Tο τελευταίο κείμενο που έγραψε λίγο πριν από το θάνατό του, ο Ίων Βορρές, το είχε συντάξει για την ΑΜΑΡΥΣΙΑ, με την οποία διατηρούσε σχέση αμοιβαίας φιλίας, εκτίμησης και θαυμασμού. Τους τελευταίους μήνες έγραφε για μας και δημοσιεύαμε την ιστορία του κτήματος Βορρέ αλλά και του θείου του, πρώην δημάρχου Αμαρουσίου Τζων Βορρέ. Στο τελευταίο του γραπτό, το οποίο βλέπει το φως της δημοσιότητας σήμερα, γράφει για τη σχέση του με τη Μεγάλη Δούκισσα Όλγα και αποκαλύπτει πώς τα πρόσφατα άρθρα του στην ΑΜΑΡΥΣΙΑ, τον οδήγησαν στην αποκάλυψη «μυστηρίων» που κάλυπταν ένα σημαντικό κομμάτι της σύγχρονης ιστορίας.
Ο Ίων Βορρές.
Επιμέλεια: Μαρία Πανάγου
«Η ανθρώπινη ιστορία»
Ο Ίων Βορρές, πρόεδρος του Μουσείου Βορρέ και τέως δήμαρχος Παιανίας, μάς κάνει και πάλι την τιμή, να μοιραστεί μαζί μας, μέσω της ΑΜΑΡΥΣΙΑΣ, σημαντικά κομμάτια της νεότερης ελληνικής ιστορίας που αφορούν το Μαρούσι. Αυτή τη φορά από τη θέση του δημοσιογράφου και βιογράφου της Μεγάλης Δούκισσας Όλγας, νεότερης αδερφής του τελευταίου Τσάρου της Ρωσίας, Νικολάου Β, γράφει για την τραγική ιστορία της και αποκαλύπτει κάτι συγκλονιστικό! Όσο απίστευτο και αν ακούγεται, γράφοντας πρόσφατα αναλυτικά την ιστορία του κτήματος Βορρέ για την εφημερίδα μας, εντόπισε τον άνθρωπο-κλειδί που θα μπορούσε να τον είχε καθοδηγήσει στο χρηματοκιβώτιο του Τσάρου, ο οποίος επί χρόνια ζούσε σχετικά άγνωστος και αποτραβηγμένος στο Μαρούσι και μάλιστα στις παρυφές του κτήματος Βορρέ.
Η Ρωσική Αυτοκρατορική Οικογένεια σε μια επίσκεψή στο Fredensburg της Δανίας το 1893. Από αριστερά προς δεξιά οι Μεγάλοι Δούκες Νικόλαος και Γεώργιος και οι Μεγάλες Δούκισσες Όλγα και Ξένια, καθήμενοι είναι η Αυτοκράτειρα Μαρί Φεοντορόβνα και ο Αυτοκράτορας Αλέξανδρος ΙΙΙ, με το Μεγάλο Δούκα Μιχαήλ καθήμενο μπροστά τους.
«Επί τέσσερα ολόκληρα χρόνια», μάς αποκαλύπτει, «γράφοντας τη βιογραφία της Μεγάλης Δούκισσας στον μακρινό Καναδά, έψαχνα μάταια να εντοπίσω το κλειδί του μυστηρίου των τσαρικών καταθέσεων, ενώ η λύση ήταν στην κυριολεξία στο κατώφλι του κτήματος Βορρέ και της οικογένειάς μου»! Ας μάθουμε μαζί τις λεπτομέρειες αυτής της περίφημης ιστορίας.
«Η ανθρώπινη ιστορία όχι μόνο επαναλαμβάνεται υπό διάφορες μορφές, αλλά τυγχάνει πολλάκις ένα ελλιπές σταυρόλεξο, ιδιαίτερα δε για έναν βιογράφο, ο οποίος αδυνατεί να το συμπληρώσει λόγω ελλιπών στοιχείων. Αυτό συνέβη και σε εμένα ως ο επίσημος βιογράφος της Μεγάλης Δούκισσας Όλγας, νεότερης αδερφής του άτυχου τελευταίου Τσάρου της Ρωσίας Νικολάου Β, ο οποίος εκτελέστηκε μαζί με όλη του την οικογένεια κατά τον πιο βάναυσο τρόπο από τους Μπολσεβίκους στις 17 Ιουλίου 1918.
Φωτογραφία της Μεγάλης Δούκισσας Όλγας με ημερομηνία και ιδιόχειρη υπογραφή.
Η Δούκισσα Όλγα κατάφερε να γλιτώσει φεύγοντας από τη Ρωσία υπό φοβερή ταλαιπωρία και μετά από πολλές περιπέτειες εγκαταστάθηκε στο Κούκσβιλ, στα περίχωρα του Τορόντο του Καναδά, όπου και έζησε την υπόλοιπη ζωή της μαζί με την οικογένειά της, τους δυο γιούς και τον σύζυγό της μέχρι το θάνατό της, στις 24 Νοεμβρίου 1960 σε ηλικία 78 ετών.
Η τελευταία κατοικία της Όλγας, ένα παλιό διαμέρισμα δύο δωματίων πάνω από ένα κομμωτήριο σε λαϊκή συνοικία του Τορόντο, όπου απεβίωσε εξόριστη και πάμπτωχη στις 24 Νοεμβρίου 1960.
Η Μεγάλη Δούκισσα Όλγα στο κατώφλι του σπιτιού της στο Κούκσβιλ. Η φωτογραφία αυτή ελήφθη το τελευταίο καλοκαίρι πριν το θάνατό της.
Συναντηθήκαμε για πρώτη φορά το 1954, όταν ως δημοσιογράφος και τεχνοκρίτης, οργάνωνα μια μεγάλη έκθεση βυζαντινών εικόνων και την επισκέφθηκα στη φτωχική της κατοικία για να την παρακαλέσω να μου δανείσει μερικές ρωσικές εικόνες για τη συμπλήρωση της έκθεσης. Ευγενέστατη, η Μεγάλη Δούκισσα με υποδέχθηκε θερμότατα και με μεγάλη προθυμία με προέτρεψε να επιλέξω επί τόπου τις εικόνες που επιθυμούσα. Με χαρά δε, αποδέχθηκε την πρότασή μου να εγκαινιάσει την έκθεση, η οποία σημείωσε μεγάλη επιτυχία. Αυτή ήταν η αρχή μιας στενής φιλίας που δημιουργήθηκε μεταξύ μας και πιστεύω ότι το γεγονός ότι ήμουν Έλληνας ήταν ο λόγος για τον οποίο με επέλεξε ως τον βιογράφο της. Η Ελλάδα υπήρξε πάντα αγαπητή στη Ρωσία, και ιδιαίτερα από τους Ρομανώφ, πολλοί εκ των οποίων συνδέονταν με στενή συγγένεια με τη βασιλική οικογένεια της Ελλάδος, όπως η Βασίλισσα Όλγα.
Ο Τσάρος Νικόλαος Β συνοδευόμενος από το γιο του Αλέξιο, επιθεωρεί την Φρουρά των Κοζάκων στη Livadia, το 1910.
Επί τέσσερα χρόνια ήμουν κοντά της και έγραψα την τραγική ιστορία της η οποία εκδόθηκε στο σχετικό βιβλίο «Τhe Last Grand Duchess». Το βιβλίο γνώρισε μεγάλη επιτυχία και μεταφράστηκε σε πολλές γλώσσες μεταξύ των οποίων και στα ελληνικά. Την ελληνική μετάφραση με τίτλο «Η ΤΕΛΕΥΤΑΙΑ ΤΩΝ ΤΣΑΡΩΝ» τη έκανε ο θείος μου, Τζων Βορρές. Ελπίζω η νέα έκδοση στα ελληνικά να επανακυκλοφορήσει σύντομα.
Το εξώφυλλο της ελληνικής έκδοσης των απομνημονευμάτων της Μεγάλης Δούκισσας Όλγας, με τίτλο «Η ΤΕΛΕΥΤΑΙΑ ΤΩΝ ΤΣΑΡΩΝ». Την ελληνική μετάφραση από τα αγγλικά είχε επιμεληθεί ο θείος του συγγραφέα, Τζων Βορρές.
Το κύριο χαρακτηριστικό στη ζωή της Μεγάλης Δούκισσας, όπως εξάλλου και ολόκληρης της αυτοκρατορικής οικογένειας των Ρομανώφ, είναι το γεγονός ότι από τη στιγμή της επικράτησης της Επανάστασης, από όσους επέζησαν, οι περισσότεροι έχασαν τα πάντα. Αυτό που πρώτιστα με απασχολούσε ως φίλος και βιογράφος της Μεγάλης Δούκισσας, ήταν να εντοπίσω τα προσωπικά χρηματικά ποσά και πιθανώς τιμαλφή που είχε καταθέσει σε προσωπικούς απόρρητους λογαριασμούς ο αδελφός της στην Ελβετία, που ήταν το απόρθητο φρούριο καταθέσεων των εστεμμένων της εποχής. Με το θάνατο όλης της οικογένειας του Τσάρου, η Μεγάλη Δούκισσα αυτομάτως δικαιούτο το μεγαλύτερο μερίδιο της κληρονομιάς το οποίο και θα την είχε ανακουφίσει από την ανελέητη φτώχεια στην οποία είχε περιέλθει. Η ίδια μού ομολόγησε ότι δραπέτευσε νύχτα από την πατρίδα της, με τη βοήθεια μιας χούφτας πιστών αξιωματικών, μόνο με τα ρούχα που φορούσε. Ενθυμούμαι πόσες φορές μου έλεγε ότι θεωρούσε ότι είναι η μόνη γυναίκα στην ιστορία της ανθρωπότητας, που από τη μια στιγμή στην άλλη, από ένα βίο αμύθητου πλούτου, πέρασε σε μια ζωή απόλυτης ένδειας. Ο τραγικός βίος της εξάλλου το επιβεβαιώνει πλήρως.
Η μεγάλη Δούκισσα Όλγα (δεξιά), περίπου 16 ετών, στο Peterhof με τη θεία και νονά της Βασίλισσα Όλγα της Ελλάδας. Οι δύο γυναίκες ήταν πολύ αγαπημένες.
Οι αποκαλύψεις μέσω της ΑΜΑΡΥΣΙΑΣ
Γεννήθηκε στα περίχωρα της Αγίας Πετρούπολης, στο περιώνυμο παλάτι Γκάτσινα των 900 δωματίων, με δύο τάγματα Κοζάκων για ασφάλεια, με υπηρετικό προσωπικό άνω των 1.000 ατόμων, με πάρκα χιλιάδων στρεμμάτων με αναρίθμητες λίμνες, και απεβίωσε σε ένα φτωχικό σπιτάκι δύο δωματίων πάνω από ένα κομμωτήριο σε εργατική συνοικία του Τορόντο, που της είχε παραχωρήσει ένας Ρώσος απόμαχος αξιωματικός.
Ο Ίων Βορρές ανοίγει την πόρτα του αυτοκινήτου του στη Μεγάλη Δούκισσα Όλγα για τη συνηθισμένη απογευματινή τους βόλτα. Η φωτογραφία φέρει ιδιόχειρη υπογραφή και ημερομηνία. Ενώ ο υπόλοιπος κόσμος κουκουλωνόταν, η Μεγάλη Δούκισσα ευχαριστιόταν πάντα μια βόλτα με το ανοιχτό αυτοκίνητο του Ίωνα Βορρέ, για να απολαύσει τα δάση και τις λίμνες της γύρω περιοχής που της θύμιζαν την πατρίδα της.
Πάνε 54 χρόνια από τότε που πέθανε η γηραιά Δούκισσα, πονεμένη, ταλαιπωρημένη και απογοητευμένη. Τα τέσσερα χρόνια που ήμουν κοντά της, αποτέλεσαν μια από τις πιο συγκινητικές εμπειρίες στην πολύπλευρη ζωή μου. Από την άλλη πλευρά όμως, μέχρι σήμερα, με κατατρέχει αδιάκοπα το γεγονός ότι παρόλες μου τις προσπάθειες δεν κατάφερα να εντοπίσω τις προσωπικές καταθέσεις του αδελφού της.
Το περιώνυμο και ιστορικό ανάκτορο Γκάτσινα όπου η Μεγάλη Δούκισσα Όλγα γεννήθηκε και έζησε τα ευτυχισμένα παιδικά της χρόνια. Το παλάτι, άλλοτε κατοικία της Αικατερίνης της Μεγάλης, είχε 900 δωμάτια, πάνω από 1.000 άτομα προσωπικό, δύο τάγματα Κοζάκων για ασφάλεια, και περιβαλλόταν από πάρκα χιλιάδων στρεμμάτων και αναρίθμητες λίμνες.
Ο Πρόεδρος Κέννεντυ είπε κάποτε σε ομιλία του ότι η ανθρώπινη ιστορία επιφυλάσσει πολλές εκπλήξεις, μια εκ των οποίων, ομολογώ, βιώνω και εγώ σήμερα. Όσο απίστευτο και αν ακουστεί, γράφοντας πρόσφατα αναλυτικά την ιστορία του κτήματος Βορρέ για την ΑΜΑΡΥΣΙΑ, εντόπισα τον άνθρωπο – κλειδί που θα μπορούσε άμεσα να με είχε καθοδηγήσει στο χρηματοκιβώτιο του Τσάρου, και ο οποίος επί χρόνια ζούσε σχετικά άγνωστος και αποτραβηγμένος στο Μαρούσι και μάλιστα στις παρυφές του κτήματος Βορρέ. Την αποκάλυψη αυτή την οφείλω εις την αγαπητή Λίζα Έβερτ, σύζυγο του αείμνηστου προέδρου της Ν.Δ. και στενού φίλου Μιλτιάδη Έβερτ.
Ο γνωστός φιλέλληνας αρχαιολόγος Eugene Vanderpool, Διευθυντής της Αμερικανικής Αρχαιολογικής Σχολής και πατέρας της Λίζας Έβερτ, στην αρχαία αγορά της Αθήνας.
Λόγω του ιδιαίτερου φυσικού κάλλους της ευρύτερης περιοχής του Αμαρουσίου, συμπεριλαμβανομένου και του κτήματος Βορρέ, τα Ανάβρυτα προσέλκυσαν πολλές γνωστές οικογένειες, οι οποίες μετακόμισαν στην περιοχή. Μεταξύ αυτών ήταν και η οικογένεια του πατέρα της Λίζας Έβερτ, καθηγητή Eugene Vanderpool, διεθνούς εμβέλειας αρχαιολόγου και διευθυντή της Αμερικανικής Αρχαιολογικής Σχολής στην Αθήνα. Μεγάλος φιλέλληνας, με σημαντική συμβολή στις ανασκαφές της αρχαίας αγοράς στην Αθήνα. Υποστήριζε μάλιστα ότι είχε εντοπίσει τη φυλακή του Σωκράτη όπου ήπιε και το περιώνυμο κώνειο.
Η περιώνυμη οικία του Πρίγκιπα Elim Pavlovich Demidov στα όρια του κτήματος Βορρέ. Ο πρίγκιπας που θεωρείτο ο πλουσιότερος άνθρωπος του κόσμου εκείνη την εποχή, ζούσε αποτραβηγμένος από τη δημοσιότητα. Την οικία αυτή αργότερα ενοικίασε και κατοίκησε για μια 20ετία η οικογένεια του Eugene Vanderpool. Εκεί γεννήθηκε η κ. Λίζα Έβερτ.
Οι Vanderpool με τα τέσσερα παιδιά τους κατοίκησαν σε μια ωραία βίλα 15 δωματίων εφαπτόμενη στα όρια του κτήματος Βορρέ. Η Λίζα Έβερτ με πληροφόρησε ότι η βίλα αυτή είχε χτιστεί από τον γνωστό χρηματιστή Χρήστο Λαδά και τη σύζυγό του Δώρα, το γένος Μαυροκορδάτου, όπου και έζησαν με τα παιδιά τους Αλέξη και Μαρίνα.
Ο αείμνηστος Μιλτιάδης Έβερτ, η σύζυγός του Λίζα Έβερτ Βάντερπουλ μαζί με τις κόρες τους Ιλεάνα και Αλεξία.
Μετά τον θάνατο του Χρήστου Λαδά το σπίτι αγοράστηκε από τον Λευκορώσο πρίγκιπα Elim Pavlovich Demidov, ο οποίος θεωρείτο ο πλουσιότερος άνθρωπος του κόσμου εκείνη την εποχή, και μαζί με τη σύζυγό του Σοφία έζησαν εκεί έως το 1939, οπότε ενοικίασαν τη βίλα στην οικογένεια Vanderpool. Η Λίζα Έβερτ γεννήθηκε στο σπίτι αυτό, στο οποίο η οικογένειά της κατοίκησε για περίπου μια εικοσαετία.
Όταν πρωτοάκουσα το όνομα του πρίγκιπα Demidov, το σκοτεινό μυστήριο που με βασάνιζε ανηλεώς γράφοντας τη βιογραφία της Μεγάλης Δούκισσας Όλγας, λύθηκε μονομιάς. Σήμερα, άνευ ουδεμίας αμφιβολίας, πιστεύω ότι ο πρίγκιπας Demidov ήταν ο άνθρωπος – κλειδί που αναζητούσα τόσο επίμονα στον μακρινό Καναδά. Γόνος παλαιάς βαθύπλουτης αριστοκρατικής οικογένειας Λευκορώσων ιδιοκτητών ορυχείων, ήταν στενός φίλος και έμπιστος του τελευταίου Τσάρου, ο οποίος και τον διόρισε ως πρεσβευτή του στην Ελλάδα. Ο διορισμός αυτός μάλιστα ίσως ήταν και η τελευταία αυτοκρατορική πράξη που υπέγραψε ο Τσάρος πριν τη δραματική του πτώση.
Οι δίδυμοι μαρμάρινοι τάφοι του Πρίγκιπα Elim Pavlovich Demidov και της συζύγου του Σοφίας στον ιστορικό περίβολο της Ρωσικής εκκλησίας στην οδό Φιλελλήνων στην Αθήνα.
Ο πρίγκιπας Demidov πέθανε το 1943 και η σύζυγός του Σοφία το 1953. Οι ιστορικοί τους καλαίσθητοι μαρμάρινοι τάφοι, ο ένας πλάι στον άλλο, κοσμούν το μικρό, ελκυστικό και αθέατο πάρκο στον περίβολο της ρωσικής εκκλησίας στην οδό Φιλελλήνων την οποία το ζεύγος είχε γενναιόδωρα υποστηρίξει και χρηματοδοτήσει. Χιλιάδες περαστικοί που περνούν καθημερινά μπροστά από το μικρό αυτό πάρκο, αγνοούν το γεγονός ότι κρύβει διακριτικά ολόκληρα κεφάλαια της ιστορίας.
Για εμένα προσωπικά, η τοποθεσία αποκαλύπτει και επιβεβαιώνει μια μεγάλη ειρωνεία της ζωής μου. Επί τέσσερα χρόνια, γράφοντας τη βιογραφία της Μεγάλης Δούκισσας στον μακρινό Καναδά, έψαχνα μάταια να εντοπίσω το κλειδί του μυστηρίου των τσαρικών καταθέσεων, ενώ η λύση ήταν στην κυριολεξία στο κατώφλι του κτήματος Βορρέ και της οικογένειάς μου!
Μια άλλη λίαν ενδιαφέρουσα ιστορία που κρύβει το κτήμα Βορρέ, σχεδόν άγνωστη στο Μαρούσι και την υπόλοιπη Ελλάδα, είναι το γεγονός ότι η Μαρίνα Λαδά, κόρη του Χρήστου Λαδά, νυμφεύθηκε τον Cyrus Leo Sulzberger, δημοσιογράφο παγκοσμίου φήμης, μέλος της πάμπλουτης και παντοδύναμης οικογένειας των ιδιοκτητών των Times της Νέας Υόρκης, πολλά μέλη της οποίας, λάτρεις της Ελλάδος, επισκέπτονταν τακτικά το Μαρούσι και το κτήμα Βορρέ.
Ως επίλογος της ιστορικής αυτής αναδρομής, που βασικά οφείλεται στην πρωτοβουλία της αγαπητής ΑΜΑΡΥΣΙΑΣ, ομολογώ ειλικρινά ότι δεν φανταζόμουν ποτέ ότι το προσφιλές Μαρούσι και το κτήμα Βορρέ ειδικά έκρυβαν τόσα μυστικά και μοναδικές ανθρώπινες ιστορίες, και χαίρομαι που είδαν τελικά το φως».
Ιων Βορρές
Πρόεδρος Μουσείου Βορρέ
τ. Δήμαρχος Παιανίας»
(Πηγή: Εφημερίδα Αμαρυσία)
Share On Facebook
Tweet It
