Μαρία Βοναπάρτη: Μνήμη Νίκου Καζαντζάκη

Ένας μεγάλος συγγραφέας, που στάθηκε κ΄ένας μεγάλος χαρακτήρας, έκλεισε τα μάτια του. Είχε γεννηθεί στο Ηράκλειο της Κρήτης στα 1883. Έσβησε στο Φρυβούργο της Γερμανίας ύστερα από μακριά και πολυώδυνη αρρώστια. Το θάρρος που είχε ρουφήξει μέσα στο δοξασμένο αγέρα του νησιού του, έμελλε να τον εμπνεύσει σ΄όλη του τη ζωή  και σ΄όλο το έργο του. Ο Καζαντζάκης υπήρξε ένας δημιουργός που δεν έστερξε ποτέ συμβιβασμό πάνω σε αυτό που είχε πράξει  ή να πεί. Απ΄αυτό εξηγούνται οι επιθέσεις που του έγιναν, αλλά που εκείνος, με την γαλήνη του, τις περιφρόνησε.

Τον ανταμώσαμε κάμποσες φορές στη Mεσημβρινή Γαλλία, που την αγαπούσε γιατί του θύμιζε το γενέθλιο τόπο, κι όπου είχε αποτραβηχτεί με την αφοσιωμένη γυναίκα και συνεργατισσά του, στην ηρεμία του μικρού του σπιτιού στην Αντίπολη.

Πήγαμε σπίτι του, ήρθε στο δικό μας. Είταν ευτυχισμένος να ξαναβρίσκει εκείνον που είχε σταθεί ο ήρωας της νιότης του, τον άντρα μου, πού΄χε κατέβει να ειρηνέψει την Κρήτη στο τέλος του περασμένου αιώνα, όταν ο Νίκος είταν ακόμα παιδί. Ξαναζούσαν και οι δυο τους τον παλιό καιρό, όταν ο ύπατος Αρμοστής των Μεγάλων Δυνάμεων στην Κρήτη, ο πρίγκιπας Γεώργιος, δευτερότοκος γιος του Βασιλιά των Ελλήνων, είχε πατήσει σαν αρχάγγελος – κατά το λόγο του Καζαντζάκη – το μαρτυρικό νησί για να του φέρει την τάξη και την ειρήνη. Αγαπούσαν κ΄οι δυό τους να φωτογραφίζουνται μαζί, «δύο τρανόκορμοι Κρητικοί» που είχαν μείνει ίσαμε τα κατάβαθα του είναι τους πιστοί στην αγαπημένη τους Κρήτη.

Η ομιλία του Καζαντζάκη είχε το ίδιο υψηλό ήθος και την ευρύτητα του στοχασμού που έχει το έργο του. Η ίδια πνοή του περήφανου ηρωισμού την εμψύχωνε. Γι΄αυτό κι αφιερώθηκε να ζωγραφίζει ήρωες και άγιους, από τον Οδυσσέα της μεγάλης του εποποιίας για τον σύγχρονο άνθρωπο ίσαμε το Μανολιό του «Χριστού», τον Καπετάν Μιχάλη και το Φτωχούλη της Ασσίζης. Αλλά το πιό μεγάλο, δίχως άλλο, από τα έργα του είναι «Ο Τελευταίος Πειρασμός», όπου ζωντανεύει την ανώτατη μορφή της ηρωικής αγιότητας,το Χριστό. Με τιμά που μου το έχει χαρισμένο.

Ο Καζαντζάκης εμψυχώθηκε σ΄όλη τη μακριά του σταδιοδρομία, που τα ύστερα χρόνια της τα σκοτείνιασε η αρρώστια, από τη βαθιά του πίστη στην παντοδυναμία του πνεύματος. Μ΄αυτήν υπερνικούσε τον πόνο, και γνωρίζω πως ίσαμε το τέλος δούλεψε, δημιούργησε, ακόμα και ταξίδεψε, φιλοπερίεργος γιά όλες τις όψεις του κόσμου. Γυρίζοντας από ένα μακρύ ταξίδι στην Άπω Ανατολή, του ήταν γραφτό του να σβήσει.

Χάσαμε ένα μεγάλο φίλο. Αλλά μένει το έργο του, όπου ξαναβρίσκουμε τη ζωογόνο πνοή αυτού του ισχυρού πνεύματος. Ένας αληθινός δημιουργός δεν πεθαίνει ποτέ ολόκληρος.

Μαρία Βοναπάρτη

Πριγκίπισσα Γεωργίου της Ελλάδος

 

 

Αφιέρωμα στον Νίκο Καζαντζάκη , ΝΕΑ ΕΣΤΙΑ, Χριστούγεννα 1959.