Πρίγκιπας Γεώργιος – Νίκος Καζαντζάκης: Οι δύο σημαντικοί άντρες της Κρήτης πέθαναν μέσα σε ένα μήνα

Στις 2.15΄ το πρωί στις 25 Νοεμβρίου 1957 πέθανε σε ηλικία 88 ετών ο πρίγκιπας Γεώργιος (1869-1957) από καρδιακή ανεπάρκεια μετά από μακρόχρονη ασθένεια. Ήταν ο δευτερότοκος γιος και το μακροβιότερο τέκνο του βασιλέως Γεωργίου Α΄, ιδρυτού της ελληνικής βασιλικής δυναστείας και θείος του βασιλιά Παύλου. Με την κοινοποίηση του θανάτου του από το βασιλικό αυλαρχείο, ανακοινώθηκε αυλικό πένθος 15 ημερών. Επίσης ο βασιλιάς Παύλος και η βασίλισσα Φρειδερίκη ματαίωσαν το ταξίδι τους στην Πάτρα όπου θα παρευρίσκονταν  στον εορτασμό του πολιούχου Αγίου Ανδρέα.

Σούδα ( Κρήτη) , 9 Δεκεμβρίου 1898. Η άφιξη του πρίγκιπα Γεωργίου και η υποδοχή του από τους Ναυάρχους των Προστατριών Δυνάμεων. Φωτογραφία: Π. Διαμαντόπουλος.

Ο πρίγκιπας Γεώργιος πέθανε δεκαπέντε ημέρες περίπου πριν την συμπλήρωση 59 ετών από την 9ην Δεκεμβρίου 1898, όταν αποβιβαζόταν στην Κρήτη ως Ύπατος Αρμοστής των Προστάτιδων Δυνάμεων. Πριν την αποστολή του στην Κρήτη υπηρέτησε στο Βασιλικό Ναυτικό και διετέλεσε αρχηγός του στόλου των τορπιλικών. Στην διάρκεια του πολέμου με την Τουρκία το 1897, ο πρίγκιπας Γεώργιος απέκλεισε με τον στόλο  του τα βόρια παράλια της Κρήτης και καλύφθηκε η απόβαση του ελληνικού σώματος υπό του συνταγματάρχη Βάσου.

Ο πρίγκιπας Γεώργιος εργάσθηκε σκληρά για να πετύχει την εσωτερική οργάνωση της Κρήτης, όμως από πολύ νωρίς  ήρθε σε σύγκρουση με την πολιτική ηγεσία της Κρήτης και ιδιαιτέρως με τον νέο δυναμικό παράγοντα, τον Ελευθέριο Βενιζέλο. Ιστορική έχει μείνει η πρώτη διαφωνία μεταξύ του πρίγκιπα και του Ελευθερίου Βενιζέλου που εκδηλώθηκε πριν ακόμη σχηματισθεί η πρώτη κυβέρνηση της Κρητικής Πολιτείας. Η αφορμή ήταν ασήμαντη μα χαρακτηριστική. Ο πρίγκιπας κάλεσε τον Ιωάννη Σφακιανάκη ( εύπορο ιατρό και πολιτικό ) και τον Βενιζέλο να τους ανακοινώσει τη απόφασή του να προμηθευτεί η Κρήτη ξυλεία από την Τεργέστη. Δεν ζήτησε την γνώμη τους, απλώς τους έδωσε εντολή να προχωρήσουν στην εκτέλεση της απόφασής του. Οι δύο Κρήτες διαφωνούν, υποδεικνύουν ότι πρέπει ο πρίγκιπας να περιμένει τον σχηματισμό της Κυβέρνησης κι εκείνη να αναλάβει την ευθύνη. Η διαφωνία τους, εξοργίζει τον πρίγκιπα που χωρίς δισταγμό, με προκλητική ωμότητα, αποκαλύπτει τις διαθέσεις του : «Κύριοι, απαντά περιφρονητικά, πρέπει να γνωρίζετε πως ήλθα εδώ δια να διοικήσω ως Μέγας Πέτρος. Δεν θα δεχτώ του λοιπού αντιρρήσεις εις τας αποφάσεις μου.» Τότε ο Σφακιανάκης του απάντησε : «Πολύ καλά Υψηλότατε, είσθε ελεύθερος , ημείς μόνον θα σας παρακαλέσωμεν να μας χαρίσητε τας σφαγάς του Μεγάλου Πέτρου.»  Η πολιτική  διάσταση μεταξύ του πρίγκιπα Γεωργίου – Βενιζέλου οδήγησε τελικώς στην επανάσταση του Θερίσου ( Μάρτιος 1905). Η επανάσταση υποτάχτηκε κάτω από την πίεση ιδίως των Προστάτιδων Δυνάμεων. Ο πρίγκιπας Γεώργιος  βρέθηκε μετά από λίγο χρονικό διάστημα υποχρεωμένος να παραιτηθεί από το αξίωμα του Ύπατου Αρμοστή και να αναχωρήσει από το νησί.

Εγκατέλειψε την Κρήτη κουβαλώντας τις μνήμες μιας διαδρομής που άρχισε με επιτυχία, αλλά έκλεισε μέσα σε κλίμα προσωπικών και ιδεολογικών αντιπαραθέσεων και έντονης λαϊκής δυσαρέσκειας : «Κατά την θλιβεράν εκείνην νύκταν του Σεπτεμβρίου 1906… εγκατέλειψα την πολυαγαπημένην μου Κρήτην και είδα να χάνωνται εις τον ορίζοντα τα Λευκά Όρη εις τους πρόποδας των οποίων είχα ζήσει πρώτον τα ευτυχέστερα και ύστερον τα πλέον δυστυχέστερα χρόνια της νιότης μου», σημείωσε στην κατακλείδα του βιβλίου του Αναμνήσεις εκ Κρήτης που συνέγραψε λίγο πριν τον θάνατόν του στο Παρίσι, όπου είχε εγκατασταθεί μετά το κίνημα στο Γουδί το 1909.

Μετά την αναχώρησή του από την Κρήτη δεν ασχολήθηκε ποτέ ενεργώς με την πολιτική. Το 1907 ακολουθώντας την συμβουλή του πατέρα του, παντρεύτηκε την εύπορη Μαρία Βοναπάρτη, κόρη του  Ρολλάνδου Βοναπάρτη, συγγενή του Μεγάλου Ναπολέοντα και απέκτησαν δύο παιδιά. Τον πρίγκιπα Πέτρο και την πριγκίπισσα Ευγενία. Έζησαν συμβατικά αλλά πολύ αρμονικά στα τελευταία έτη της κοινής ζωής τους.  Δεν είχε καλές σχέσεις με τα παιδιά του λόγω του αυταρχικού του χαρακτήρα. Οι μεγάλες αγάπες σε όλη την διάρκεια του βίου του ήταν ο θείος του Βαλντεμάρ και η Κρήτη. Στα νεανικά του χρόνια διέθετε μεγάλη σωματική δύναμη. Χάρη σε αυτήν έσωσε στην Ιαπωνία το 1891, την ζωή του πρώτου του ξαδέρφου και μέλλοντος τσάρου Νικολάου ΙΙ, όταν ο τελευταίος δέχτηκε την ξαφνική επίθεση ενός Ιάπωνα εθνικιστή που προσπάθησε να τον δολοφονήσει.

Ο πρίγκιπας Γεώργιος με τον αγαπημένο του θείο Βαλντεμάρ.

Ο Γεώργιος ήταν πολυμαθέστατος και μιλούσε άπταιστα εκτός από ελληνικά, γαλλικά, αγγλικά, γερμανικά και δανικά. Είχε δημιουργήσει πολλές πολύτιμες συλλογές διαφόρων σπανίων αντικειμένων αλλά και φωτογραφιών. Δώρισε μέρος των συλλογών του σε Μουσείο στο Παρίσι. Πάλεψε γενναία με τον καρκίνο του λάρυγγα επί τριάντα χρόνια προκαλώντας τον θαυμασμό των ιατρών του. Μετά από μια εγχείρηση η φωνή του είχε γίνει βραχνή.  «Πολλοί επισκέπτες μου λόγω της βραχνάδας μου κατά την συνομιλία μας, νομίζουν ότι δεν ακούω καλά και φωνάζουν» ανέφερε αστειευόμενος. Σ΄ έναν Ναύαρχο γνωστό για την βαρηκοΐα του που τον είχε επισκεφτεί το διάστημα που η φωνή του ήταν πολύ βραχνή είχε πει : « Άκουσε Ναύαρχε εμείς οι δύο μαζί αποτελούμε έναν κωφάλαλο.»

Οικογενειακή συγκέντρωση στην οικία του πρίγκιπα Γεωργίου στο Παρίσι. Διακρίνονται όλα τα μέλη της ελληνικής βασιλικής οικογένειας και μέλη του οίκου της Ορλεάνης.

Την Κυριακή 1 Δεκεμβρίου 1957 στις 4 το απόγευμα το αντιτορπιλικό  «Νίκη» εισερχόταν στο λιμάνι του Πειραιά μεταφέροντας από την Τουλούζη  την σορό του πρίγκιπα Γεωργίου στην πατρική γη. Μία πρώιμη κακοκαιρία έκανε πιο έντονη την πένθιμη ατμόσφαιρα.Ο Βασιλιάς Παύλος, η βασίλισσα Φρειδερίκη, ο διάδοχος Κωνσταντίνος, οι πριγκίπισσες Σοφία και Ειρήνη, ο Πρωθυπουργός και μέλη της κυβερνήσεως περίμεναν το πλοίο να πλευρίσει. Η «Νίκη» είχε φανεί στην είσοδο του γκρίζου, χειμωνιάτικου λιμανιού. Σε λίγο στο κατάστρωμα του πλοίου εμφανίστηκε η χήρα του πρίγκιπα, Μαρία Βοναπάρτη που επιβιβάστηκε απ΄την  Κόρινθο στο αντιτορπιλικό για να συνοδεύσει τον νεκρό του συζύγου της ως τον Πειραιά , η πριγκίπισσα Ευγενία, κόρη του Γεωργίου με τον σύζυγό της πρίγκιπα του Τάσσο – Τόρρε και τέλος ο γιος του, πρίγκιπας Πέτρος.

Μετά από λίγα λεπτά η πομπή έχει σχηματισθεί και προχωρούσε προς την παραλιακή λεωφόρο, όπου βρισκόταν ο κιλλίβαντας του τηλεβόλου που θα μετέφερε ως την Μητρόπολη των Αθηνών την σορό του πρίγκιπα Γεωργίου.

Το δειλινό είχε πέσει όταν ο νεκρός πρίγκιπας έφθασε μπροστά στην Μητρόπολη της Αθήνας. Από τον λόχο των ευζώνων, που είχε παραταχθεί μπροστά στον ναό, ξέκοψαν οκτώ λευκοφορεμένοι εύζωνες και με γρήγορες απαλές κινήσεις πήραν την πριγκιπική σορό απ΄τον κιλλίβαντα κι άρχισαν να ανεβαίνουν τα πλατιά σκαλοπάτια. Οι βασιλείς, η χήρα του νεκρού,  πρίγκιπες και πριγκίπισσες ακολουθούσαν και σε λίγο οι πόρτες της μεγάλης εκκλησίας έκλεισαν και για ν΄αφήσουν την βασιλική οικογένεια μόνη με τον νεκρό. Οι ήχοι της βυζαντινής μελωδίας είχαν αρχίσει ν΄ακούγονται  από το εσωτερικό του ναού. Στην πλατεία και στους γύρω δρόμους το σκοτάδι είχε αρχίσει να πέφτει.

Μέσα στο κατανυκτικό περιβάλλον της εκκλησίας και στην ατμόσφαιρα του βυζαντινού τυπικού, όλη η βασιλική οικογένεια είχε γονατίσει γύρω από το φέρετρο του λεβέντη πρίγκιπα και προσεύχονταν,  ενώ ο Αρχιεπίσκοπος Αθηνών αναπέμπει μίαν ύστατη, πριν από την κηδεία, δέηση. Σε μια γωνιά του ναού, πίσω από το εικονοστάσι, ήσαν γονατισμένοι κι΄αυτοί, μερικοί πιστοί, απλοί φίλοι του πρίγκιπα.

Τις επόμενες δύο ημέρες ο λαός είχε την δυνατότητα να προσκυνήσει την σορό του πρίγκιπα της Ελλάδος. Με το θάνατό του έσβηνε η πρώτη γενιά βασιλοπαίδων που γεννήθηκε στην Ελλάδα και έζησε ανέμελα και ευτυχισμένα χρόνια. Ο θάνατος του πατέρα τους, Γεωργίου Α΄, αποσταθεροποίησε την ευτυχισμένη τους ζωή αλλά και της πατρίδος τους….

Ένας μικρός καταπράσινος λόφος, κοντά στα ανάκτορα Τατοΐου, στην εξοχική κατοικία της βασιλικής οικογένειας, δέχθηκε τον πρίγκιπα Γεώργιο της Ελλάδος . Στο τάφο του υπάρχει χαραγμένη η φράση «Γεώργιος ο Κρής» όπως επιθυμούσε.

Kειμενο : Τεπη Πιστοφιδου