Του Νίκου Παπακωνσταντίνου
Πριν από μερικές εβδομάδες ο Ανδρέας Μέγκος μας κοινοποίησε την παραπάνω φωτογραφία του Βασιλέως Κωνσταντίνου και της Βασίλισσας Άννας-Μαρίας, με το σχόλιο «μία από τις ομορφότερες φωτογραφίες του Βασιλικού ζεύγους της Ελλάδος». Συμφωνώ απόλυτα μαζί του. Θυμήθηκα μια φωτογραφία από χριστουγεννιάτικη κάρτα, κάποια άλλη δημοσιευμένη σε ένα άρθρο, έψαξα λίγο, και σήμερα έχω το αποτέλεσμα της έρευνας! Φωτογράφος ήταν ο Bern Schwartz (1914-1978), αμερικανός επιχειρηματίας, που στην δεκαετία του ’70 (στα 60 του!) έκανε την φωτογραφία από χόμπυ, επάγγελμα. Και με μεγάλη επιτυχία! Όλοι ήθελαν να ποζάρουν γι αυτόν. Από τον Χάρολντ Ουΐλσον και την Μάργκαρετ Θάτσερ, ως τον πρίγκιπα Κάρολο και τον λόρδο Μαουντμπάττεν, από την Μαργκότ Φοντέϋν και τον Ρούντολφ Νουρέγεφ ως τον Χένρυ Μουρ και τον Πάπα Παύλο VI, και άλλοι και άλλοι. Η φωτογράφιση των Βασιλέων και των παιδιών τους έγινε στις 28 Μαρτίου 1978 στο σπίτι τους στο Hampstead.
Από τα κλισέ που τράβηξε ο Schwartz, ο Βασιλεύς και η Βασίλισσα επέλεξαν την παραπάνω φωτογραφία για κάρτα Χριστουγέννων 1978. Όπως συνήθιζαν τότε, υπέγραψαν οι ίδιοι κάτω από την φωτογραφία τους. Και οι δυο φωτογραφίες είναι μπρος από ένα πορτραίτο του Βασιλέως Γεωργίου Α’. Ο Βασιλεύς είχε παρακαλέσει, σχεδόν είχε δώσει εντολή στον φωτογράφο, να είναι το πορτραίτο του προπάππου του, το επίκεντρο της φωτογράφισης. Το σπίτι στο Hampstead ήταν άνετο, ωραία και κομψά επιπλωμένο, δεν είχε όμως ούτε ένα πίνακα, ούτε ένα ενθύμημα από τους προγόνους τους, αυτούς που βασίλεψαν για χρόνια και έκαναν την Ελλάδα, την Δανία, την Ρωσία, την Γερμανία. Μέχρι που για τα Χριστούγεννα του 1977, η Βασίλισσα Μαργκρέτε της Δανίας, αδερφή της Άννας-Μαρίας, μετά από πολλούς δισταγμούς και σκέψεις, αποφάσισε να τους δωρίσει από τις ιδιωτικές συλλογές των Βασιλέων της Δανίας, αυτό το μικρό πορτραίτο του πρίγκιπα Γουλιέλμου της Δανίας, πριν φύγει για να βασιλεύσει στην Ελλάδα με το όνομα Γεώργιος Α’. Ο Βασιλεύς χάρηκε σαν μικρό παιδί! Το επιδείκνυε σε όλους με υπερηφάνεια, ήταν το μόνο οικογενειακό κειμήλιο που είχε στο σπίτι του, μαρτυρία της Ιστορίας της γενιάς του. Η φωτογράφιση τον Μάρτιο του 1978 έγινε με επίκεντρο το ιστορικό πορτραίτο. Από την μια φωτογραφία στην άλλη άλλαξε η πολυθρόνα, ένα μπουκέτο λουλούδια προστέθηκε και μετά αφαιρέθηκε, η Βασίλισσα αντικατέστησε το κολιέ των μαργαριταριών με ένα φουλάρι, το πορτραίτο πάντα πρωταγωνιστής.
Στο τέλος ο Βασιλεύς θέλησε να φωτογραφηθεί μπρος στο πορτραίτο του γενάρχη της Δυναστείας με τον διάδοχο του. Δυστυχώς δεν έχω καλύτερη φωτογραφία, μόνο αυτή όπως παρουσιάζεται σε δημοσίευμα του 1991 σε ταυτόχρονη συνέντευξη πάτερα και γιου. Το 1982, μετά τον θάνατο της θείας του, της Βασίλισσας-Μητέρας Ελένης της Ρουμανίας, ο Βασιλεύς θα αποκτήσει τα υπέροχα πορτραίτα του Philip de Laszlo που απεικονίζουν τον παππού του Βασιλέα Κωνσταντίνο και την προγιαγιά του Βασίλισσα Όλγα. Θα χρειαστεί να περιμένει ακόμα δέκα χρόνια, και αφού εξασφαλίσει την άδεια από την ελληνική κυβέρνηση, να μεταφέρει από το Τατόϊ τα ενθυμήματα της οικογένειας του. Μόνο τότε κατάφερε να «ντύσει» το σπίτι της εξορίας με πορτραίτα και των άλλων προγόνων του και κυρίως με συναισθηματικά πολύτιμα πορτραίτα των γονιών του. Τις πληροφορίες για το δώρο του πορτραίτου του Γεωργίου Α’ από την Βασίλισσα της Δανίας και την χαρά του Κωνσταντίνου και της Άννας-Μαρίας τις έχω από τον Νίκο Ρωκ-Μελά που είχε επισκεφτεί τους Βασιλείς τα Χριστούγεννα του 1977. Ο Νίκος Ρωκ-Μελάς έφυγε από την ζωή πριν μερικούς μήνες. Ήταν γιος του γλύπτη Φωκίωνα Ρωκ (του γλύπτη που φιλοτέχνησε τον Άγνωστο Στρατιώτη) και της Σοφίας Μελά (ανεψιάς του μακεδονομάχου Παύλου Μελά). Ικανός και καλλιεργημένος, έχασε την δουλειά του στον ΕΟΤ επί χούντας, λόγω της αφοσίωσης του στον Βασιλιά. Ο Οργανισμός στερήθηκε έτσι τις γνώσεις του και την προσφορά του, η κοινωνία των Αθηνών όμως κέρδισε έναν λαμπρό γνώστη και ευσυνείδητο έμπορο παλαιών αντικειμένων τέχνης. Επιτρέψτε μου το άρθρο αυτό να το αφιερώσω στην μνήμη του.
Φωτογραφίες : προσωπικό αρχείο Νίκου Παπακωνσταντίνου
Share On Facebook
Tweet It
