«Τι μήνας κι αυτός! η παραίτηση του Σουάρες, τα επεισόδια στην Γκουέρνικα, ο θάνατος της μαμάς…και τώρα το πραξικόπημα!» Αυτό αναφώνησε η Βασίλισσα Σοφία της Ισπανίας στις 23 του φοβερού μήνα Φεβρουαρίου 1981.
Του Νίκου Παπακωνσταντίνου
Η ορκωμοσία του Αντόλφο Σουάρες ως πρωθυπουργού, τον Ιούλιο του 1976
Με τον Σουάρες ο Χουάν-Κάρλος έκανε όλη την Μετάβαση από την δικτατορία στην Δημοκρατία και την υπερψήφιση σε Δημοψήφισμα του Συντάγματος της Βασιλευομένης Δημοκρατίας. Ο Σουάρες κέρδισε τις εκλογές του 1977 και του 1979, παραιτήθηκε όμως ξαφνικά στις 29 Ιανουαρίου 1981 μετά από πιέσεις μέσα στο ίδιο του το κόμμα. Έτσι ξεκίνησε προσπάθεια ανάδειξης νέου πρωθυπουργού για να συνεχιστεί ο δύσκολος δρόμος του εκδημοκρατισμού της Ισπανίας.
Από 3 και μέχρι τις 5 Φεβρουαρίου έχουμε την επίσημη επίσκεψη του βασιλικού ζεύγους στην Χώρα των Βάσκων. Μετά πέντε χρόνια βασιλείας ήταν η μόνη περιοχή της Ισπανίας που δεν την είχαν επισκεφτεί ακόμη. Δύσκολο ταξίδι! Βιτόρια, Σαν Σεμπαστιάν, Μπιλμπάο και το Κοινοβούλιο της Γκουέρνικα. Εκεί ο Βασιλεύς εκφώνησε λόγο. Οι βουλευτές του κόμματος Χέρρι Μπατασούνα που ήταν υπέρ της ανεξαρτησίας τραγουδούσαν εθνικά τραγούδια με σηκωμένη την γροθιά, αλλά η πλειοψηφία των βουλευτών τον χειροκροτούσαν. Από τις δοκιμασίες του ταξιδιού το βασιλικό ζεύγος βγήκε κερδισμένο.
Στις 5 Φεβρουαρίου ο Χουάν-Κάρλος και η Σοφία επέστρεψαν στην Μαδρίτη. Στο αεροδρόμιο τους περίμεναν για να τους υποδεχτούν η Βασίλισσα Φρειδερίκη και ο Φελίπε. Είναι η τελευταία φωτογραφία της Βασίλισσας. Είκοσι τέσσερις ώρες μετά, στις 6 Φεβρουαρίου, θα έχει χάσει την ζωή της μετά από εκτεταμένο, μαζικό έμφραγμα.
Μετά από διαπραγματεύσεις, και με πολλούς περιορισμούς, η κηδεία της Βασίλισσας Φρειδερίκης θα γίνει στο Τατόι, στις 12 Φεβρουαρίου. Θα ταφεί δίπλα στον σύζυγό της, τον Βασιλέα Παύλο, όπως άλλωστε ήταν η επιθυμία και των δύο. Τα παιδιά της, τα εγγόνια της, τα αδέρφια της, θα προσευχηθούν για την ανάπαυση της ψυχής της, γύρω από τον τάφο της. Κι όταν όλοι σηκώνονται και αποχωρούν, η Σοφία παραμένει ακόμα λίγο, σαν να μην θέλει να αφήσει μόνη την μητέρα της.
Όλο τον Φεβρουάριο, στην Θαρθουέλα, γινόντουσαν παράλληλα με τις διαπραγματεύσεις με την ελληνική κυβέρνηση για την ταφή της Βασίλισσας Φρειδερίκης και διαπραγματεύσεις για τον σχηματισμό κυβέρνησης. Στις 10 Φεβρουαρίου ανακοινώθηκε ότι θα σχηματιστεί κυβέρνηση υπό τον συντηρητικό Λεοπόλντο Κάλβο-Σοτέλο, στις 19 ανακοίνωσε την σύνθεση της κυβέρνησής του, αλλά στις 20 η κυβέρνηση δεν κατάφερε να συγκεντρώσει στα Κορτές την απαραίτητη πλειοψηφία. Καινούργια ψηφοφορία προγραμματίστηκε για τις 23 Φεβρουαρίου, όλοι οι βουλευτές ήταν συγκεντρωμένοι στην Βουλή. Στις έξι και είκοσι το απόγευμα ο αντισυνταγματάρχης της αστυνομίας Αντόνιο Τεχέρο με το πιστόλι στο χέρι και ακολουθούμενος από τους άντρες του με μυδραλιοβόλα, εισήλθαν στο ημικύκλιο των Κορτές φωνάζοντας «κάτω! ξαπλώστε όλοι κάτω!»
Έπεσαν αρκετοί πυροβολισμοί. Ο Τεχέρο συνέχισε να ουρλιάζει από τα μεγάφωνα του βήματος ότι ενεργεί «κατόπιν διαταγών του Βασιλέως και του στρατηγού Μιλάνς ντελ Μπος, στρατιωτικού διοικητή της Βαλένθια». Κράτησε φυλακισμένους όλους τους βουλευτές μέχρι την άλλη μέρα το πρωί. Ήταν ο τελευταίος που παραδόθηκε, αρνούμενος να πιστέψει την αποτυχία του κινήματος.
Η Βασίλισσα Σοφία περιγράφει τις δραματικές εκείνες ώρες: «Ο Βασιλιάς ήταν στο γραφείο του. Είχε σκοπό να πάει για σκουός και φορούσε φόρμα. Εγώ ήμουν στο δωμάτιο μου και διάβαζα. Μπήκε η καμαριέρα και μου είπε «Κυρία, κάτι άκουσα για πυροβολισμούς στη Βουλή». Τηλεφώνησα στο σύζυγό μου. Κι αυτός το είχε ακούσει. Μου φάνηκε ανήσυχος. Είπα να ειδοποιήσουν την αδερφή μου την Ειρήνη, που κολυμπούσε στην πισίνα. Μαζευτήκαμε εδώ αμέσως. Αυτή, τα παιδιά, εγώ… Κατεβήκαμε όλοι στο γραφείο. Ύστερα, αυτοί πήγαν στο σαλόνι για να μην εμποδίζουν τον Βασιλιά. Παρακολουθούσαμε για όσο ήταν αυτό δυνατό τα γεγονότα από το ραδιόφωνο και την τηλεόραση. Ο Βασιλιάς ήταν όλο τον καιρό στο γραφείο του, μιλώντας τηλεφωνικά με διάφορους. Ήταν η μακριά νύχτα των τηλεφωνηματων… Ο Σαμπίνο Φερνάντες Κάμπο (Αρχηγός του Πολιτικού Οίκου του Βασιλέως) δούλευε κι αυτός στο γραφείο του την στιγμή που εισέβαλε ο Τεχέρο στην Βουλή. Εγώ έμπαινα κι έβγαινα, πηγαινοερχόμουνα από το σαλόνι στο γραφείο του Βασιλιά. Βγάλαμε για να τσιμπήσουμε κάτι σάντουιτς, καφέ…Ήρθαν οι κουνιάδες μου Πιλάρ και Μαργαρίτα, και μαζευτήκαμε, λοιπόν, όλη η οικογένεια, το προσωπικό του σπιτιού. Ο Μοντέχαρ, ο Βαλενθουέλα, ο Σαμπίνο, ο Μανόλο Πράδο, κι ένα-δυο φίλοι του συζύγου μου….Ο Βασιλιάς, μόλις έμαθε ότι δεν έτρεξε αίμα, πέρασε από την κατάσταση συναγερμού στη χαλάρωση. Σ’ όλες τις δύσκολες καταστάσεις δείχνει αξιοθαύμαστη ψυχραιμία. Τον είδα αμέσως ήσυχο να μιλά στο τηλέφωνο με σιγουριά…Εγώ ένιωθα ένα μείγμα συναισθημάτων σαστιμάρας, αγανάκτησης και απογοήτευσης.»
Οι τρεις πραξικοπηματίες της 23ης Φεβρουαρίου.
Ο Βασιλεύς Χουάν-Κάρλος, ως Αρχηγός των Ενόπλων Δυνάμεων, τηλεφώνησε σε όλους τους στρατηγούς και διευκρίνισε την θέση του. Ζήτησε από όλους να συνταχθούν πίσω απο τον Βασιλιά τους και να υπερασπιστούν το Σύνταγμα που είχε υπερψηφίσει ο Λαός. Όλοι αυτοί οι στρατηγοί του είχαν τυφλή εμπιστοσύνη και έθεταν τον εαυτό τους στην διάθεση του «Είμαι υπό τας διαταγάς της Μεγαλειότητας Σας para lo que sea» (για ό,τι χρειάζεται). Για να καταλάβουμε την δύναμη του Βασιλιά, αυτό θα μπορούσαμε να το επεξηγήσουμε «Αν εσείς Μεγαλειότατε υποστηρίζετε τις ενέργειες του Μιλάνς και του Τεχέρο, είμαι μαζί σας. Αν είστε εναντίον, θα σας βοηθήσω να τους εξουδετερώσετε» Ο στρατηγός των Καναρίων Νήσων απάντησε «Θα υπακούσω στις διαταγές της Μεγαλειότητας Σας…pero es una pena!» (…αλλά είναι κρίμα). Ο μόνος που αρνήθηκε ήταν ο αρχηγός του κινήματος, ο στρατηγός Μιλάνς ντελ Μπος. Με υψωμένη την φωνή είπε «Μεγαλειότατε, έκανα όλα αυτά για να σώσω την Μοναρχία!»
Ο στρατηγός Χαϊμέ Μιλάνς ντελ Μπος
Τα τανκς του Μιλάνς ντελ Μπος στους δρόμους της Βαλένθια την νύχτα της 23ης Φεβρουαρίου 1981.
Φωτογραφίες του στρατηγού με τον Βασιλέα του από παλαιότερα στρατιωτικά γυμνάσια. Ο στρατηγός ανήκε σε οικογένεια στρατιωτικών, θεωρείτο ικανός, μοναρχικός, υπερσυντηρητικός.
Ο άλλος συναρχηγός του κινήματος ήταν ο στρατηγός Αλφόνσο Αρμάδα. Ήταν άνθρωπος εμπιστοσύνης του Βασιλιά τα τελευταία είκοσι χρόνια! Συνδέθηκε με τον Χουάν-Κάρλος κατά τις στρατιωτικές του σπουδές, και ήταν κοντά του σαν σύμβουλος, πριν γίνει Βασιλιάς, αλλά και μετά. «Είναι πολύ λυπηρό, να μαθαίνω ότι ένας άνθρωπος, στον οποίο είχα καταθέσει όλη μου την εμπιστοσύνη εδώ και πολλά χρόνια, με πρόδωσε με τόση δολιότητα» είπε για τον Αρμάδα ο Χουάν-Κάρλος. Ο στρατηγός έλεγε συχνά, εμπιστευτικά στους συνομιλητές του «Ο Βασιλιάς πιστεύει ότι…, ο Βασιλιάς θα επιθυμούσε…, ο Βασιλιάς μου είπε…». Έτσι κατάφερε να πείσει πολλούς συνάδελφους του στο Στρατό ότι το πραξικόπημα είχε την έγκριση του Βασιλιά. Την 23η Φεβρουαρίου προσπάθησε να έρθει στην Θαρθουέλα για να φανεί ότι απ’ εκεί γίνεται ο συντονισμός της δράσης. Είχε όμως γίνει αντιληπτός ο ρόλος του, και του απαγορεύτηκε να πατήσει το πόδι του στα Ανάκτορα.
Ο στρατηγός Αλφόνσο Αρμάδα, σε φωτογραφία το πρωί της 24ης Φεβρουαρίου 1981.
23 Ιουλίου 1969. Ο πρίγκιπας Χουάν-Κάρλος, σε τελετή στο παλάτι της Θαρθουέλα, αποδέχεται την απόφαση του στρατηγού Φράνκο να τον χρίσει «Διάδοχο με τον τίτλο του Βασιλέως» μετά τον θάνατο του ή την παραίτησή του. Η Σοφία από την αγωνία της μήπως και δεν πάνε όλα καλά, έχασε δυο κιλά σε μία μέρα! Ο Αρμάδα, δεξιά, στα μέσα και στα έξω.
22 Νοεμβρίου 1975. Ο Βασιλεύς πλέον Χουάν-Κάρλος ορκίζεται στα Κορτές, αμέσως μετά τον θάνατο του Φράνκο. Ο Αρμάδα πίσω από την Βασίλισσα.
Σε επίσημη τελετή, αυτή την φορά ο Αρμάδα είναι πίσω από την μικρή ινφάντα Χριστίνα.
Ακόμα και το απολογητικό βιβλίο του, που εξέδωσε από την φυλακή, ο Αρμάδα το τιτλοφορεί «Στην υπηρεσία του Στέμματος». Έχει για εξώφυλλο την φωτογραφία όπου ο Βασιλιάς τον ασπάζεται και τον ευχαριστεί την ημέρα της ανάρρησής του στον θρόνο.
Ο Βασιλεύς Κωνσταντίνος, στο Λονδίνο, ειδοποιήθηκε για το πραξικόπημα στην Ισπανία, από τον πρωθυπουργό Γεώργιο Ράλλη. Ας διαβάσουμε την αφήγηση. «Λίγες εβδομάδες μετά την κηδεία της μητέρας μου, ο Γεώργιος Ράλλης επικοινώνησε μαζί μου για ένα θέμα εντελώς διαφορετικό. -Κάτι περίεργο συμβαίνει…Για τηλεφωνήστε στον γαμπρό σας, παρακαλώ, γιατί νομίζω ότι κάτι περίεργο συμβαίνει στην Ισπανία. -Σαν τι, Γιώργο? -Νομίζω ότι γίνεται κάποιο πραξικόπημα. -Παναγιά μου…,είπα και τηλεφώνησα αμέσως στην αδελφή μου Ειρήνη, που ήταν τότε στην Ισπανία. Ο λαός της Ισπανίας παρακολουθούσε την απόπειρα πραξικοπήματος ζωντανά από τις τηλεοράσεις, καθώς ο κυριότερος από τους επίδοξους πραξικοπηματίες, ο αντισυνταγματάρχης Τεχέρο, μπήκε με το περίστροφο στο χέρι στην αίθουσα του ισπανικού Κοινοβουλίου την ώρα που εκείνο συνεδρίαζε για την ανάδειξη πρωθυπουργού. Κατάφερα να βρω γρήγορα τον Χουάν-Κάρλος. Η δική μου πικρή προηγούμενη εμπειρία ίσως μπορούσε να του φανεί χρήσιμη. «-Εσωτερική πληροφόρηση, φυσικά, δεν έχω…, του είπα, αλλά είμαι 100% σίγουρος πως αυτό που συζητάνε τώρα οι αξιωματικοί είναι αν θα πάνε με τον Βασιλέα και την δημοκρατία ή με το πραξικόπημα. Μην τους αφήσεις να το συζητάνε πολύ. Πρέπει να κινηθείς γρήγορα…..Επίσης να βγεις να μιλήσεις στην τηλεόραση, να ακούσουν εσένα τον ίδιο ο λαός και ο στρατός ζωντανά να μιλάς, για να μην μπορεί κανείς να ισχυριστεί ότι δήθεν είσαι σύμφωνος με όσα γίνονται.» Πήρα το αεροπλάνο και πήγα στην Ισπανία. Όταν έφτασα, είχε μόλις φανεί ότι το πραξικόπημα δεν θα επικρατούσε τελικά. Ο Βασιλιάς της Ισπανίας είχε ήδη μιλήσει στον ισπανικό λαό από την τηλεόραση και αυτό υπήρξε καταλυτικό για την απομόνωση και την αποτυχία των κινηματιών….»
Στρατός στους δρόμους, έξω απ’ την Βουλή, την νύχτα του πραξικοπήματος.
Αποφασίστηκε ο Βασιλεύς να μιλήσει από την τηλεόραση και να μάθουν όλοι, στρατιωτικοί και πολίτες την θέση του υπέρ του Συντάγματος και της Δημοκρατίας και εναντίον του πραξικοπήματος. Όταν επικοινώνησαν με τον διευθυντή της TVE, αυτός ανέφερε ότι υπάρχει στρατός και δεν γνώριζε αν θα επέτρεπαν να έρθει τηλεοπτικό συνεργείο στην Θαρθουέλα. Ο Χουάν-Κάρλος τηλεφώνησε ο ίδιος εκεί που ήταν οι στρατιωτικοί που είχαν αποκλείσει το Ραδιομέγαρο. «-Con quien hablo?» (Με ποιον ομιλώ?). Ήταν ένας νεαρός λοχαγός. -Soy el Rey,(Είμαι ο Βασιλιάς). Ακολούθησε ένας δισταγμός δευτερόλεπτων, και αμέσως -Στις διαταγές σας Μεγαλειότατε! -Καλώς. Ιδού λοιπόν οι διαταγές μου. Να διευκολύνετε την έξοδο από το Ραδιομέγαρο του συνεργείου τηλεοπτικών λήψεων που περιμένουμε, εδώ, στην Θαρθουέλα. -Στις διαταγές σας Μεγαλειότατε! Το συνεργείο της TVE έφθασε στις 23.50. Ο Βασιλιάς είχε το κείμενο έτοιμο. Φορούσε την στολή του στρατηγού, Αρχηγού των Ενόπλων Δυνάμεων. Έπρεπε έτσι να επιβληθεί σε κάθε αξιωματικό, σε κάθε στρατιώτη αλλά και σε κάθε πολίτη της χώρας. Η τηλεοπτική λήψη αρχίζει στις 00.27. Στις 00.50 το συνεργείο φεύγει από την Θαρθουέλα με την κόπια. Το βασιλικό μήνυμα προβλήθηκε στις 01.23
Το δραματικό βασιλικό διάγγελμα την νύχτα της 23ης προς 24η Φεβρουαρίου.
Η πριγκίπισσα Ειρήνη θυμάται ως εξής αυτή την εμπειρία «Ήταν τρομερό, αλλά όταν είσαι στο κέντρο των καταστάσεων δεν είσαι ικανός να αφομοιώσεις τη σπουδαιότητα των γεγονότων. Ήμασταν στη Θαρθουέλα και περιμέναμε να ανακοινώσει το ραδιόφωνο κάτι από το εξωτερικό, τη Γερμανία, τη Γαλλία… Δεν γνωρίζαμε τι συνέβαινε… Αργότερα ο Βασιλιάς μίλησε στην τηλεόραση… Εκείνος ήταν πιο τυχερός, αν συγκρίνουμε την 23η Φεβρουαρίου με το πραξικόπημα των συνταγματαρχών στην Ελλάδα. Εξάλλου στον Χουάν-Κάρλος δεν έκοψαν την επικοινωνία. Τον Κωνσταντίνο τον είχαν απομονώσει τελείως και δεν μπορούσε να μιλήσει με κανέναν. Από την άλλη πλευρά, το πραξικόπημα υπήρξε μια εμπειρία τόσο δυνατή, που άμβλυνε κάπως τον βαθύ πόνο που ένιωθα για τον πρόσφατο χαμό της μητέρας μου. Τελικά, όλα κατέληξαν κατ’ ευχήν και νιώσαμε όλοι μας μεγάλη ανακούφιση» Σε άλλη της περιγραφή η πριγκίπισσα Ειρήνη λέει: «Όλα ήταν πολύ έντονα και συγκεχυμένα. Πέρασαν οι ώρες χωρίς να το καταλάβουμε. Δεν κοιμηθήκαμε καθόλου. Έβλεπα την αδελφή μου, κυρία του εαυτού της, σιωπηλή και ήρεμη, να παρατηρεί το Βασιλιά, να πηγαινοέρχεται… Λίγο πριν το ξημέρωμα, κι ενώ συνεχίζαμε άγρυπνοι, ξαφνικά ακούσαμε θόρυβο μηχανών. Εγώ σκέφτηκα ότι θα ήταν τανκς. Τότε πράγματι εγώ και η Σοφία κοιταχτήκαμε με φόβο και τρόμο. Και οι δυο θυμηθήκαμε τα τανκς στο σπιτι του Ψυχικού, όταν έγινε το πραξικόπημα των συνταγματαρχών. Θα μπορούσε να είχε ξεσπάσει κάποια αντίδραση κατά του Βασιλιά λόγω του τηλεοπτικού μηνύματος….Αυτή σκέφτηκε το ίδιο, όπως μου είπε αργότερα. Ήταν όμως ο κλιματισμός και οι μηχανές των αστικών λεωφορείων, που άρχιζαν, όπως κάθε μέρα, τα δρομολόγια με απόλυτη φυσικότητα. Το ζήτημα ήταν ότι ο άνεμος φυσούσε προς την Θαρθουέλα κι έφερνε εδώ τον θόρυβο. Μερικές φορές τα νεύρα και το υποσυνείδητο ξεγελούν. Άρχισε να ξημερώνει, κι ο Βασιλιάς εξακολουθούσε να βρίσκεται στο γραφείο του. Όλα διορθώνονταν σιγά σιγά. Και χωρίς να δεχθεί κανέναν, χωρίς να επισκεφθεί κανέναν, χωρίς να συλλάβει κανέναν…Το πραξικόπημα απετράπη ειρηνικά. Ήταν αρκετό ν’ακουστεί η φωνή του Βασιλιά να διατάζει».
Από τους δρόμους της Μαδρίτης την νύχτα του κινήματος.
Η Βασίλισσα Σοφία σχολιάζει: «Η τηλεόραση έπαιξε σημαντικό ρόλο, αλλά ο Βασιλιάς είχε ήδη τον έλεγχο της κατάστασης. Το πραξικόπημα δεν σταμάτησε απότομα, από μια διαταγή σε κάποια συγκεκριμένη στιγμή. Το σταματούσε βαθμιαία ο Βασιλιάς, μιλώντας μία και δύο φορές με τον έναν, τον άλλο…με όλους! Κι αυτό έγινε απ’ το τηλέφωνο, με διάφορα τηλεφωνήματα. Εγώ θα έλεγα ότι ο Βασιλιάς απέτρεψε το πραξικόπημα με τα τηλεφωνήματα και με την ηθική επιρροή που είχε στους στρατιωτικούς, η οποία πήγαζε από την εξουσία του. Ποτέ δεν ανησύχησαν τον Βασιλιά οι στρατιωτικοί. Ήταν κάτι οικείο γι’αυτόν, ήταν οι φίλοι του, οι συνάδελφοι του…Ποτέ δεν ανέμενε κάτι σαν το γεγονός της 23ης Φεβρουαρίου. Ήταν μια σκληρή έκπληξη, όπως ήταν και για μας στην Ελλάδα το πραξικόπημα των συνταγματαρχών. Μια φοβερή ψυχρολουσία! Την 23η Φεβρουαρίου, είδα, όπως λίγες φορές μπορείς να το δεις στη ζωή σου, ότι σε τέτοιες στιγμές ο Βασιλιάς είναι απολύτως μόνος. Αυτός πρέπει αποφασίσει. Στον αδερφό μου, τον Κωνσταντίνο, του είχαν κόψει τις επικοινωνίες. Ήταν μπρος γκρεμός και πίσω ρέμα. Ο σύζυγος μου, αντίθετα, είχε περισσότερες επιλογές. Είχε ελευθερία κινήσεων και μπορούσε να διαλέξει! Ήταν όμως ξεκάθαρο ότι όλες οι κινήσεις του γίνονταν με σκοπό την προστασία του Συντάγματος, το θρίαμβο της Δημοκρατίας και την πάταξη των εξεγερμένων…πριν το ένα μέρος του στρατεύματος συγκρουστεί με το άλλο.» Η Βασίλισσα ρωτήθηκε αν υπήρχε κάποιο αεροπλάνο, έτοιμο γι’αυτήν και τα παιδιά της, προκειμένου να μεταβούν αν χρειαζόταν στο Λονδίνο. Ακόμα, υπήρχαν εικασίες για κάποια προσφορά »αμέσου διαφυγής» από τον Βασιλιά Χουσεΐν της Ιορδανίας. Και η Βασίλισσα απαντά. »Σε καμία φάση δεν μας πέρασε από το μυαλό να φύγουμε. Τίποτα, καθόλου! Η θέση μας ήταν εδώ. Ο Βασιλιάς Χουσεΐν τηλεφώνησε, όπως τόσοι καλοί φίλοι, τόσοι βασιλιάδες και αρχηγοί κρατών. Όμως, δεν μας πρόσφερε αεροπλάνο…Ήξερε ότι έτσι θα μας είχε προσβάλει. Εδώ δεν υπήρχε ούτε φόβος ούτε νεύρα και κανείς δεν χρειαζόταν τίλιο και ηρεμιστικά! Υπήρχε τόση δραστηριότητα, τόσες πληροφορίες και τόση δουλειά..που δεν έμενε καιρός για να νοιώσουμε φόβο. Κι εγώ, την επόμενη μέρα, πήγα τα παιδιά μου στο σχολείο.»
Πριν το ξημέρωμα, η κατάσταση είχε ξεκαθαρίσει, οι εφημερίδες έγραφαν »Απέτυχε το Κίνημα», αλλά οι άνδρες του Τεχέρο συνέχιζαν να κρατούν όλους τους βουλευτές αιχμαλώτους στη Βουλή.
Ακριβώς αυτά τα παιδιά πήραν εκείνη την νύχτα το καλύτερο μάθημα Ιστορίας! Ας αφήσουμε τον ίδιο τον Βασιλιά να μας το περιγράψει. «Υποχρέωσα τον πρίγκιπα των Αστουριών να περάσει την νύχτα μέσα στο γραφείο μου και να με κοιτάζει να κάνω την δουλειά μου, του Βασιλιά. Ήταν δεκατριών χρόνων. Η ιδανική ηλικία για να μάθει αυτό που η ζωή θα του μάθαινε όταν θα ήταν ίσως πολύ αργά. «Μπαμπά…τι πρόκειται να συμβεί?» με ρώτησε στην αρχή αυτής της μεγάλης νύχτας. Κατέφυγα στην περιγραφή της εικόνας της μπάλας του football που είναι στον αέρα και που δεν γνωρίζουμε προς ποια πλευρά θα πέσει. «Λοιπόν, βλέπεις Φελίπε, και με την Κορώνα είναι το ίδιο. Αυτή την στιγμή είναι στον αέρα κι εγώ πρέπει να βάλω τα δυνατά μου ώστε να βρεθεί στην σωστή πλευρά!» Αρκετές φορές αποκοιμήθηκε στην πολυθρόνα. Κάθε φορά τον υποχρέωνα να ξυπνήσει. «Φελίπε, no te duermas! (μην κοιμάσαι). Κοίταζε τι πρέπει να κάνει κανείς όταν είναι Βασιλιάς!» Εκείνη την νύχτα, ο πρίγκιπας των Αστουριών έμαθε σε μερικές ώρες περισσότερα από όσα πρόκειται να μάθει στην υπόλοιπη ζωή του. Κάποια στιγμή, ενώ τον ξυπνούσα για δεύτερη ή τρίτη φορά, ο Φελίπε μουρμούρησε:«Jo, papa, que mes!» (τι μήνας).
Σίγουρα ο Βασιλεύς ήταν εκείνος που έκανε όλη την δουλειά και ομαλοποίησε την κατάσταση. Σε κάποια όμως κρίσιμη φάση της στρατιωτικής απόπειρας, το όνομα της Βασίλισσας Σοφίας αποτέλεσε κάτι σαν φυλαχτό, που εμπόδισε την εξέλιξη του πραξικοπήματος. Ο στρατηγός Χοσέ Χούστε, ήταν διοικητής της Μεραρχίας Τεθωρακισμένων Μαδρίτης. Νομιμόφρων και πάντοτε πιστός στον Βασιλέα του, βρέθηκε μπροστά σε μια περίεργη κατάσταση τετελεσμένων γεγονότων. Πριν φτάσει στην μονάδα του, ο υποδιοικητής και άλλοι αξιωματικοί της ΜΤΜ που είχαν προσχωρήσει στο κίνημα, μοίραζαν διαταγές κινητοποίησης και κατάληψης στόχων στην πρωτεύουσα. Του είπαν ότι όλα είχαν γίνει »γιατί στις έξι το απόγευμα στη Βουλή θα λάβει χώρα κάποιο σπουδαίο γεγονός μεγάλης εθνικής σημασίας, που θα μας αναγκάσει να εγγυηθούμε την τάξη και την ασφάλεια. Και ο Αρμάδα θα είναι στη Θαρθουέλα από τις έξι για να δίνει διαταγές….γιατί υπολογίζουμε στη συγκατάθεση του Βασιλιά και της Βασίλισσας» Στον ξαφνιασμένο στρατηγό Χούστε δεν ταίριαζαν τα κομμάτια του παζλ. Μετά από σιωπηλούς και επίπονους συλλογισμούς, κατάφερε να εντοπίσει εκείνο το φωτάκι που τρεμόπαιζε στο βάθος του τούνελ. »Το βρήκα! Η συγκατάθεση της Βασίλισσας! Είναι αδύνατον!» Και αμέσως το μυαλό του πλημμύρισε με τις εικόνες του Απριλίου 1967, όταν, ως στρατιωτικός ακόλουθος της Ισπανίας στη Ρώμη, έπρεπε να πάει στο αεροδρόμιο του Φιουμιτσίνο για να υποδεχθεί, να συνοδεύσει και να διευκολύνει την πριγκίπισσα Σοφία που επέστρεφε στην Μαδρίτη από την Αθήνα. »Ερχόταν τόσο σοκαρισμένη και καταθορυβημένη από το πραξικόπημα των συνταγματαρχών στην Ελλάδα, που μόνο βλέποντας την και ακούγοντας την ήταν αρκετό να καταλάβεις, χωρίς την παραμικρή αμφιβολία, ότι εκείνη ποτέ στην ζωή της δεν θα ήταν υπέρ κάποιου στρατιωτικού πραξικοπήματος» Έτσι ο διοικητής της Μεραρχίας Τεθωρακισμένων τηλεφώνησε στη Θαρθουέλα απ’ όπου και του διέψευσαν και το άλλο ψεύτικο επιχείρημα της υποτιθέμενης παρουσίας του Αρμάδα στα Ανάκτορα. Έτσι έγινε, και τα τεθωρακισμένα οχήματα έμειναν καθηλωμένα στην βάση τους, καθιστώντας αδύνατη την προγραμματισμένη «άλωση της Μαδρίτης».
Το μεσημέρι της 24ης Φεβρουαρίου, όταν όλα είχαν ομαλοποιηθεί, οι αρχηγοί όλων των πολιτικών κομμάτων ανέβηκαν στη Θαρθουέλα για να ευχαριστήσουν τον Βασιλιά και να του εκφράσουν την συμπαράστασή τους, και την ευγνωμοσύνη τους για όσα έκανε για την Δημοκρατία και το Σύνταγμα. Ο γραμματέας του Κομμουνιστικού Κόμματος Σαντιάγο Καρίγιο (πρώτος αριστερά) χαιρετώντας τον Χουάν-Κάρλος του είπε: «Ευχαριστώ Μεγαλειότατε, μου σώσατε την ζωή!» Ο Βασιλεύς φωτογραφίζεται με τους πολιτικούς αρχηγούς. Οι πραξικοπηματίες ήθελαν να τον πείσουν για την ανάγκη να σχηματιστεί μια βασιλική κυβέρνηση που να προεδρεύεται από έναν στρατιωτικό. Μια ιδέα πολύ επικίνδυνη, κυρίως για την Μοναρχία. Πάνω σ’αυτό ο Χουάν-Κάρλος θα τονίσει: «Καμία Μοναρχία, απ’όσο γνωρίζω δεν επέζησε μετά από μια τέτοια κυβέρνηση. Ο μόνος λόγος ύπαρξης μιας σύγχρονης Μοναρχίας είναι ακριβώς να τοποθετείται πάνω από τα κόμματα.»
Στο συλλαλητήριο που οργανώθηκε κατά της απόπειρας πραξικοπήματος, χιλιάδες λαού πλημμύρισαν τους δρόμους και τις πλατείες των μεγάλων πόλεων. Στην Μαδρίτη επικεφαλής ήταν όλοι οι αρχηγοί των κοινοβουλευτικών κομμάτων. Το πραξικόπημα της 23ης Φεβρουαρίου 1981, το 23-F όπως συνηθίζουν να το λένε στην Ισπανία, είναι μια κακιά ανάμνηση. Επιβεβαίωσε κατά τον πιο κατηγορηματικό τρόπο την αταλάντευτη επιθυμία του Χουάν-Κάρλος να προχωρήσει και να χαρίσει τις δημοκρατικές ελευθερίες που τόσα χρόνια είχε στερηθεί ο ισπανικός λαός. Ένας από τους πραξικοπηματίες στρατιωτικούς, όταν κατάλαβε πως χάθηκε γι’αυτόν το παιχνίδι, είπε. «Την επόμενη φορά, πρέπει να ξεκινήσουμε βομβαρδίζοντας την Θαρθουέλα…». Ευτυχώς δεν υπήρξε, και δεν θα υπάρξει επόμενη φορά!
Δυο ήμερες μετά την αποτυχημένη απόπειρα πραξικοπήματος , στις 25 Φεβρουαρίου, και αφού πήρε ψήφο εμπιστοσύνης στην Βουλή, ορκίστηκε πρωθυπουργός, στα Ανάκτορα της Θαρθουέλα ο Λεοπόλντο Κάλβο Σοτέλο. Ο Βασιλιάς φορούσε μαύρη γραβάτα, και φυσικά η Βασίλισσα ήταν σε βαθύ ακόμα πένθος για την Βασίλισσα Φρειδερίκη που είχε πεθάνει προ είκοσι ημερών. Η Ισπανία συνέχισε τον δύσκολο δρόμο της μετάβασης από την δικτατορία στην Δημοκρατία. Δρόμος με δυσκολίες, με επιτυχίες, με λάθη και παραλήψεις, αλλά μονόδρομος.
Βιβλιογραφία:1)Le Roi, Entretiens, José Luis de Vilallonga, Fixot, 1993.
2) Η Βασίλισσα, Pilar Urbano, Κούριερ Εκδοτική, 1996.
3) Χωρίς Τίτλο, Βασιλεύς Κωνσταντίνος, Εκδόσεις Το Βήμα, 2015
4)Ειρήνη, Η Ασυμβίβαστη Πριγκίπισσα, Εύα Θελάδα, Εκδόσες Φερενίκη, 2009.
5)Con la venia, yo indague el 23-F, Pilar Urbano, Plaza & Janes, 1982.
6)Point de Vue-Images du Monde, όλα τα τεύχη Φεβρουαρίου 1981.
Φωτογραφίες από το προσωπικό αρχείο του Νίκου Παπακωνσταντίνου.
Ευχαριστούμε τον κύριο Παπακωνσταντίνου για την άριστη συνεργασία του.
Share On Facebook
Tweet It
