Βικτωρία-Λουΐζα και Φρειδερίκη: Η αντιπαράθεση μιας μητέρας με την κόρη της

Του Νίκου Παπακωνσταντίνου

Η Βασίλισσα Φρειδερίκη προερχόταν από μια ενωμένη και αγαπημένη οικογένεια. Γονείς που αγαπούν τρυφερά ο ένας τον άλλο, αδέρφια ενωμένα που ενδιαφέρονται ο ένας για τα προβλήματα του άλλου. Νομίζω ότι την πατρική της οικογένεια είχε για υπόδειγμα η Βασίλισσα Φρειδερίκη στην οικογένεια που δημιούργησε με τον Βασιλέα Παύλο. Και νομίζω ότι τα κατάφερε. Μόνο που στην πατρική της οικογένεια, από μια στιγμή και μετά, όλα κατέρρευσαν, και τα συμφέροντα, οι μικρότητες, οι εγωισμοί, ακόμα και οι ιστορικές παρεξηγήσεις, ισοπέδωσαν ότι καλό υπήρχε. Αλλά ας πάρουμε τα πράγματα από την αρχή. Η πριγκίπισσα Βικτωρία-Λουΐζα της Πρωσσίας, γεννήθηκε στα 1892, και ήταν το τελευταίο παιδί και η μοναχοκόρη μετά…..από έξι αγόρια, του Κάϊζερ της Γερμανίας Γουλιέλμου Β΄ και της Αυτοκράτειρας Αυγούστας-Βικτωρίας. Ο πανίσχυρος πατέρας της, της είχε αδυναμία, και μεγάλωσε χωρίς ποτέ κανένας να της χαλά χατήρι.

Στα 21 χρόνια της, γνωρίζει τον μελλοντικό σύζυγο της, τον ωραιότατο Ερνέστο-Αυγούστο του Ανοβέρου. Είναι ο διάδοχος μιας βασιλικής οικογένειας που οι Χοεντζόλλερν έριξαν από τον θρόνο τους! Είναι εκείνος που δεν θα έπρεπε ποτέ να αγαπήσει! Κι όμως, οι δυο τους ερωτεύτηκαν με την πρώτη ματιά και ο αμοιβαίος αυτός έρωτας, κράτησε 40χρονια, μέχρι τον θάνατό του. Είκοσι χρόνια μετά από τότε που εκείνος έφυγε, στα 1972, η Βικτωρία-Λουΐζα, σε συνέντευξη της στο ιταλικό περιοδικό Gente, μιλά με συγκίνηση για τον Ερνέστο-Αυγούστο. «Γι΄ αυτόν όλες οι κοπέλες με ζήλευαν. Δεν υπήρχε καλύτερος και ευγενικότερος άνθρωπος!»  Ο γάμος τους ήταν το τελευταίο σημαντικό γεγονός, το οποίο οι ισχυροί αυτοκράτορες της Ευρώπης (όλοι συγγενείς μεταξύ τους) γιόρτασαν με μεγαλοπρέπεια. Τηρήθηκαν όλες οι παραδόσεις, τόσο των Γουέλφων, όσο και των Χοεντζόλλερν. Η νύφη φορούσε στην κορυφή της κεφαλής της την μικρή διαμαντένια κορώνα που φορούσαν όλες οι πριγκίπισσες των Γουέλφων και οι πριγκίπισσες που παντρεύονται πρίγκιπα των Γουέλφων. Αργότερα θα την φορέσει στον γάμο της και η μοναχοκόρη της Φρειδερίκη, όπως και οι νύφες της.

Στην Λευκή Αίθουσα των Ανακτόρων του Βερολίνου, χόρεψαν με την παραδοσιακή τελετουργία τον «Χορό των λαμπάδων», όπως συνήθιζαν οι Χοεντζόλλερν. Το ζευγάρι εγκαταστάθηκε στο Μπρούνσβικ, πρωτεύουσα του ομώνυμου δουκάτου, που είχε περιέλθει στην βασιλική οικογένεια του Ανοβέρου πριν κάποια χρόνια, αλλά μόνο μετά τον γάμο του διαδόχου με την κόρη του Κάϊζερ τους επιτράπηκε να βασιλεύσουν. Μετά τον πρωτότοκο Ερνέστο-Αυγούστο, και τον δευτερότοκο Γεώργιο-Γουλιέλμο, γεννήθηκε η Φρειδερίκη, κόρη του βασιλεύοντος δουκός. Εκτός από δούκισσα του Μπρούνσβικ και του Λούνεμπουργκ, ήταν και πριγκίπισσα του Ανοβέρου αλλά και πριγκίπισσα της Μεγάλης Βρετανίας και της Βόρειας Ιρλανδίας. Ας μη ξεχνούμε ότι η βασιλική οικογένεια του Ανοβέρου είναι στην πραγματικότητα κλάδος της βασιλικής οικογένειας της Μεγάλης Βρετανίας. Ανέβηκαν στον θρόνο του Ανοβέρου όταν χωρίστηκαν τα δυο βασίλεια γιατί η νεαρή Βασίλισσα Βικτωρία μπόρεσε να πάρει τον θρόνο της Μεγάλης Βρετανίας, όχι όμως και του Ανοβέρου όπου δεν επιτρεπόταν να βασιλεύσει γυναίκα. Η ήττα της Γερμανίας στον Α΄ Πόλεμο ήταν καθοριστική. Το ζευγάρι Ερνέστου-Αυγούστου και Βικτωρίας-Λουΐζας έχασαν τον θρόνο τους στο δουκάτο του Μπρούνσβικ, ο Κάϊζερ έχασε τον θρόνο του στο Βερολίνο. Η ζωή συνεχίστηκε, η οικογένεια μεγάλωσε, γεννήθηκαν άλλοι δυο πρίγκιπες, ο Κρίστιαν και ο Γουέλφος-Ερρίκος. Μοίραζαν την ζωή τους ανάμεσα στον πελώριο μεσαιωνικό πύργο του Μπλάνκενμπουργκ στο βουνό Χαρτς, στο ρομαντικό παλάτι του Μαρίανμπουργκ, και την ωραία βασιλική έπαυλη στο Γκμούντεν, στην Αυστρία, μέσα σε ατελείωτα δάση που τους ανήκαν, και κάτω από τον ομώνυμο πύργο όπου κατοικούσαν οι παππούδες. Τα Χριστούγεννα η μητέρα τα οργάνωνε με φροντίδα και με όλη την φαντασμαγορία των Χριστουγέννων της Κεντρικής Ευρώπης! Το καλοκαίρι όλη η οικογένεια στριμωχνόταν σε ένα τεράστιο αυτοκίνητο και γύριζαν την Ιταλία, για πολιτιστικές–επιμορφωτικές επισκέψεις και για απολαυστικά θαλάσσια μπάνια στην Μεσόγειο.

Η πριγκίπισσα Φρειδερίκη ήταν η πρώτη που με τον γάμο της και την εγκατάστασή της στην Ελλάδα, έφυγε και άφησε το οικογενειακό κύτταρο. Οι γονείς και όλα τ΄αδέρφια, την συνόδεψαν στην καινούργια πατρίδα της.

Ιανουάριος 1938.

Η Βασιλική Οικογένεια του Ανοβέρου μόλις έχει φθάσει στην Αθήνα για τους γάμους της πριγκίπισσας Φρειδερίκης με τον διάδοχο Παύλο. Το ζευγάρι των μελλονύμφων, οι γονείς της νύφης και οι τέσσερις αδερφοί της, περπατούν στον χιονισμένο κήπο των Ανακτόρων. Ο πρίγκιπας Γουέλφος-Ερρίκος είναι πρώτος αριστερά, ανάμεσα στην νύφη και στον πατέρα της, το προφίλ του πρίγκιπα Κρίστιαν, ο πρίγκιπας Γεώργιος-Γουλιέλμος κρύβεται από τον υψηλόσωμο διάδοχο Παύλο, ενώ δεξιά είναι ο πρίγκιπας Ερνέστος-Αυγούστος, ο μεγαλύτερος απ΄ όλους.

Για τον πάτερα της, στο «Μέτρον Κατανοήσεως» γράφει σε δυο σημεία, ότι «δάκρυα ανέβηκαν στα μάτια του» όταν κατάλαβε ότι η κόρη του θα αρραβωνιαζότανε, και ότι «ήταν βαθύτατα συγκινημένος, σχεδόν έκλαιγε» όταν την οδήγησε νύφη στην εκκλησία. Η μητέρα της ήταν σίγουρα πιο ψύχραιμη και πιο πρακτική. Τον Νοέμβριο του 1938, έτρεξε στην Αθήνα για να είναι κοντά στην κόρη της που γέννησε την Σοφία, το πρώτο εγγόνι της Βικτωρίας-Λουΐζας.

Η πρώτη φωτογραφία της νεογέννητης πριγκίπισσας Σοφίας που δημοσιεύτηκε στον Τύπο, ήταν τραβηγμένη από την υπερήφανη γιαγιά, δώδεκα μόνο ώρες μετά τον τοκετό!

Η οικογένεια επέστρεψε μετά λίγους μήνες για τα βαφτίσια της Σοφίας. Μετά ήρθε ο πόλεμος στην Ευρώπη. Για την γέννησή του Κωνσταντίνου, τον Ιούνιο του 1940 και τα βαφτίσια του, οι γονείς της πριγκίπισσας Φρειδερίκης δεν μπόρεσαν να έρθουν. Ο πόλεμος φθάνει και στην Ελλάδα, ακολουθεί η γερμανική κατοχή και η εξορία της Βασιλικής Οικογένειας. Τα λίγα γράμματα που μπορούν να ανταλλάξουν, στέλνονται μέσω ουδετέρων χωρών. Θα κάνουν επτά χρόνια να συναντηθούν, επτά δραματικά χρόνια που όλα και όλους θα τους έχουν αλλάξει. Η πρώτη τους μεταπολεμική συνάντηση θα γίνει τον Νοέμβριο του 1947. Η Βασίλισσα πλέον Φρειδερίκη, βρίσκεται στο Λονδίνο για τους γάμους Ελισάβετ-Φιλίππου. Τρεις ήμερες πριν τον γάμο είναι τα 60κοστά γενέθλια του πατέρα της, και ο Βασιλιάς Γεώργιος της Μεγάλης Βρετανίας διαθέτει το προσωπικό του αεροσκάφος για να μεταφέρει την Βασίλισσα Φρειδερίκη στις γιορτές που θα γίνουν. Μαζί της και η πριγκίπισσα Μαρίνα, δούκισσα του Κεντ, χήρα του πόλεμου, που έρχεται κι εκείνη για να συναντήσει την αδερφή της Ελισάβετ που είναι παντρεμένη με τον γερμανό κόμη Κάρολο-Θεόδωρο του Τόερρινγκ-Ζέττενμπαχ. Ο μεγάλος πύργος του Μπλάνκενμπουργκ, όπου η Φρειδερίκη γεννήθηκε και πέρασε το μεγαλύτερο μέρος των παιδικών της χρόνων, βρισκότανε στην ρωσική ζώνη κι έτσι χάθηκε για πάντα για την οικογένεια. Οι γιορτές έγιναν στο μικρότερο πύργο, στον πύργο του Μαρίανμπουργκ, έξω από το Ανόβερο. Γνωρίζοντας την απελπιστική ανέχεια στην μεταπολεμική Γερμανία, Φρειδερίκη και Μαρίνα έφθασαν ντυμένες με ότι πιο απλό είχαν. Όλος ο λαός του Ανοβέρου είχε μαζευτεί για να γιορτάσει τον «Βασιλιά»του. Το γεύμα ήταν με ότι μπορούσε να φέρει ο καθένας από το σπίτι του! Ήταν όμως ένα συγκινητικό γλέντι, όπου όλη η οικογένεια ξαναβρέθηκε, χωρίς απώλειες, παρ΄ όλο που όλα τα αδέρφια χρειάστηκε να πολεμήσουν, αλλά κατά αίτηση τους στο φοβερό ρωσικό μέτωπο, μακριά από το Βασίλειο της αδερφής τους. Οι Βασιλείς Παύλος και Φρειδερίκη θα ξανάρθουν στο Ανόβερο, τον Αύγουστο του 1951 για τους γάμους του μεγάλου αδερφού και διαδόχου, του Ερνέστου-Αυγούστου, με την πριγκίπισσα Ορτρούντ του Σλέσβιγκ-Χολστέϊν-Σόντερμπουργκ-Γκλύκσμπουργκ.

Στους γάμους του αδερφού της, η Βασίλισσα Φρειδερίκη φωτογραφίζει με την μικροσκοπική Minox της, υπό το βλέμμα του πατέρα της. 

Ο πατέρας καμαρώνει την Βασίλισσα-κόρη του, την κομψή, μεγαλόπρεπη και στολισμένη με τα σμαράγδια των Ρωμανώφ. Είναι όμως η σκιά του εαυτού του. Διάφορες αρρώστιες τον βασανίζουν και χρειάζεται να νοσηλευτεί πολλές φορές στην Ελβετία. Θα πεθάνει ενάμιση χρόνο μετά, στις 30 Ιανουαρίου 1953. Ένα μεγάλο πλήγμα για την απαρηγόρητη σύζυγό του, που αισθάνθηκε ότι έχασε τα πάντα, μια βαθειά πληγή για την μοναχοκόρη του. Η ιστορία της οικογένειας μπορεί να μετρηθεί στα πριν και στα μετά τον θάνατο του ευγενικού Ερνέστου-Αυγούστου του 3ου.

1η Φεβρουαρίου 1953. Επιμνημόσυνη δέηση για τον Ερνέστο-Αυγούστο, στο Μπρούνσβικ, την πρωτεύουσα του δουκάτου στο οποίο βασίλευσε από το 1913 έως το 1917.

8 Φεβρουαρίου 1953. Δια μέσω των δρόμων του Ανοβέρου, το φέρετρο με την σορό του Ερνέστου-Αυγούστου μεταφέρεται από την εκκλησία Μαρκτκίρσε, όπου εψάλει η νεκρώσιμη ακολουθία, στο κοιμητήριο για την ταφή. 

Ο νέος αρχηγός του Οίκου, ο Ερνέστος-Αυγούστος ο 4ος, κληρονόμησε όλη την περιουσία. Τους πύργους, τα κτήματα, τα δάση, τα ακίνητα, τα κοσμήματα, το χαρτοφυλάκιο των μετοχών. Έτσι γίνεται στην Γερμανία, είναι ο Νόμος των πρωτοτόκων για τις αριστοκρατικές οικογένειες, με ουσιαστικές φορολογικές ελαφρύνσεις. Είναι ένα μέτρο άδικο και συγχρόνως σωτήριο. Τα υπόλοιπα μέλη της οικογένειας (η χήρα και τα άλλα αδέρφια) αρκούνται σε ετήσια επιδόματα, ανάλογα με τις οικονομικές δυνατότητες της κάθε οικογένειας. Με το μέτρο αυτό όμως διατηρούνται οι παραδοσιακές ιδιοκτησίες για πολλές γενιές και δεν εκφυλίζονται όπως σε πολλές άλλες χώρες της Ευρώπης.

Ο μακαρίτης Ερνέστος-Αυγούστος καθόριζε με την διαθήκη του ότι η Βικτωρία-Λουΐζα θα πρέπει να λαμβάνει 40.000 μάρκα ετήσια σύνταξη. Από αγάπη για την γυναίκα της ζωής του, θέλησε να της εξασφαλίσει μια πραγματικά ….βασιλική ζωή, όπως ήταν μαθημένη στον πατέρα της, κι όπως ήταν η ζωή της στα σαράντα χρόνια του γάμου τους. Ο νέος Ερνέστος-Αυγούστος εξεπλάγη. Πολλά πράγματα είχαν αλλάξει με τον πόλεμο, τα παραδοσιακά εισοδήματα που εξασφάλιζαν πλούσια ζωή είχαν κλονιστεί, η μεταπολεμική Γερμανία είχε στραφεί σε άλλου είδους ανάπτυξη, θα έπρεπε και η Βασιλική Οικογένεια του Ανοβέρου να εξοικονομήσει χρήματα για να επενδύσει σε χαρτοφυλάκια που θα απέδιδαν καλύτερα. Ο ίδιος και η οικογένεια του εγκατέλειψαν τον πύργο του Μαρίανμπουργκ κι εγκαταστάθηκαν σε ένα παράρτημα του, όπου μπορούσαν να ζουν άνετη οικογενειακή ζωή (ο Ερνέστος-Αυγούστος και η Ορτρούντ απέκτησαν έξη παιδιά). Ζήτησε και από την μητέρα του να εγκαταλείψει τα διαμερίσματά της στον πύργο, προκειμένου να ανακαινιστεί και να μετατραπεί σε μουσείο. Της ζήτησε ακόμη να αρκεστεί σε μικρότερη ετήσια σύνταξη.

Η Βικτωρία-Λουΐζα αρνήθηκε και το ένα και το άλλο. Τότε προχώρησαν σε αυτό που όριζε η διαθήκη του πατέρα σε περίπτωση διαφωνίας. Για να μείνει η διαφωνία μια ενδοοικογενειακή υπόθεση και να μην ανακατευτούν ξένοι άνθρωποι, να οριστεί ουδέτερος διαιτητής, μέλος άλλης βασιλικής οικογενείας, αποδεκτός και από τα δύο μέρη, για να μελετήσει την υπόθεση και να αποφανθεί. Το πρόσωπο στο οποίο συμφώνησαν ήταν ο μαργκράβος Μπέρτθολντ της Βάδης. Ανεψιός, από αδερφή του μακαρίτη Ερνέστου-Αυγούστου, γιος του τελευταίου καγκελαρίου του Κάϊζερ, πρωτεξάδερφος του νεωτέρου Ερνέστου-Αυγούστου, σύζυγος της πριγκίπισσας Θεοδώρας της Ελλάδος (της κόρης του Ανδρέα), έχαιρε μεγάλης εκτίμησης και είχε την εμπιστοσύνη όλων.

Αθήνα, Μάρτιος 1963. Εορτασμός των 100 χρόνων της Ελληνικής Δυναστείας. Ο Μπέρτθολντ της Βάδης και η σύζυγός του πριγκίπισσα Θεοδώρα της Ελλάδος, στην επί της οδού Πανεπιστημίου είσοδο της «Μεγάλης Βρετανίας». Μαζί τους η Αικατερίνη, η Σοφία, η Ευγενία, ο Γεώργιος-Γουλιέλμος του Ανοβέρου και ο Μιχαήλ της Ελλάδος. Ο Μπέρτθολντ είναι ο ιδιοκτήτης και ο σύγαμπρος του Γεώργιος-Γουλιέλμος είναι ο διευθυντής της Σχολής του Σάλεμ όπου φοίτησαν οι πριγκίπισσες Σοφία και Ειρήνη.

Ο Μπέρτθολντ, αφού μελέτησε ελεύθερα και για μήνες τις οικονομικές πηγές της οικογένειας, απεφάνθη ότι ο καινούργιος αρχηγός, προκείμενου να ανταπεξέλθει στις υποχρεώσεις του και προς τους αδελφούς του, μπορούσε να διαθέτει για την μητέρα του 12.000 μάρκα τον χρόνο. Η Βικτωρία-Λουΐζα επαναστάτησε. Στην προσπάθεια της να καλύψει το κενό της χηρείας είχε βρει διέξοδο στην οργάνωση παιδικών κατασκηνώσεων στην Κάτω Σαξωνία, για τα προσφυγόπουλα από την Ανατολική Γερμανία. Οι κατασκηνώσεις «Δούκισσα Βικτωρία-Λουΐζα» είχαν ανάγκη χρημάτων για να λειτουργήσουν. Ύστερα που να μείνει, ποιο σπίτι, όσο μεγάλο κι αν είναι, μπορεί να συγκριθεί με τα παλάτια που ήταν μαθημένη να ζει από τότε που γεννήθηκε; Αποφάσισε λοιπόν, στις αρχές του 1956, ω σκάνδαλο φοβερό για τέτοιες οικογένειες, να προσφύγει στην Δικαιοσύνη, εναντίον του γιου της! Και η Βασίλισσα Φρειδερίκη; Αυτή όλη η διαμάχη δεν την αφορούσε άμεσα. Εκείνη είχε πάρει ότι προίκα θέλησε να της δώσει ο πατέρας της και δεν αποτελούσε πλέον μέλος της Βασιλικής Οικογένειας του Ανοβέρου. Φανατίστηκε όμως περισσότερο κι από τ’ αδέρφια της που στο κάτω-κάτω της γραφής είχαν άμεσο συμφέρον, και επαναστάτησε με τις απαιτήσεις της μητέρας της. Προσβλήθηκε το μοναρχικό της αίσθημα. Να αμφισβητούν τις αποφάσεις του αρχηγού της οικογένειας, τις αποφάσεις του «Βασιλιά του Ανοβέρου»! Η ίδια του η μητέρα να τον διασύρει στα δικαστήρια!

Στις αρχές Οκτωβρίου 1956, ενώ εκκρεμούσε η διεξαγωγή της δίκης, πραγματοποιήθηκε η επίσημη επίσκεψη των Βασιλέων Παύλου και Φρειδερίκης στην Γερμανία. Τότε συνέβησαν διάφορα κωμικοτραγικά, που ερχόμενα στο φως της δημοσιότητας, σχολιάστηκαν δυσμενώς. Η Ελληνική Βασιλική Αυλή ζήτησε από τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας Χώϋς να μην καλέσει την πεθερά του Βασιλέως, στην επίσημη δεξίωση στο Προεδρικό Μέγαρο της Βόννης. Ο Πρόεδρος βρέθηκε σε δύσκολη θέση αλλά υπάκουσε (τα τέσσερα αδέρφια της Βασίλισσας ήταν καλεσμένα και προσήλθαν στην δεξίωση). Όταν ζήτησαν από τον πρέσβυ της Ελλάδος στην Βόννη κι εκείνος να μην καλέσει την Βικτωρία-Λουΐζα στην επίσημη δεξίωση ανταπόδοσης που θα έδιναν οι Βασιλείς στο ιστορικό ξενοδοχείο Πέτερσμπεργκ, ο πρέσβυς έντρομος απάντησε ότι η πρόσκληση είχε κιόλας σταλεί! Τελικά η πρόσκληση …ανεκλήθη και θεωρήθηκε ότι εστάλη εκ παραδρομής.

Από την δεξίωση των Βασιλέων στην Βόννη. Παύλος και Φρειδερίκη με τα ρουμπίνια της Βασίλισσας Όλγας, Ερνέστος-Αυγούστος και Ορτρούντ με τα ακουαμαρίν της οικογενείας του Ανοβέρου.

Ακολούθησαν επισκέψεις στις πόλεις που σχετίζονταν με την οικογένεια της Βασίλισσας Φρειδερίκης, Έσσεν, Ανόβερο, Μπρούνσβικ, Τσέλλε, Λούνεμπουργκ. Παντού οι κάτοικοι υποδέχθηκαν την Φρειδερίκη σαν την δική τους Βασίλισσα! Πολλοί την γνώριζαν από παιδί και τώρα την καμάρωναν. Στον πύργο του Μαρίανμπουργκ, εδόθη δεξίωση. Ο Παύλος και η Φρειδερίκη έφτασαν, επισκέφτηκαν και χαιρέτησαν την Βικτωρία-Λουΐζα στο διαμέρισμα της και περάσαν στην δεξίωση στα σαλόνια του πύργου. Οι συγκεντρωμένοι κάτοικοι με φωνές ζητούσαν το βασιλικό ζεύγος στον εξώστη, βγήκαν, όλοι τους επευφημούσαν. Ακούστηκαν μερικές φωνές «Φρίκε που είναι η μητέρα σου;» Τότε και η Βικτωρία-Λουΐζα αποφάσισε να βγει κι αυτή στον δικό της εξώστη και να κλέψει λίγη από την δόξα της κόρης της. Οι πιστοί του Ανοβέρου επευφημούσαν μια την μητέρα, μια την κόρη, ίσως θέλοντας έτσι να εκδηλώσουν την επιθυμία τους να είναι η Βασιλική τους Οικογένεια ενωμένη.

Λίγο μετά την επίσκεψη, όταν άρχισαν τα έργα επισκευής στον πύργο για την μετατροπή του σε μουσείο, ο Ερνέστος-Αυγούστος απείλησε την μητέρα του ότι θα της κόψει το φως και το νερό αν δεν έφευγε. Η Βικτωρία-Λουΐζα άφησε τον πύργο και εγκαταστάθηκε σε ένα …ταπεινό σπίτι δέκα δωματίων στο Μπρούνσβικ, όπου πέρασε την υπόλοιπη ζωή της. Αρκετούς μήνες μετά τα γερμανικά δικαστήρια μάλλον δικαίωσαν την δούκισσα. Υποχρέωσαν τον αρχηγό της οικογένειας να της καταβάλει 3.000 μάρκα κάθε μήνα, και αποζημίωση για τα καθυστερημένα. Ο Ερνεστος-Αυγούστος συμμορφώθηκε, δεν μπορούσε να κάνει κι αλλιώς. Τώρα το παράπονο του ήταν ότι η μητέρα του δεν του είχε παραδώσει όλα τα ιστορικά κοσμήματα που κατά παράδοση ανήκουν στον αρχηγό της οικογένειας και τα φορά η σύζυγός του.

Η υπέροχη διαμαντένια τιάρα του Μπρούνσβικ, δεν θα έρθει ποτέ στα χέρια του. Η Βικτωρία-Λουΐζα θα την φορά στις μεγάλες δεξιώσεις, η Ορτρούντ δεν θα την φορέσει ποτέ, αφού άλλωστε θα πεθάνει πριν την πεθερά της. Για 25 χρόνια, η τιάρα αυτή θα θεωρείται χαμένη, μέχρι που θα την δούμε να την φορά η Καρολίνα του Μονακό, δεύτερη σύζυγος του Ερνέστου-Αυγούστου εγγονού! Η Βασίλισσα Φρειδερίκη; Συνέχισε να είναι θυμωμένη με την μητέρα της, να μην της συγχωρεί τις παραξενιές της, τον διασυρμό που έκανε στην οικογένεια προσφεύγοντας στα δικαστήρια. Ο πατέρας ήθελε, όπως αρμόζει σε οικογένειες σαν την δική τους, κάθε διαφορά να λύνεται ενδοοικογενειακά, με διαιτητή συγγενικό πρόσωπο που να μπορεί να καταλάβει κάθε δυναστική ιδιαιτερότητα. Συνάντησε μερικές φορές την μητέρα της, όπως τον Σεπτέμβριο του 1960, στον γάμο του μικρότερου αδερφού, του Γουέλφου-Ερρίκου με την πριγκίπισσα Αλεξάνδρα του Ύζενμπουργκ-Μπούντινγκεν. Οι σχέσεις ήταν τυπικές. Τον Μάϊο του 1962, για τον γάμο Σοφίας – Χουάν-Κάρλος, ούτε κουβέντα να προσκληθεί η γιαγιά της νύφης! Τι πλήγμα για την 70χρονη Βικτωρία-Λουΐζα! Παντρευόταν το πρώτο εγγόνι της, αυτό που κράτησε πρώτη στην αγκαλιά της πριν το παραδώσει στην μητέρα του.

Η Σοφία θα φορούσε στον γάμο της το δαντελένιο πέπλο  και το κομψό διάδημα της γιαγιάς της, που αυτής της  τα χάρισαν οι γονείς της, και που κατόπιν τα δώρισε με όλη της την καρδιά στην μοναχοκορη της Φρειδερίκη. Και  να είναι ανεπιθύμητη στο γάμο της εγγονής της! Πληγώθηκε ο εγωϊσμός της και το συναίσθημά της. Ορκίστηκε εκδίκηση! Η ευκαιρία δεν άργησε να έρθει.

Στην Αθήνα, όλοι αυτοί που επιθυμούσαν να πλήξουν την Βασιλεία, είχαν βρει στόχο την Βασίλισσα Φρειδερίκη και εκεί θεωρούσαν ότι ήταν εύκολο να στρέψουν τα πυρά τους. Η εφημερίδα «Αθηναϊκή» ήταν μια από τις συνεπείς αντιμοναρχικές εφημερίδες. Η διαμάχη Φρειδερίκης – Βικτωρίας – Λουΐζας, ήταν γνωστή στους δημοσιογράφους από διάφορα περιορισμένα δημοσιεύματα του ξένου Τύπου, ήταν όμως άγνωστη στον ελληνικό λαό. Ποτέ δεν είχε γραφτεί τίποτα, πουθενά. Κι αν έκαναν την πληγωμένη δούκισσα να μιλήσει; Παράτολμο, σχεδόν αδύνατον. Κι όμως, στην πρώτη κρούση η Βικτωρία-Λουΐζα απάντησε θετικά! Μίλησε και τα είπε όλα! Ο δημοσιογράφος Ηλίας Μπρεδήμας, βουλευτής της ΕΔΑ (Ενιαία Δημοκρατική Αριστερά) πήγε στο Μπρούνσβικ και τον δέχθηκε σπίτι της. Θυμήθηκε τις ελληνικές φράσεις που είχε μάθει από την ζωή στην Κέρκυρα και από τα προπολεμικά ταξίδια στην Αθήνα.«Φχαριστώ πολύ, καλή μέρα, καλή σπέρα». Σε ερώτηση του Μπρεδήμα, η Βικτωρία-Λουΐζα απάντησε πως δεν την κάλεσε κανένας στους γάμους της Σοφίας. «Δεν πήρατε πρόσκληση από την κόρη σας την Φρειδερίκη;  -Σας είπα. Κανένας δεν με κάλεσε.»

Μετά μίλησε αναλυτικά για τις προστριβές με τα παιδιά της για οικονομικούς λόγους. Ο Μπρεδήμας όλα όσα είπε η δούκισσα τα αξιοποίησε για να γράψει μια μελό ιστορία, ικανή να κάνει μάτια να δακρύσουν, καρδιές να ραγίσουν και στο τέλος να πετύχει τον σκοπό του. Να αποδείξει ότι η Βασίλισσα Φρειδερίκη είναι μια άπονη κόρη. «Τα παιδιά της Βικτωρίας-Λουΐζας της πρόσφεραν αντί του μάνα χολήν….από τα πικραμένα χείλη της άκουσα την τραγικήν ιστορίαν μιας μοναδικής περιπτώσεως απονιάς από μέρους των παιδιών της, που τα λίκνιζε μέσα σε ολόχρυσες και αδαμαντοκόλλητες κούνιες….επέπρωτο στα γεράματα της να γευτεί το πικρό ποτήρι της απονιάς και ασεβείας των….τα απέραντα κτήματα της βασιλικής οικογενείας των Γουέλφων, όπου εργάζονται εκατοντάδες άνθρωποι, αυξάνουν τα πλούτη των χρυσοκανθάρων νέων ιδιοκτητών τους, οι οποίοι συμπληρώνουν την απογύμνωση της μητέρας τους με την πλήρη εγκατάλειψιν της….περασμένα μεγαλεια…. διότι αυτά εβουλεύθηκαν με απονιά και δόλον να την πετάξουν στους πέντε δρόμους.» Ο βουλευτής της ΕΔΑ, όσο αντιπαθούσε και απεχθανόταν την Φρειδερίκη, άλλο τόσο αντιπαθούσε και απεχθανότανε και την Βικτωρία-Λουΐζα, έπρεπε όμως να προσποιηθεί ότι είχε ραγίσει η καρδιά του, για να ραγίσει και την καρδιά των αναγνωστών του και να φθείρει την Βασίλισσα Φρειδερίκη και κατ’ επέκταση τον θεσμό της Βασιλευομένης Δημοκρατίας. Η συνέντευξη δημοσιεύτηκε στην «Αθηναΐκή» της 3ης Δεκεμβρίου 1962. Την ίδια μέρα συνελήφθησαν ο εκδότης της Γεώργιος Κυριακίδης και ο ιδιοκτήτης της Ιωάννης Παπαγεωργίου, ενώ τα φύλλα της εφημερίδας κατασχέθηκαν. Ο Μπρεδήμας δεν συνελήφθη λόγω της βουλευτικής του ασυλίας. Την επόμενη καταδικάστηκαν σε 15 μήνες φυλάκιση για περιύβριση αρχής.

Ο σκοπός επετεύχθη! Όλοι, σε Ελλάδα και εξωτερικό, έμαθαν την ιστορία, όπως το θέλησε η Βικτωρία-Λουΐζα και όπως την παρουσίασε ο Μπρεδήμας. Οι μισοί επαναστάτησαν που δυο άνθρωποι βρίσκονταν στη φυλακή εξ αιτίας της Βασίλισσας, οι άλλοι μισοί επαναστάτησαν που η Βασίλισσα φέρθηκε έτσι στην μητέρα της, η ζημιά είχε γίνει. Η Βικτωρία-Λουΐζα γράφει στον Βασιλέα Παύλο, του εκφράζει την λύπη της που άθελά της έγινε η αιτία να φυλακιστούν δυο άνθρωποι, και τον παρακαλεί να δείξει επιείκεια εν όψει των Χριστουγέννων. Σε προσφυγή των κατηγορουμένων, η καινούργια απόφαση των δικαστηρίων είναι 5 μήνες φυλάκιση με αναστολή, αποφυλακίζονται…σαν ήρωες! Δεν θα ξαναδιωχθούν δημοσιογράφοι γι’ αυτά που γράφουν εναντίον της Βασίλισσας Φρειδερίκης. Αυτά που έγραψε ο Μπρεδήμας όμως θα είναι …χάδια μπροστά σ’ αυτά που θα γράψουν στο μέλλον εναντίον της. Η πριγκίπισσα Αλίκη, που ζει στην Αθήνα, και που μεταφέρει τα πράγματα όπως τα έζησε τότε η βασιλική οικογένεια, γράφει στον γιο της, τον Φίλιππο, δούκα του Εδιμβούργου. «Η απερίσκεπτη συνέντευξη της Σίσση στον έλληνα δημοσιογράφο, έκανε, δυστυχώς πολύ κακό στην Φρέντυ». Η Βασίλισσα κατάλαβε ότι στην σύγκρουση με την μητέρα της, αυτή θα έχει τις απώλειες, αυτή θα σχολιάζεται, το δικό της όνομα, η δική της φήμη θα διασύρεται. Αυτό πρέπει να σταματήσει. Στο τέλος-τέλος οι δυο τους δεν είχαν διαφορές να τις χωρίζουν. Μητέρα και κόρη συναντήθηκαν τον Οκτώβριο του 1963 στον πύργο του Σάλεμ, όπου έγινε η κηδεία του αγαπημένου ανεψιού και εξαδέρφου, του μαργκράβου Μπέρτθολντ της Βάδης. Μέσα στο έντονα φορτισμένο κλίμα της απώλειας (ο Μπέρτθολντ ήταν μόνο 57χρονων) μίλησαν και προσπάθησαν να καταλάβουν η μία την άλλη, και να έρθουν πιο κοντά. Αν το είχαν προσπαθήσει χρόνια πριν!

Τον Μάρτιο του 1964, η Βικτωρία-Λουΐζα ήρθε στην Αθήνα για την κηδεία του Βασιλέως Παύλου. Η δούκισσα ξέρει πολύ καλά τι θα πει να χάνεις έναν καλό σύντροφο, και πόσο αλλάζει η ζωή σου. Δυστυχώς τώρα ήρθε η ώρα να το μάθει και η κόρη της.

Ας αφήσουμε τον Φρέντυ Γερμανό, με τον γνωστό γλαφυρό του τρόπο, να μας περιγράψει την άφιξη της στο αεροδρόμιο Ελληνικού. «Στις εξήμισι φθάνει η έκπληξη! Ακούει στο όνομα Βικτωρία-Λουΐζα και είναι η μητέρα της Βασιλίσσης Φρειδερίκης. Την υποδέχεται στο αεροδρόμιο η Μεγάλη Κυρία της Αυλής, Κυρία Καρόλου. Η Βικτωρία-Λουϊζα κοιτάζει χαμογελώντας τους φωτογράφους, δίνει στην Κυρία Καρόλου το διαβατήριό της, αναπνέει τον παγωμένο αέρα και κάτι ψιθυρίζει στα γερμανικά. Ίσως «Πάλι στην Ελλάδα…». Τον Σεπτέμβριο του 1964, είναι καλεσμένη και καλοδεχούμενη στους γάμους του εγγονού της, Βασιλέως Κωνσταντίνου. Στην δεξίωση θα εντυπωσιάσει με το διαμαντένιο διάδημα του Μπρούνσβικ! Στην εκκλησιά την τοποθετούν να καθήσει στην πρώτη σειρά!

Στις οικογενειακές φωτογραφίες ποζάρει πανευτυχής με τους γονείς των νεονύμφων, με τα αδέρφια τους, και με τον παππού της Άννας-Μαρίας, τον Βασιλέα Γουσταύο-Αδόλφο της Σουηδίας. Είναι η γιαγιά του γαμπρού, η γιαγιά του Βασιλιά! Η Βικτωρία-Λουΐζα εκδίδει την αυτοβιογραφία της με τίτλο «Η κόρη του Κάϊζερ». Φοβερή επιτυχία, ξεπερνά σε πωλήσεις τα 120χιλιαδες αντίτυπα!

Στο βιβλίο δεν κάνει καμία νύξη για τις κακές σχέσεις με τα παιδιά της, μιλά γι’ αυτά με τα καλύτερα λόγια. Παρά την υποχρέωση που έχει αναλάβει να είναι αντικειμενική, η θέση της παραμένει απόλυτα υποκειμενική. Αυτό ακριβώς το γεγονός συνετέλεσε αποφασιστικά και στην επιτυχία και αυτού του βιβλίου και των άλλων…έξη που εξέδωσε μετά απ’αυτό. Πρόκειται για ένα είδος δικαίωσης των Χοεντζόλλερν. Στα βιβλία περιγράφει πόσο ωραίες ήταν οι εποχές που στο Βερολίνο βασίλευε ο πατέρας της, και πόσο ο λαός τους περιέβαλε πάντα με την αφοσίωση του και την αγάπη του. Ο ίδιος αυτός λαός, στα 1972, γιόρτασε με τραγούδια, χορούς και μουσικές τα 80κοστά γενέθλια της.

Οι γιορτές άρχισαν στο σπίτι της στο Μπρούνσβικ με όλα τα παιδιά της, όλα τα εγγόνια της και τα δισέγγονα της. Για την Αλεξία και τον Παύλο που ήρθαν από την Ρώμη, για την Έλενα, την Χριστίνα και τον Φελίππε που ήρθαν από την Μαδρίτη και για την συνομήλική τους Καρολίνα του Ανοβέρου, η Βικτωρία-Λουΐζα στόλισε ένα τραπέζι ειδικά για παιδιά, και τα μάτια της έλαμπαν από χαρά, όσο και τα μάτια των παιδιών, μπρος στα στολίδια και τα παιχνίδια! Όταν έφυγε η οικογένειά της, δήλωσε ότι «μπορεί να χτυπά θεατρικό το ότι θα ήθελα να τους έχω όλους κοντά μου για πάντα, αλλά πιστέψτε με, δεν είναι καθόλου υπερβολή». Μετά τους Γουέλφους την γιόρτασαν οι Χοεντζόλλερν! Πάντα χωριστά οι δύο αντίπαλες οικογένειες, ποτέ μαζί! Οι γιορτές έγιναν στο Μπουργκ Χοεντζόλλερν, στο κάστρο της οικογένειας. Εδώ η Βικτωρία-Λουΐζα είναι η Βασίλισσα, η τελευταία εν ζωή που έζησε τις ένδοξες μέρες της Αυτοκρατορίας, και που ξέρει να τις ζωντανεύει τόσο ωραία στα βιβλία της, και να κάνει τους Γερμανούς να νοσταλγούν και να ονειρεύονται.

Η Βασίλισσα Σοφία λέει για την γιαγιά της: « Θυμάμαι καλά τη γιαγιά μου Βικτωρία-Λουΐζα, γιατί έζησε έως το 1980. Είχε γερή κράση και πέθανε ογδόντα οκτώ χρονών. Ήταν ενεργητική, με δυνατό χαρακτήρα και εντυπωσιακή προσωπικότητα. Διατηρούσε πάντα μια μπρούντζινη, μελαχρινή απόχρωση στο δέρμα της, επειδή πήγαινε χειμώνα-καλοκαίρι για ορειβασία και έτσι ο ήλιος την έβλεπε συχνά. Κάθε τόσο μου έδινε δώρα. Όχι αγορασμένα, αλλά πράγματα δικά της. Μικρά μαργαριτάρια, ένα ρουμπινένιο δαχτυλίδι σε σχήμα καρδιάς…».

Μάϊος 1969. Ευτυχισμένη γιαγιά στους γάμους του εγγονού της πρίγκιπα Γουέλφου του Ανοβέρου με την Βίμπκε βαν Γκούνστερεν. Το ζευγάρι θα αποκτήσει μια κόρη, θα εγκατασταθούν στην Ινδία και θα ζουν σε κοινόβιο μιας σέκτα. Εκεί ο Γουέλφος θα πεθάνει στα 34χρόνια του, τον Ιανουάριο του 1981, από εγκεφαλική αιμορραγία που προκλήθηκε από χτύπημα καράτε στο οποίο επιδιδόταν. 

Η Βικτωρία-Λουΐζα πέθανε στο Ανόβερο, στις 11 Δεκεμβρίου 1980. Την ημέρα της κηδείας της, έκανε φοβερό κρύο, όλα ήταν χιονισμένα, παγωμένα. Το φέρετρο ήταν σκεπασμένο με τις σημαίες των Γουέλφων και των Χοεντζόλλερν, για τελευταία φορά αδελφωμένες. Αμέσως μετά ακολουθούσαν και προήδρευαν ο γιος της Άρνέστος-Αυγούστος και η κόρη της Βασίλισσα Φρειδερίκη, τα δύο από τα παιδιά της με τα οποία είχε έρθει στις μεγαλύτερες συγκρούσεις. Ήταν εκεί και οι άλλοι τρεις γιοί της, όπως και ο Βασιλεύς Κωνσταντίνος με την Αλεξία, και η Βασίλισσα Σοφία με την Έλενα. Ήταν επίσης εκεί όλοι οι Χοεντζόλλερν με επικεφαλής τον Αρχηγό του Οίκου, τον ανεψιό της, πρίγκιπα Λουδοβίκο-Φερδινάνδο. Ένας-ένας σταματούσαν μπρος στον ανοικτό τάφο και έριχναν ένα λουλούδι. Ο Βασιλιάς Κωνσταντίνος υποκλίθηκε.

Η Βασίλισσα Φρειδερίκη με χοντρές άκομψες μπότες και τυλιγμένη με βαριά ρούχα, προσπαθούσε να αντιμετωπίσει το κρύο της Γερμανίας, το κρύο των παιδικών της χρόνων, που μετά τόσα χρόνια ζωής στην Ελλάδα, το είχε ξεσυνηθίσει. Θα έφευγε και η ίδια από την ζωή, σε λιγότερο από δύο μήνες μετά την μητέρα της, στις 6 Φεβρουαρίου 1981. Και τα τέσσερα αδέρφια της θα σπεύσουν στην Αθήνα να αποχαιρετήσουν την μονάκριβη αδερφή τους, όπως είχαν κάνει όλα, το 1938, όταν την έφεραν νύφη. Στο νεκροταφείο του Τατοΐου θα είναι συντετριμμένα γύρω από τον τάφο της, ακριβώς πίσω από τα παιδιά και τα εγγόνια της. Μάνα και κόρη έζησαν και οι δύο μοναδικές στιγμές βασιλικού μεγαλείου και αίγλης. Στην ζωή τους συγκρούστηκαν και αγαπήθηκαν. Τόσο όμοιες μεταξύ τους, τόσο διαφορετικές, τόσο ισχυρές προσωπικότητες και οι δύο, τόσο δυναμικές, θα φύγουν μαζί.

 

 

Φωτογραφίες: Προσωπικό αρχείο του κυρίου Νίκου Παπακωνσταντίνου.

Τον ευχαριστούμε θερμά για την συνεργασία του.

---

♦ Απαγορεύεται ρητά η αντιγραφή του παρόντος άρθρου ολόκληρου ή μέρους αυτού καθώς και η αναδημοσίευση του με οποιοδήποτε τρόπο ή μέσον!