Βασιλιάς Κωνσταντίνος Β΄και Γεώργιος Παπανδρέου

 Του Νίκου Παπακωνσταντίνου

Για την καταγραφή της σχέσης του Βασιλέως Κωνσταντίνου με τον Γεώργιο Παπανδρέου θα μπορούσαν να γραφτούν βιβλία, και θα χρειαζόταν η ανάλυση όλης της πολιτικής ζωής της χώρας για τα χρόνια εκείνα. Σήμερα θα περιοριστούμε σε μερικά μόνο χαρακτηριστικά σημεία αυτής της σχέσης. Ο Κωνσταντίνος μιλά ακόμα και σήμερα με τα καλύτερα λόγια για τον Γέρο της Δημοκρατίας και περιγράφει τις σχέσεις τους σαν σχέσεις παππού και εγγονού. «Ο Γέρος ήταν ένας συνομιλητής με τον οποίο μπορούσες να μιλάς για ώρες επί παντός επιστητού.»

Αμέσως μετά τον θάνατο του Βασιλιά Παύλου, ο νέος Βασιλιάς επικοινώνησε με τον πρωθυπουργό: «Κύριε Πρωθυπουργέ, έχασα τον πατέρα μου…. Ο Γέρος ήταν πολύ ζεστός μαζί μου.  -Μεγαλειότατε, ό,τι χρειαστείτε είμαι στη διάθεσή σας. Αυτό που εσείς πρέπει να κάνετε είναι να έρθετε να ορκιστείτε εντός των δύο επομένων ωρών. Τίποτε άλλο… Ενημερώστε τα Ανάκτορα ότι όλα τα υπόλοιπα θα τα κανονίσω εγώ».

Η πρώτη φωτογραφία του νέου Βασιλιά. Συντετριμμένος, κάτωχρος, αναχωρεί από το Τατόϊ όπου δύο ώρες πριν ο Βασιλεύς Παύλος άφησε την τελευταία του πνοή και κατευθύνεται στα Ανάκτορα της οδού Ηρώδου Αττικού για να ορκιστεί.

Όλα είναι έτοιμα και όπως πρέπει στην Αίθουσα Τελετών των Ανακτόρων. Ο πρωθυπουργός και ο Αρχιεπίσκοπος Αθηνών και πάσης Ελλάδος περιμένουν.

Τον Βασιλέα Κωνσταντίνο συνοδεύουν η διάδοχος Ειρήνη και ο πρίγκηψ Μιχαήλ.

 Ο Γεώργιος Παπανδρέου υποκλίνεται στον Βασιλέα του

Ο Κωνσταντίνος, πνίγει την οδύνη του και με φωνή σταθερή επαναλαμβάνει τις λέξεις του όρκου. Όλοι οι παρόντες αισθάνονται βαθειά συγκίνηση. Αμέσως μετά τον όρκο, την απόλυτη σιωπή διακόπτει η φωνή του πρωθυπουργού : «Ζήτω ο Βασιλεύς!» Δεν έχουν περάσει ούτε τρεις ώρες από τον θάνατο του Βασιλέως Παύλου και ο διάδοχος του έχει πάρει την θέση του, είναι ο νέος Βασιλεύς των Ελλήνων.

Εκείνες τις πρώτες ημέρες έπρεπε να αντιμετωπιστεί και ένα άλλο, συνταγματικής φύσης πρόβλημα: Η νέα Βουλή που προέκυψε από τις εκλογές, είχε ανάγκη βασιλικού διατάγματος για να συγκληθεί, πως όμως να υπογράψει αυτό το βασιλικό διάταγμα ο νέος Βασιλεύς που δεν είχε ακόμη ορκιστεί ενώπιον της Βουλής; Και πως να ορκιστεί ο νέος Βασιλιάς ενώπιον της Βουλής αφού αυτή δεν μπορούσε να συγκληθεί; Η ορκωμοσία στα Ανάκτορα έγινε για να καλυφθεί το κενό, δεν αρκούσε όμως. Το πρόβλημα λύθηκε με λύση όχι κατά το γράμμα του Συντάγματος, μια και τέτοια δεν μπορούσε να βρεθεί, αλλά με λύση όσο το δυνατόν πιο κοντά στο πνεύμα του Συντάγματος. Η ορκωμοσία του Βασιλιά έγινε τελικά και στην Βουλή όπως έπρεπε.

Ο πρωθυπουργός Γεώργιος Παπανδρέου υποδέχεται τον Βασιλιά στην Βουλή. Τον Βασιλέα συνοδεύει μόνο η διάδοχος πριγκίπισσα Ειρήνη.

 

Ο Πρόεδρος της Βουλής Γεώργιος Αθανασιάδης-Νόβας αναγγέλλει την είσοδο του Βασιλιά στο ημικύκλιο του Κοινοβουλίου. Κατά την ψηφοφορία για την εκλογή του, στις 19 Μαρτίου, εκδηλώθηκε η πρώτη ρωγμή στους κόλπους της πλειοψηφίας. Ο Νόβας δεν κατάφερε να εκλεγεί παρά με την δεύτερη ψηφοφορία. Ο αρχηγός της ΕΚ αποφασίζει να διαγράψει από το κόμμα τους «αντάρτες» Ηλία Τσιριμώκο και Σάββα Παπαπολίτη, και δηλώνει : «Οι θριαμβευταί της 16ης Φεβρουαρίου εγίναμεν η χλεύη των ηττημένων». Δύσκολη αρχή για την ετερόκλητη συμμαχία ανθρώπων με τόσο διαφορετικά πιστεύω που το 53% του λαού τους εμπιστεύτηκε.

 

Ο Κωνσταντίνος γράφει : «Ως προς το τελετουργικό, η ορκωμοσία ξεκινούσε με λειτουργία από τον Αρχιεπίσκοπο και ακολουθούσε με μία σύντομη ομιλία του ο πρόεδρος της Βουλής. Πήρε φόρα όμως ο Χρυσόστομος και δεν έλεγε να σταματήσει. Αφουγκραζόμενος την περιρρέουσα ατμόσφαιρα, προσπάθησα να του πω να συντομεύει, πράγμα βέβαια καθόλου εύκολο αφού, εκτός από πολύ πεισματάρης, ήταν και βαρήκοος. Κάποια στιγμή λοιπόν αναγκάστηκα να φωνάξω :«Μακαριότατε, ένα λεπτό!». Για να με ακούσει όμως ο Αρχιεπίσκοπος φώναξα τόσο που με άκουσε και ολόκληρη η Ολομέλεια. «Καλά, παιδί μου. Σταματάω» απάντησε ο Αρχιεπίσκοπος, γεμίζοντας την αίθουσα με γέλια.»

 

Οι καλές σχέσεις του Βασιλέως και του πρωθυπουργού του συνεχίστηκαν αδιατάρακτες. Τώρα έχουμε την διοργάνωση των βασιλικών γάμων στην Αθήνα, ένα σημαντικό εθνικό και δυναστικό γεγονός. Επίσημη υποδοχή της μέλλουσας Βασίλισσας των Ελλήνων στο Φαληρικό Δέλτα. Με την βενζινάκατο «Αμφιτρίτη» ο Βασιλεύς Κωνσταντίνος αποβιβάζει από την Dannebrog, την ιστορική θαλαμηγό των Βασιλέων της Δανίας την μνηστή του, τους γονείς της και τις αδερφές της. Τους υποδέχονται η Βασίλισσα-Μητέρα Φρειδερίκη, η διάδοχος Ειρήνη και ο πρίγκιπας Μιχαήλ. Αμέσως μετά ο πρωθυπουργός, ο πρόεδρος της Βουλής, ο αρχιεπίσκοπος και όλοι οι υπουργοί. Η πριγκίπισσα Άννα-Μαρία χαρίζει το πιο γλυκό χαμόγελό της στον Γεώργιο Παπανδρέου. Ο ίδιος όμως είναι θυμωμένος! Το ίδιο πρωί ο Βασιλεύς του είχε απονείμει  το παράσημο του Ανωτέρου Ταξιάρχη του Σωτήρος, ενώ ο ίδιος περίμενε να λάβει τον Μεγαλόσταυρο του Σωτήρος. Ο Κωνσταντίνος τον κάλεσε αμέσως μετά την υποδοχή στα Ανάκτορα, όπου και του εξήγησε ότι κρατά τον Μεγαλόσταυρο για να του τον απονείμει όταν επιτύχει τους στόχους του και επιλύσει τα ζητήματα στην παιδεία, την οικονομία και το Κυπριακό. « -Αλλά όταν τα λύσετε όλα αυτά, τι θα έχει μείνει για να σας απονείμω; -Αυτό είναι δηλαδή το πρόβλημά σας Μεγαλειότατε; -Ναι! Είναι ένα βασικό πρόβλημα. Γιατί άπαξ και τα λύσετε -και πιστεύω ότι θα τα λύσετε- θέλω να έχω κάτι να σας δώσω. -Καλά, καλά…Αν είναι έτσι, εντάξει.»

Οι φωτογραφίες μας είναι από την μεγάλη δεξίωση που παρέθεσε ο πρωθυπουργός της Ελλάδας στο ξενοδοχείο της Μεγάλης Βρετανίας προς τιμήν των Βασιλέων της Δανίας και της κόρης τους. Η 18χρονη Άννα-Μαρία φόρεσε τότε για πρώτη φορά τα ρουμπίνια της Βασίλισσας Όλγας. Πολύ κομψή η Βασίλισσα Φρειδερίκη! Ο Γεώργιος Παπανδρέου εκείνη την βραδιά είναι ένας λαμπρός οικοδεσπότης. Φοράει το καινούργιο καλοκαιρινό φράκο που έραψε για τους γάμους. Όλοι οι υπουργοί του εμφανίστηκαν με άψογο φράκο με λευκό σακάκι. Στον λαιμό του και πάνω-πάνω στο στήθος φορά τον Ανώτερο Ταξιάρχη του Σωτήρος, το παράσημο που του απένειμε εκείνες τις μέρες ο Βασιλεύς, και που τον …στενοχώρησε γιατί το περίμενε Μεγαλόσταυρο. Προς τιμήν του Βασιλέως της Δανίας φορά τον Μεγαλόσταυρο του Dannebrog με κάτω από το σακάκι του φράκου την ταινία του Τάγματος (λευκή με κόκκινες παρυφές). Το παράσημο αυτό το είχε απονείμει το ίδιο πρωί ο Βασιλιάς Φρειδερίκος στον πρωθυπουργό που θα φρόντιζε τα πρώτα βήματα της κόρης του στην καινούργια της πατρίδα. Το ίδιο βράδυ, σ’ αυτήν την δεξίωση, καινούργια κρίση. Ο αρχηγός της αντιπολίτευσης Παναγιώτης Κανελλόπουλος είναι αυτή την φορά ο θυμωμένος και αρνείται να φορέσει τον Ταξιάρχη του Σωτήρος γιατί πιστεύει, λανθασμένα, ότι ο πρωθυπουργός έχει λάβει τον Μεγαλόσταυρο.. «-Κύριε Πρόεδρε, πριν με κατηγορήσετε γι’ αυτό, δεν πάτε να δείτε τι φοράει ο πρωθυπουργός; …Αυτή ήταν η πρώτη «κρίση» ως προς το εσωτερικό πολιτικό σκηνικό που κλήθηκα να διαχειριστώ ως Βασιλεύς – και τι «κρίση» – ήταν θλιβερό να βλέπει κανείς τι απασχολούσε την ηγεσία μας…».

18 Σεπτεμβρίου 1964, ο βασιλικός γάμος στην Μητρόπολη των Αθηνών. Η νύφη μόλις έχει φτάσει και το μυστήριο αρχίζει. Ο Γεώργιος Παπανδρέου, δεξιά, στην πρώτη σειρά, ενώ αριστερά του διαδρόμου, ο Αρχιεπίσκοπος Μακάριος, Πρόεδρος της Κυπριακής Δημοκρατίας.

Οι νεαροί πρίγκιπες εναλλάσσονται στο να κρατούν τα γαμήλια στέμματα. Πίσω από το ζευγάρι η Βασίλισσα-Μητέρα Φρειδερίκη, η διάδοχος Ειρήνη επικεφαλής των παράνυφων, και ο πρωθυπουργός Γεώργιος Παπανδρέου.

Μετά το τέλος του μυστηρίου, ο πρωθυπουργός αποχωρεί από την Μητρόπολη και μεταβαίνει στα Ανάκτορα Αθηνών για την δεξίωση. Οι εύζωνες χαιρετούν. Στα σκαλιά της εκκλησίας αναγνωρίζουμε, πάνω δεξιά τον Κωνσταντίνο Μητσοτάκη και λίγο πιο μπροστά του την Μαρίκα Μητσοτάκη, τον Ιωάννη Ζίγδη, τον Παύλο Βαρδινογιάννη, την Λήδα Βαρδινογιάννη, τον Αλέξανδρο Μπαλτατζή.

 

 

Στην είσοδο των Ανακτόρων ο πρωθυπουργός και ο Αρχιεπίσκοπος Χρυσόστομος έχουν ανάμεσά τους το νεόνυμφο βασιλικό ζεύγος. Όλοι χαμογελούν πανευτυχείς. Ο Γεώργιος Παπανδρέου, όλες εκείνες τις ημέρες, έδειχνε να συμμετέχει ειλικρινά στις χαρές του Κωνσταντίνου και της Άννας-Μαρίας και έκανε ότι περνούσε από το χέρι του για την τέλεια διοργάνωση των εορτών. Στους γάμους φορούσε τον Ανώτερο Ταξιάρχη του Σωτήρος που του είχε απονείμει ο Βασιλεύς Κωνσταντίνος, τον δανέζικο Μεγαλόσταυρο του Dannebrog που του είχε απονείμει ο Βασιλιάς Φρειδερίκος της Δανίας, αλλά αυτή την φορά την σημαντικότερη θέση έδωσε στον Μεγαλόσταυρο του Τάγματος Γεωργίου Α’. Ήταν ένα παράσημο που του είχε απονείμει πριν αρκετά χρόνια ο Βασιλεύς Παύλος. Κάτω από το λευκό σακάκι του φράκου του ξεχωρίζει η ταινία του Τάγματος, σε χρώμα βαθύ ερυθρό.

Οι σχέσεις Βασιλέως-πρωθυπουργού ήταν άψογες. Από τα βιβλία του Βασιλέως Κωνσταντίνου ξεχωρίζουμε κάποιες περιγραφές οικειότητας. «Ένα βράδυ, Φεβρουάριος ήταν, είχε μείνει ως αργά στα Ανάκτορα Αθηνών και συζητούσαμε παρουσία και της Βασιλίσσης δίπλα στο τζάκι …Ήμασταν αρκετά κοντά, ήταν πολύ φιλικός και με τον πατέρα μου και μαζί μου, και είχαμε αναπτυξει μια πολύ καλή σχέση που βασιζόταν στο χιούμορ και στην καλή πίστη.»

Μάρτιος 1965. Το ετήσιο μνημόσυνο του Βασιλέως Παύλου στην Μητρόπολη. «Ανέκυψε μέγα ζήτημα σε σχέση με το αν θα λάμβανε σύνταξη η μητέρα μου. Όχι όμως από τον Γέρο, που ήταν ένας κύριος, αλλά από μερίδα του Τύπου. Η μητέρα μου λοιπόν μου ανακοίνωσε την απόφαση της να διαμηνύσει προς την κυβέρνηση ότι αποσύρεται από το δικαίωμα της αυτό.» Όταν ο Γεώργιος Παπανδρέου έλαβε την επιστολή της Βασίλισσας Φρειδερίκης δήλωσε ότι δεν έχει διαβάσει ποτέ άλλοτε επιστολή που να περιέχει τόσο πόνο.

 

25η Μαρτίου 1965, ο πρωθυπουργός Γεώργιος Παπανδρέου και ο Πρόεδρος της Βουλής Γεώργιος Αθανασιάδης-Νόβας υποδέχονται τους Βασιλείς στην Μητρόπολη για την Δοξολογία. Η Άννα-Μαρία είναι έγκυος στην Αλεξία.

Στις 5 Απριλίου 1965 έχουμε την τριήμερη επίσημη επίσκεψη του Πρόεδρου της Τυνησίας Χαμπίμπ Μπουργκίμπα και της συζύγου του. Ήταν η μοναδική επίσημη επίσκεψη αρχηγού κράτους που έγινε κατά την διάρκεια της βασιλείας του Κωνσταντίνου. Ακολουθήθηκε όλο το πρωτόκολλο. Βασιλεύς και Μπουργκίμπα χαιρετούσαν όρθιοι στο αυτοκίνητο, οι κεντρικοί δρόμοι στολίστηκαν με ελληνικές και τυνησιακές σημαίες, έγινε κατάθεση στεφάνου στον Άγνωστο Στρατιώτη και επίσημο γεύμα με δεξίωση για 700 άτομα στα Ανάκτορα Αθηνών. Οι φωτογραφίες μας είναι από την δεξίωση του πρωθυπουργού στο ξενοδοχείο της Μεγάλης Βρετανίας. Το βασιλικό ζεύγος, το προεδρικό ζεύγος της Τυνησίας και ο πρωθυπουργός παίρνουν, μετά το δείπνο, τον καφέ τους και ο Κωνσταντίνος και ο Γεώργιος Παπανδρέου απολαμβάνουν το τσιγάρο τους! Και οι δύο φορούν τον τυνησιακό μεγαλόσταυρο με την ταινία του. Η υποδοχή ήταν θερμή, ο αποχαιρετισμός, στο τέλος της επίσκεψης, ψυχρός. Ο τυνήσιος Πρόεδρος, που αγωνίστηκε και φυλακίστηκε για την ανεξαρτησία της πατρίδας του, λίγο πριν φύγει έκανε δηλώσεις για το κυπριακό που θεωρήθηκαν μάλλον φιλοτουρκικές. Μέχρι το 1987 που καθαιρέθηκε, ο Μπουργκίμπα διατηρούσε στο προεδρικό γραφείο, μαζί με φωτογραφίες άλλων ηγετών, και τις ενυπόγραφες φωτογραφίες που του προσέφεραν τότε ο Κωνσταντίνος και η Άννα-Μαρία.

10 Ιουλίου 1965, γέννηση της Αλεξίας στην Κέρκυρα. Ο πρωθυπουργός και ο Πρόεδρος της Βουλής έρχονται για να συγχαρούν τον Βασιλιά. Δοξολογία στον Άγιο Σπυρίδωνα παρουσία του Βασιλέως, της Βασίλισσας Φρειδερίκης, της Βασίλισσας Ίνγκριντ της Δανίας, της πριγκίπισσας Ειρήνης και των Παπανδρέου και Αθανασιάδη-Νόβα. Βρισκόμαστε στην καρδιά μεγάλης πολιτικής κρίσης, κρίσης με βαριές συνέπειες για το μέλλον της χώρας και της δυναστείας. 15 Ιουλίου, αποχώρηση Γεωργίου Παπανδρέου από την πρωθυπουργία μετά από διαφωνία με τον Βασιλιά. Τώρα ο Παπανδρέου από τα μπαλκόνια θα φωνάζει : «Ποιός κυβερνά αυτόν τον τόπο; Ο λαός ή ο βασιλεύς;» Ο Κωνσταντίνος περιγράφει την πρώτη, τυχαία(;) συνάντηση τους μετά την παραίτηση : «Συναντηθήκαμε τυχαία με τα αυτοκίνητά μας στον δρόμο έξω από την Κηφισιά. Εγώ πήγαινα προς το Τατόϊ και αυτός γύριζε από το Καστρί. Κορνάραμε ο ένας στον άλλον και σταματήσαμε. Κατεβήκαμε από τα αυτοκίνητα και μιλήσαμε περίπου 20 λεπτά στη μέση του δρόμου. Ήταν η πρώτη φορά που ειδωθήκαμε ύστερα από την κρίση. Ξαφνιαστήκαμε και οι δύο και, παρ’ ότι υπήρξε αρχικά μια αμηχανία, το κλίμα μετά ήταν θαυμάσιο, σαν να μην είχε συμβεί τίποτα.» Στις αρχές Νοεμβρίου 1966, ο Γεώργιος Παπανδρέου διεμήνυσε στον Βασιλιά ορισμένες απόψεις που αποσκοπούσαν στον κατευνασμό των πολιτικών πραγμάτων της χώρας. Στις 30 Νοεμβρίου, του Αγίου Ανδρέα, στην Πάτρα, ο Βασιλιάς ζήτησε από τον αρχηγό της ΕΡΕ Παναγιώτη Κανελλόπουλο να συναντηθούν και να συμφωνήσουν με τον αρχηγό της ΕΚ. Οι δύο πολιτικοί αρχηγοί συναντήθηκαν μια πρώτη φορά, με άκρα μυστικότητα, μέσα στη νύχτα, στο Υπασπιστήριο, στο Τατόϊ. Την δεύτερη φορά, η συνάντηση έγινε στα Ανάκτορα στο Τατόϊ κι αυτή την φορά συμμετείχε και ο Βασιλιάς. Ο Δημήτριος Μπίτσιος, Διευθυντής του Πολιτικού Γραφείου του Βασιλέως, οργανωτής όλων αυτών των συναντήσεων, γράφει : «Ήταν ενδιαφέρον να βλέπει κανείς τα τρία εκείνα πρόσωπα να συζητούν ήρεμα γύρω από ένα αναμμένο τζάκι, σαν να μην τους είχε χωρίσει τίποτε στο πρόσφατο παρελθόν…Η κοινή γνώμη περίμενε και φοβόταν τις χειρότερες εξελίξεις. Είχε δημιουργηθεί η εντύπωση ότι τίποτε δεν θα έμενε όρθιο, αν φθάναμε, μέσα σ’ ένα τόσο εκρηκτικό κλίμα, εμπρός στις εκλογικές κάλπες… Τώρα στο Τατόϊ, ο Γεώργιος Παπανδρέου διαβεβαίωνε το Βασιλέα και τον Κανελλόπουλο ότι η ύφεση όχι μόνο ήταν δυνατή, αλλά ότι την επιθυμούσε και την επεδίωκε. Το σκηνικό άλλαζε. Ο δρόμος προς τις εκλογές και την ομαλότητα άνοιγε.»

Με επιμονή του Γ. Παπανδρέου, και από φόβο για αντίδραση από τον γιο του Ανδρέα, η συμφωνία Παπανδρέου-Κανελλοπούλου κρατήθηκε μυστική. Για χρόνια κανείς δεν έμαθε τον σημαντικό θετικό ρόλο του Βασιλιά στην προσέγγιση των αρχηγών των δύο μεγαλυτέρων πολιτικών κομμάτων της εποχής. Ο Γεώργιος Ράλλης, σε τηλεοπτική συνέντευξή του, εκτίμησε ότι αν ήταν γνωστή στον ελληνικό λαό εκείνη η προσπάθεια του Βασιλιά, ίσως το αποτέλεσμα του δημοψηφίσματος της 8ης Δεκεμβρίου 1974, να ήταν διαφορετικό! Εκείνο που είναι σίγουρο είναι ότι ο Γεώργιος Παπανδρέου ήταν πεπεισμένος ότι η πτώση της κυβέρνησης Παρασκευοπούλου, της κυβέρνησης στην οποία είχαν συμφωνήσει Βασιλιάς-Παπανδρέου-Κανελλόπουλος, έφερε το πραξικόπημα. Και η πτώση της κυβέρνησης εκείνης οφείλετο στην αδιαλλαξία του Ανδρέα Παπανδρέου. Αυτό το αναφέρει ο ίδιος ο Ανδρέας Παπανδρέου, όταν περιγράφει στο βιβλίο του «Η δημοκρατία στο απόσπασμα» την πρώτη μετά την επιβολή της χούντας συνάντηση του με τον κρατούμενο πατέρα του. «-Δεν σου τά’λεγα, μου είπε. Η κυβέρνηση Παρασκευοπούλου ήταν η τελευταία μας ελπίδα, για να αποφύγουμε την επέμβαση των στρατιωτικών. Με την αδιάλλακτη στάση σου εναντίον της, με τις έντονες δηλώσεις σου εναντίον του Βασιλιά, με τη δυσπιστία που είχες εμπνεύσει στους εδώ Αμερικανούς παράγοντες, το πραξικόπημα έγινε αναπόφευκτο.»

Μετά την 13η Δεκεμβρίου 1967 ο Γεώργιος Παπανδρέου διεμήνυσε στον Κωνσταντίνο, στη Ρώμη : «..με την ενέργειά Σας αυτήν, Μεγαλειότατε, εσώσατε την τιμήν της Ελλάδος». Στις 2 Οκτωβρίου 1968, νοιώθοντας ότι το τέλος του είναι κοντά, και ότι ο ίδιος δεν είναι σε θέση να κάνει πλέον τίποτα, ο Γεώργιος Παπανδρέου δηλώνει : «Πιστεύομεν ότι μοναδική λύσις θα είναι μια Κυβέρνησις Εθνικής Ενότητος υπό την ηγεσίαν του κ. Καραμανλή, τη εγκρίσει του Βασιλέως». Ο Κωνσταντίνος γράφει : «Αυτόν πάντως που σίγουρα θα ήθελα να έχω ξαναδεί πριν φύγει από τη ζωή είναι ο Γεώργιος Παπανδρέου. Παρά τα όσα έγιναν μεταξύ μας το ’65, διατηρήσαμε ισχυρούς δεσμούς. Με σιγουριά μπορώ να πω ότι από όλους τους έλληνες πολιτικούς ο Γεώργιος Παπανδρέου ήταν αυτός με τον οποίο ανέπτυξα την πιο βαθιά σχέση. Είχε πολλή ανθρωπιά μέσα του…και φυσικά ήταν ένας πολιτικός τεράστιου βεληνεκούς. Είχε κολοσσιαία πείρα. Είχε αυτό που λείπει σήμερα από τους περισσότερους: βαθιά γνώση της Ιστορίας. Έζησε όλον τον πόλεμο και ήταν ένας πραγματικός ηγέτης με απαράμιλλο ρητορικό χάρισμα. Ο Γέρος έφυγε από την ζωή την 1η Νοεμβρίου 1968. Τον θάνατό του τον πληροφορήθηκα από τις εφημερίδες. Στην κηδεία του πήγαν εκατοντάδες χιλιάδες κόσμου, και δικαίως… Πρώτος θα πήγαινα εγώ αν ήμουν στην Ελλάδα. Ολόκληρη η τελετή πήρε τη μορφή μιας τεράστιας αντιδικτατορικής διαδήλωσης.» Την περίοδο των Ολυμπιακών Αγώνων στην Αθήνα, όταν ο Κωνσταντίνος βρέθηκε στο Α’ Νεκροταφείο, κάποιος του έδειξε τον τάφο του Γεωργίου Παπανδρέου. Ο Βασιλιάς πλησίασε, χαιρέτησε και άφησε ένα λουλούδι. Κρίμα που δεν μπόρεσαν, ή δεν τους άφησαν να συνεργαστούν μέχρι τέλους. Θα ήταν πολύ καλύτερα και για την χώρα και για τον θρόνο.

 Στο τρίτο και τελευταίο άρθρο θα ασχοληθούμε με τις σχέσεις Βασιλέως Κωνσταντίνου – Ανδρέα Παπανδρέου όπως τις περιγράφουν οι ίδιοι.

 

---

 

Βιβλιογραφία: 1) Βασιλεύς Κωνσταντίνος, Χωρίς Τίτλο, Εκδόσεις Το Βήμα, 2015.

2)Στο Όριο των Καιρών, του Δημήτρη Μπίτσιου, Εκδόσεις Νέα Σύνορα-Α.Α. Λιβάνη, 1997.

3)Πώς εφθάσαμεν στην 21η Απριλίου 1967, του Παναγιώτη Κανελλόπουλου, Εκδόσεις Βιβλιοπωλείον της «Εστίας», 1997.

4)Η Δημοκρατία στο απόσπασμα, του Ανδρέα Παπανδρέου, Εκδόσεις Καρανάση, 1974.

5)Σκοπιμότητες, του Γιάννη Δημοπούλου, Εκδόσεις Δημοπούλου, 1976.

6)Η 13η Δεκεμβρίου, του Νίκου Βυζαντινού, Εκδόσεις Δ. Κ. Παροτζάκης, 1977.

7)Εραλδικά Σύμβολα και Διάσημα του Βασιλείου της Ελλάδος, του Ανδρέα Μέγκου, Εκδόσεις Στέμμα, 2015

 

Φωτογραφίες από το προσωπικό αρχείο του κυρίου Παπακωνσταντίνου.

Τον ευχαριστούμε θερμά για την άριστη συνεργασία.