Το κυβερνητικό μέγαρο
Λιχτενστάιν- το πολιτικό σύστημα.
Η πρωτοτυπία της Μοναρχίας στο Λίχτενσταϊν έγκειται στο γεγονός ότι σε αντίθεση με άλλες ευρωπαϊκές μοναρχίες, δεν περιορίζεται σε τυπικά καθήκοντα, αλλά έχει καταλυτικό ρόλο στην διαμόρφωση της πολιτικής της Χώρας. Σε αντίθεση με τους Βασιλείς της Σουηδίας η της Ολλανδίας, ο Ηγεμόνας του Λιχτενστάιν έχει αρμοδιότητες που μπορούν άνετα να συγκριθούν με αυτές του Προέδρου της Γαλλίας ή και της Ρωσίας. Ως αντίβαρο, λειτουργούν στοιχεία άμεσης δημοκρατίας.
Η Κυβέρνηση που αποτελείται μόνο από πέντε μέλη.
1) Το πολίτευμα
Το στίγμα του Πολιτεύματος, δίνει το άρθρο 2 του Συντάγματος του Λιχτενστάιν. «Η Ηγεμονία είναι συνταγματική κληρονομική μοναρχία επί κοινοβουλευτικής και δημοκρατικής βάσεως. Η κρατική εξουσία είναι κατοχυρωμένη στον Ηγεμόνα και στον Λαό, και ασκείται από αμφότερους σύμφωνα με τους ορισμούς του συντάγματος».
Έτσι στο Σύνταγμα του Λίχτενσταϊν, πηγή των εξουσιών δεν είναι μόνο ο λαός, αλλά και ο ηγεμόνας. Συνεπώς έχουμε έναν συνδυασμό της μοναρχικής και της δημοκρατικής αρχής.
Στο άρθρο 1, η Ηγεμονία του Λίχτενσταϊν αυτοπροσδιορίζεται ως «η πολιτειακή ένωση των επί μέρους κοινοτήτων του», οι οποίες μάλιστα μπορούν να αποσχισθούν από το Πριγκιπάτο, εφόσον το αποφασίσουν οι κάτοικοί τους με ελεύθερο δημοψήφισμα.
Η αίθουσα συνεδριάσεων της Βουλής.
2) Οι αρμοδιότητες του Ηγεμόνα.
Σε αντίθεση με τους υπολοίπους Ευρωπαίους μονάρχες, ο Ηγεμόνας του Λίχτενσταϊν δεν είναι καθόλου διακοσμητικός, αλλά ίσως αποτελεί το κέντρο βάρους της πολιτικής ζωής της Χώρας του. Οι εξουσίες του και κατά το γράμμα, αλλά και κατά το πνεύμα του Συντάγματος, είναι ανάλογες με αυτές του Προέδρου Ολάντ η του Προέδρου Πούτιν. Ο Ηγεμόνας (Landesfürst, Regierender Fürst) είναι ο αρχηγός του κράτους και το εκπροσωπεί διεθνώς. Πέρα από τις κλασσικές εξουσίες ενός αρχηγού κράτους, ο Ηγεμόνας του Λίχτενσταϊν έχει το δικαίωμα να διατάξει την διακοπή κάθε ανακριτικής διαδικασίας θέτοντας έτσι την υπόθεση στο αρχείο. Επίσης έχει το δικαίωμα να θέσει την χώρα σε κατάσταση πολιορκίας και να θέσει εκτός ισχύος άρθρα του συντάγματος. Μπορεί να θέσει βέτο σε νόμο που ψήφισε η βουλή, αφού για την ισχύ ενός νόμου πέρα από την ψήφο της βουλής, απαιτείται και η συγκατάθεση του Ηγεμόνα. Αν αυτή δεν δοθεί εντός 6 μηνών από την ψήφιση του νόμου, θεωρείται ότι ο Ηγεμόνας δεν έδωσε την συγκατάθεση του.
Ως αντίβαρο, στις εξουσίες του Ηγεμόνα, υπάρχει η δυνατότητα, 1500 ψηφοφόροι να κάνουν πρόταση δυσπιστίας κατά του προσώπου του Ηγεμόνα. Αφού συγκεντρωθούν οι υπογραφές αυτές, η Βουλή συνεδριάζει αμέσως, και με απόφασή της προκηρύσσει δημοψήφισμα. Πέρα από αυτό υπάρχει η δυνατότητα, 1500 πολίτες να προτείνουν την κατάργηση της μοναρχίας. Η Βουλή προκηρύσσει δημοψήφισμα, και αν η πρόταση γίνει δεκτή η βουλή επεξεργάζεται Σύνταγμα Αβασίλευτης Δημοκρατίας, το οποίο και υποβάλλεται στο λαό για έγκριση.
Το κτίριο της Βουλής
3) Η Βουλή
Η Βουλή (Landtag) αποτελείται από 25 βουλευτές, οι οποίοι εκλέγονται με άμεση καθολική και μυστική ψηφοφορία. Να σημειωθεί, ότι μόλις το 1984 απέκτησαν δικαίωμα ψήφοι οι γυναίκες. Εκπροσωπούνται τρία κόμματα: η συντηρητική «Πατριωτική Ένωση» (Vaterländische Union), η οποία έχει φιλοαυστριακό προσανατολισμό, το φιλομοναρχικό «Προοδευτικό Κόμμα των Πολιτών» (Fortschrittliche Bürgerpartei), και η «ελεύθερη λίστα» (Freie Liste) που είναι ένα μικρό κόμμα οικολόγων. Εδώ και πολλά χρόνια τα δύο μεγάλα κόμματα σχηματίζουν οικουμενική κυβέρνηση και απλά εναλλάσσεται το πρόσωπο του πρωθυπουργού.
4) Η Κυβέρνηση.
Η Κυβέρνηση αποτελείται από τον Αρχηγό της Κυβέρνησης (Regierungschef) και 4 Κυβερνητικούς Συμβούλους (Regierungsräte)δηλ. Υπουργούς . Η Κυβέρνηση έχει υπό την εποπτεία της την διοίκηση της χωράς και είναι αρμόδια για τα τρέχοντα ζητήματα της κυβερνητικής πολιτικής. Εκτός από την εμπιστοσύνη της βουλής, θα πρέπει να απολαμβάνει και της εμπιστοσύνης του Ηγεμόνα. Η Κυβέρνηση ορίζεται για περίοδο τεσσάρων ετών και ευθύνεται όχι μόνο ενώπιον της βουλής, αλλά και ενώπιον του Ηγεμόνα, στον οποίο δίδει τακτικά αναφορά των πεπραγμένων του. Εάν η Κυβέρνηση χάσει την εμπιστοσύνη είτε της βουλής είτε του ηγεμόνα, τότε αυτός ορίζει μεταβατική κυβέρνηση, η οποία πρέπει εντός τετραμήνου να ζητήσει ψήφο εμπιστοσύνης από τη Βουλή. Εάν εντός του τετραμήνου, ο Ηγεμόνας διορίσει Κυβέρνηση με πρόταση του Βουλής, τότε δεν απαιτείται ψήφος εμπιστοσύνης. Εάν χάσει την εμπιστοσύνη ένα μέλος της κυβερνήσεως, τότε για την αντικατάστασή του αποφασίζουν συναινετικά ο Ηγεμόνας από κοινού με τη Βουλή. Μέχρι τον ορισμό νέου μέλους της Κυβέρνησης, τα καθήκοντά του ασκούνται από τον αναπληρωτή του.
5) Τα δημοψηφίσματα του 2003 και του 2012.
Στο δημοψήφισμα του 2003, οι πολίτες της Χώρας κλήθηκαν να ψηφίσουν ένα σχεδόν νέο σύνταγμα της χώρας, το οποίο, αύξησε τις αρμοδιότητες και τον πολιτικό ρόλο του Ηγεμόνα. Ενώ το Σύνταγμα του 1921, προέβλεπε μια ισορροπία δυνάμεων Ηγεμόνα και Λαού, στο νέο σχέδιο συντάγματος, μετατοπιζόταν το κέντρο βάρους υπέρ του Ηγεμόνα. Κατά την προεκλογική περίοδο ο Ηγεμόνας Χανς Άνταμ Β’, είχε δηλώσει ότι θα εγκατέλειπε την χώρα, αν καταψηφιζόταν το σχέδιο του νέου συντάγματος. Τελικά το νέο σύνταγμα υπερψηφίσθηκε σε ποσοστό 64%.
Το 2004, ο Ηγεμόνας Χανς-Άνταμ Β’ παραχώρησε την άσκηση των καθηκόντων του στον διάδοχο Αλόις, ο οποίος ασκεί την ηγεμονική εξουσία, εν ονόματι του πατέρα του.
Το 2012, εκδηλώθηκε πρωτοβουλία πολιτών, προκειμένου να αναθεωρηθεί το Σύνταγμα και να καταργηθεί το δικαίωμα του βέτο του Ηγεμόνα. Με την ανακοίνωση της πρωτοβουλίας, ο Ηγεμόνας Χανς Άνταμ ο Β’ δήλωσε ότι θα εγκατέλειπε την χώρα, αν γινόταν δεκτή η κατάργηση του δικαιώματος βέτο του Ηγεμόνα. Τελικά ο λαός αποφάσισε καταψήφισε την πρωτοβουλία με ποσοστό 76%. Άλλωστε, χρήση αυτού του δικαιώματος έγινε μόνο δυο φορές. Πολύ παλαιά και αφορούσε ένα νόμο «περί θήρας» και πρόσφατα για έναν νόμο που αφορούσε την πλήρη αποποινικοποίηση των αμβλώσεων. Πολλοί πολίτες, υποστήριξαν την διατήρηση του δικαιώματος του βέτο του Ηγεμόνα, όχι για να κάνει χρήση αυτού, αλλά με την απειλή χρήσης του να συγκρατεί τους πολιτικούς και τα κόμματα από τυχόν αυθαίρετη διαχείριση της πολιτικής εξουσίας.
Τα δημοψηφίσματα είναι θεσμός που προβλέπονται στο σύνταγμα του Λίχτενσταϊν. Έτσι με δημοψήφισμα μπορεί να ζητηθεί η σύγκληση και η διάλυση της βουλής.
Άποψη του κυβερνητικού μεγάρου και ακριβώς από πάνω το πριγκιπικό ανάκτορο (ο Ηγεμόνας επιβλέπει….).
6) Συμπεράσματα
Πέρα από της υπερεξουσίες του Ηγεμόνα, υπερεξουσίες έχει και ο Λαός, ο οποίος μπορεί υπό προϋποθέσεις να καταργήσει τον Ηγεμόνα. Ο Ηγεμόνας λειτουργεί ως ελεγκτικός μηχανισμός απέναντι στην πολιτική εξουσία και τα κόμματα. Συνήθως παρεμβαίνει ώστε οι πολιτικοί και τα κόμματα να μην εκτρέπονται και να παραμένουν «εντός των πλαισίων». Στην πραγματικότητα, υπάρχει ένας «Συνεταιρισμός μεταξύ Πριγκιπικού Οίκου και Λαού» (Partnerschaft zwischen Fürstenhaus und Volk), όπου Ηγεμόνας και Λαός εργάζονται από κοινού για την προαγωγή της ευημερίας της χώρας. Το Λιχτενσταιν είναι όαση ευημερίας: το κατά κεφαλήν εισόδημα στην Ελβετία ανέρχεται κατά μέσο ορό στις 71.000 ευρώ ετησίως, στο Λιχτενστάιν ανέρχεται στο ποσό των 117.000 ευρώ.
Σε όλη την διάρκεια της ιστορίας της, η μικρή αυτή χώρα κατέβαλε μεγάλες προσπάθειες ώστε από μια ασήμαντη αγροτική και μάλλον καθυστερημένη χώρα να καταστεί μια σύγχρονη και συνάμα, οικονομικά ευημερούσα χώρα. Καινοτομώντας σε πολλούς τομείς, έχει προσελκύσει πολλές επενδύσεις από το εξωτερικό (βλ. Rheinmetal, Swarovski κλπ.). Χώρα χωρίς καμία απολύτως στρατηγική σημασία, πέτυχε σημαντικά οικονομικά αλλά και εδαφικά ανταλλάγματα από τους γείτονες της. Τηρώντας αυστηρή ουδετερότητα, ακόμη και κατά τον Α’ Παγκόσμιο Πόλεμο, όταν η Αυστρία με την οποία συνδέονταν τελωνειακά και νομισματικά συμμετείχε στον πόλεμο, πέτυχε να διαφυλάξει τα συμφέροντά της. Συνδεόμενη με την Ελβετία, αποκόμισε μόνο οφέλη, αφού πέτυχε η Ελβετία να προστατεύει το Πριγκιπάτο, και αυτή (η Ελβετία) να παραχωρήσει οικονομικά αλλά και μικρά εδαφικά ανταλλάγματα. Εξάλλου η χώρα στις σχέσεις με την Γερμανία έχει επιδείξει ανάστημα αντιστρόφως ανάλογο με το μέγεθος της. Δεν έχει περάσει πολύς καιρός, όταν ο Χανς Άνταμ ο Β’ είχε πει ότι «το Λιχτενστάιν επέζησε το πρώτο, το δεύτερο και το τρίτο Ράιχ, και θα επιζήσει και το τέταρτο Ράιχ». Ίσως το παράδειγμα μιας Χώρας μεγέθους ενός ελληνικού μικρού καποδιστριακού δήμου, θα πρέπει να αποτελέσει ένα παράδειγμα προς μίμηση…
Κείμενο: Δημήτρης Ζ.
Share On Facebook
Tweet It
