Του Νίκου Παπακωνσταντίνου
Συμπληρώνονται σήμερα 50 χρόνια από τους γάμους της πριγκίπισσας Τατιάνας Ράτζιβιλ με τον δρ. Ζαν Ενρύ Φρυσσώ. Ο θρησκευτικός γάμος έγινε στην Αθήνα στις 26 Μαρτίου 1966. Είναι η τρίτη συνεχόμενη χρονιά που έχουμε βασιλικούς γάμους στην Αθήνα! Το 1964 είχαμε τους γάμους Κωνσταντίνου – Άννας-Μαρίας, το 1965 τους γάμους Μιχαήλ – Μαρίνας, και τώρα τους γάμους Τατιάνας – Ζαν- Ενρύ! Οι δυο νέοι αποφάσισαν να ενώσουν τις ζωές τους για πάντα, και η Τατιάνα έπεισε τον Ζαν Ενρύ, ο γάμος τους να γίνει στην αγαπημένη της Αθήνα. Εδώ έχει ζήσει όμορφες ημέρες με τον παππού της, πρίγκιπα Γεώργιο και την γιαγιά της, πριγκίπισσα Μαρία, στο ανάκτορο τους της οδού Ακαδημίας. Εδώ έχει ζήσει όμορφες ημέρες με τον Βασιλέα Παύλο και την Βασίλισσα Φρειδερίκη που την φιλοξενούσαν πάντα με αγάπη στο Τατόϊ. Εδώ έχει ζήσει όμορφες ημέρες με τα ξαδέρφια της, την Σοφία, τον Κωνσταντίνο και την Ειρήνη, που την θεωρούν την καλύτερή τους φίλη. Η μητέρα της νύφης, η πριγκίπισσα Ευγενία της Ελλάδος, έδωσε μεγάλη δεξίωση στην βίλλα της στο Σαιν Κλου προς τιμήν των γάμων της κόρης της. Εκεί οι φίλοι του ζεύγους που δεν θα ταξίδευαν στην Αθήνα, είχαν την ευκαιρία να τους συγχαρούν και να τους ευχηθούν. Στις 24 Μαρτίου, στην Γαλλική Πρεσβεία στην Αθήνα, έγινε ο πολιτικός γάμος. Η αίθουσα ήταν άριστα διακοσμημένη, και ο γενικός πρόξενος κύριος Τροκάζ συνέταξε και διάβασε την πράξη του γάμου. Οι δυο μάρτυρες ήταν ο αδερφός της Τατιάνας, ο πρίγκιπας Γεώργιος Ράτζιβιλ και ο κοινός τους φίλος, ο πρίγκιπας Γεώργιος-Ερρίκος ντε λα Τουρ ντ’ Ωβέρν-Λυρανγκέ. Μετά τον γάμο ακολούθησε γεύμα στην Πρεσβεία. Η πριγκίπισσα Τατιάνα ήταν πολύ κομψή με πράσινο ταγέρ Σανέλ. Το ίδιο βράδυ οι Βασιλείς έδωσαν δεξίωση με την ευκαιρία των γάμων της εξαδέρφης τους. Η Τατιάνα φορούσε κόκκινο σατέν φόρεμα, κεντημένο με παγιέττες. Ο Κωνσταντίνος και η Άννα-Μαρία άνοιξαν τον χορό με έναν ήρεμο ρυθμό που έπαιζε η ορχήστρα Λεβ-Λούκα. Ακολούθησαν οι μελλόνυμφοι και οι άλλοι. Η επόμενη μέρα ήταν η 25η Μαρτίου, εθνική γιορτή, και όλοι οι προσκεκλημένοι παρακολούθησαν την μεγάλη στρατιωτική παρέλαση, όπως άλλωστε την παρακολουθήσαμε κι εμείς στο χθεσινό άρθρο του Ανδρέα Μέγκου, για την προ 50 χρόνων παρέλαση της 25ης Μαρτίου 1966! Στις 11 το πρωΐ του Σαββάτου 26 Μαρτίου έγινε ο θρησευτικός γάμος στην Καθολική εκκλησία, στο Ηράκλειο Αττικής.
Η καθολική εκκλησία του Αγίου Λουκά του Ευαγγελιστή (c)photo Ανδρέας Μέγκος.
Η εκκλησία είναι αφιερωμένη στον Άγιο Λουκά τον Ευαγγελιστή. Κτίστηκε στα 1842-1845, επί Όθωνα, με χρήματα του πατέρα του, του Βασιλιά Λουδοβίκου της Βαυαρίας, όταν οι Βαυαροί επέλεξαν να εγκατασταθούν στο Ηράκλειο. Το ζεύγος προτίμησε να παντρευτεί σ΄αυτήν την μικρή εκκλησία, στο όμορφο προάστιο, με λίγους καλεσμένους, και όχι στην μεγάλη εκκλησία του Αγίου Διονυσίου της οδού Πανεπιστημίου. Ας παρακολουθήσουμε το φιλμ των γάμων.
Προσέρχεται για τον γάμο η πριγκίπισσα Αλίκη, φορώντας το ράσο της καλόγριας του μοναστικού Τάγματος που ίδρυσε η ίδια. Ήταν στο Λονδίνο με τα μικρά της εγγόνια Ανδρέα και Εδουάρδο. Είχε προγραμματίσει να παραμείνει κι άλλο μιας κι οι γονείς τους, η Βασίλισσα Ελισάβετ και ο πρίγκιπας Φίλιππος απουσίαζαν. Πήρε όμως μια επιστολή από την Τατιάνα που της εξέφραζε την επιθυμία της να παραβρίσκεται στον γάμο της, και η Αλίκη επέστρεψε στην Αθήνα νωρίτερα. Την συνοδεύει η κυρία της επί των Τιμών, Κίττυ Βαλαωρίτη. Η Αλίκη είχε επί σαράντα τρία χρόνια κυρία επί των Τιμών την ικανότατη και πολύ φίλη της Βιργινία Σιμοπούλου. Το 1955 η Σιμοπούλου πέθανε ξαφνικά και την διαδέχθηκε η Κίττυ Βαλαωρίτη, που ήταν χήρα, εγγονή ενός Ιρλανδού και γειτόνισσα στην ίδια πολυκατοικία, στην οδό Πατριάρχου Ιωακείμ.
Οι αφίξεις συνεχίζονται. Τους περιμένει στην καγκελόπορτα για να τους υποδεχθεί, και κυρίως για να υποδεχθεί τους Βασιλείς, ο Αυλάρχης, στρατηγός Θεοδόσιος Παπαθανασιάδης. Σε πρώτο πλάνο, η πριγκίπισσα Μαργαρίτα της Δανίας. Γεννήθηκε πριγκίπισσα της Σουηδίας και με τον γάμο της έγινε νύφη του Βαλντεμάρ της Δανίας, εξ ου και οι στενές σχέσεις με την οικογένεια του πρίγκιπα Γεωργίου. Την συνοδεύουν ο ανεψιός της πρίγκιπας Αντρέ των Βουρβώνων-Πάρμας και η σύζυγός του πριγκίπισσα Μαρίνα.
Δύο πριγκίπισσες της Δανίας περνούν μαζί το κατώφλι της εκκλησίας. Αριστερά η Μαργαρίτα, κόρη του Βαλντεμάρ της Δανίας, μετά τον γάμο της πριγκίπισσα των Βουρβώνων-Πάρμας. Δεξιά η Βενεδίκτη, κόρη των Βασιλέων της Δανίας, αδερφή της Βασίλισσας Άννας-Μαρίας. Πίσω τους ο 14χρονος αδερφός της Τατιάνας από τον δεύτερο γάμο της μητέρας της, ο Κάρλος, πρίγκιπας ντέλλα Τόρρε ε Τάσσο.
Από αυτές τις δύο φωτογραφίες θα προσπαθήσουμε να γνωρίσουμε τον Οίκο του Βασιλέως Κωνσταντίνου! Στην πάνω φωτογραφία, αριστερά, η κυρία Λελούδα και δίπλα ο σύζυγός της Παύλος Λελούδας, Αυλάρχης της Βασίλισσας-Μητέρας Φρειδερίκης. Αμέσως μετά η κυρία Παπαθανασιάδη, σύζυγος του Αυλάρχη του Βασιλέως στρατηγού Θεοδοσίου Παπαθανασιάδη, για τον οποίο προορίζεται η κενή θέση δίπλα της. Ο Αυλάρχης περιμένει στην καγκελόπορτα να υποδεχτεί τους Βασιλείς. Με τις απλοποιήσεις που έκανε ο Κωνσταντίνος, ο Παπαθανασιάδης είναι ο πρώτος από την εποχή του Γεωργίου Α’ που φέρει απλώς τον τίτλο του Αυλάρχη και όχι τον τίτλο του Μεγάλου Αυλάρχη. Η άλλη κενή θέση προορίζεται για την Μεγάλη Κυρία της Αυλής, την Μαίρη Καρόλου, που φτάνει πάντα μαζί με τους Βασιλείς. Στην επόμενη σειρά, αριστερά ο Γεώργιος Κορυζής, γιος του πρωθυπουργού Αλέξανδρου Κορυζή που στα 1941, με την είσοδο των Γερμανών στην Ελλάδα, αυτοκτόνησε. Εδώ βρίσκεται συνοδεύοντας την σύζυγό του, που κάθεται δίπλα του. Η Φρόσω Κορυζή (κόρη του προοδευτικού βολιώτη βιομηχάνου Βάγγου Γκλαβάνη που εκτέλεσαν οι κομμουνιστές στον εμφύλιο) είναι η Κυρία επί των Τιμών της Άννας-Μαρίας που εκείνη την εποχή την συνόδευε παντού και πάντα. Δίπλα της, η άλλη Κυρία επί των Τιμών της Άννας-Μαρίας, η κυρία Βελισσαροπούλου με τον σύζυγό της. Επόμενος στην σειρά ο Αυλάρχης της Βασίλισσας, ο υποναύαρχος Δημήτριος Τσάφος. Στην επόμενη σειρά, ο Αρχηγός του Γραφείου του Βασιλέως Δημήτριος Μπίτσιος και η σύζυγός του. Ο Μπίτσιος ήταν ικανός, ταξίδεψε στο Παρίσι να πείσει τον Καραμανλή να επιστρέψει, πέτυχε την συμφωνία Παπανδρέου – Κανελλόπουλου, το βράδυ όμως της 21ης Απριλίου προτίμησε να κρυφτεί στην Βρετανική Πρεσβεία αντί να σταθεί στο πλευρό του Βασιλιά του. Ο Κωνσταντίνος τον έψαχνε ακόμη και μέσα στις ντουλάπες του σπιτιού του. Η επόμενη κυρία είναι η Κυρία επί των Τιμών της Βασίλισσας Ίνγκριτ. Μετά οι δυο πιστές Κυρίες επί των Τιμών της Βασίλισσας Φρειδερίκης, αριστερά η δεσποινίς Κορυζή (η κόρη του αυτόχειρα πρωθυπουργού) και δεξιά η δεσποινίς Παπαρρηγοπούλου (η κόρη του πιστού ναυάρχου Στέφανου Παπαρρηγόπουλου).
Δεύτερη σειρά, αριστερά, ο πρωθιερέας των Ανακτόρων Ιερώνυμος Κοτσώνης, ο μετέπειτα Αρχιεπίσκοπος Αθηνών, ένα πρόσωπο που θα πληγώσει πολύ τον Βασιλιά όταν όρκισε αντιβασιλιά τον Ζωϊτάκη ενώ ακόμη ο Κωνσταντίνος ήταν επί ελληνικού εδάφους. Δίπλα του ο Σοφοκλής Παπανικολάου, Επιμελητής της Βασιλικής Χορηγίας. Μετά η κυρία Παπαρρόδου και ο στρατηγός Νικόλαος Παπαρρόδου, Αρχηγός του Στρατιωτικού Οίκου του Βασιλέως. Στην επόμενη σειρά, ο προσωπικός γραμματέας του Βασιλέως, ο ταγματάρχης Μιχαήλ Αρναούτης με την σύζυγό του Αθηνά, το γένος Περιβολά. Η κυρία Αρναούτη είχε ήδη εκδηλώσει την αρρώστια που θα της δημιουργούσε σταδιακά παράλυση και θα έφερνε και τον πρόωρο θάνατό της. Δεν μπόρεσε να ακολουθήσει τον σύζυγό της στο Λονδίνο. Κάθε χρόνο, παρά τα προβλήματά της, ταξίδευε το Πάσχα, για να είναι με τον σύζυγό της. Επέστρεφε ενθουσιασμένη και συγκινημένη από το ενδιαφέρον, τις φροντίδες και τις περιποιήσεις της Βασίλισσας Άννας-Μαρίας. Εκτός από τα μέλη της Αυλής, θα σταθούμε για λίγο και στο ζευγάρι που εμφανίζεται σε πρώτο πλάνο. Την κυρία με το λευκό καπέλο με βέλο, και τον κύριο με το μουστάκι. Είναι ο Ιωάννης Χαραμής, καθηγητής της Οφθαλμολογίας στο Πανεπιστήμιο Αθηνών, Ακαδημαϊκός, και η σύζυγός του. Εκείνος ήταν ο καθηγητής του πατέρα μου. Ο πατέρας μου τον αγαπούσε, τον εκτιμούσε, τον σεβότανε και τον φοβότανε! Η κυρία Αγγέλα Χαραμή ήταν κόρη του Νικολάου Πολίτη, διπλωμάτη και υπουργού Εξωτερικών του Βενιζέλου. Είχε γεννηθεί στο Παρίσι και ήταν παιδική φίλη της πριγκίπισσας Ευγενίας. Τα δύο κορίτσια έπαιρναν μαζί μαθήματα ελληνικών. Ήταν λοιπόν λογικό, η Ευγενία να έχει καλεσμένη στον γάμο της κόρης της, την μοναδική ίσως παιδική της φίλη απ’ όλη την αθηναϊκή κοινωνία.
Αριστερά όπως μπαίνει κανείς στην εκκλησία, η πρώτη σειρά προορίζεται για την πριγκίπισσα Ευγενία, την μητέρα και τον αδερφό του γαμπρού, και τα δυο αδέρφια της Τατιάνας. Στην επόμενη σειρά έχουν πάρει θέση συγγενείς του δρ Φρυσσώ. Πίσω τους, στην επόμενη σειρά βλέπουμε την πριγκίπισσα Θεοδώρα της Ελλάδος, μαργκραβίνη της Βάδης, την κόρη του Ανδρέα και της Αλίκης. Την συνοδεύουν οι δύο γιοι της, ο μαργκράβος Μαξ της Βάδης και ο πρίγκιπας Λουδοβίκος. Ο άλλος νεαρός δίπλα τους, είναι ο πρίγκιπας Γεώργιος-Ερρίκος ντε λα Τουρ ντ’ Ωβερν-Λυραγκέ, ο μάρτυρας του ζεύγους στον πολιτικό γάμο τους στην Γαλλική Πρεσβεία. Στο κατώφλι της εκκλησίας αναγνωρίζουμε τον Μαρίνο Γερουλάνο, Τελετάρχη του Βασιλέως που περιμένει εκεί τους Βασιλείς. Είναι ο πατέρας του Παύλου Γερουλάνου, υπουργού Πολιτισμού στην κυβέρνηση του Γιώργου Παπανδρέου.
Φτάνουν οι Βασιλείς Κωνσταντίνος και Άννα-Μαρία, συνοδευόμενοι από την Βασίλισσα- Μητέρα Φρειδερίκη. Τους υποδέχεται και τους ακολουθεί η πριγκίπισσα Ευγενία, ενώ ακολουθούν επίσης η πριγκίπισσα Ειρήνη και η πριγκίπισσα Σοφία. Ο Βασιλεύς Κωνσταντίνος έχει επιλέξει παράσημα που να ταιριάζουν με την περίσταση. Προς τιμήν των γάμων της γαλλίδας εξαδέρφης του, πάνω φέρει τον Μεγαλόσταυρο του Τάγματος της Λεγεώνας της Τιμής. Είναι το ανώτερο γαλλικό παράσημο, και ένα από τα σημαντικότερα παράσημα στον κόσμο. Ιδρύθηκε από τον αυτοκράτορα Ναπολέοντα Βοναπάρτη, μακρινό συγγενή της Τατιάνας! Από κάτω φέρει τον Μεγαλόσταυρο του Βασιλικού Οικογενειακού Τάγματος των Αγίων Γεωργίου και Κωνσταντίνου, και δεξιά φέρει το Διάσημο της Εκατονταετηρίδος της Βασιλικής Δυναστείας, και τα δύο για να τονίσει τους στενούς συγγενικούς δεσμούς του με την οικογένεια της νύφης.
Περιμένοντας την νύφη! Στην πρώτη σειρά πέντε Βασιλείς: Άννα-Μαρία, Κωνσταντίνος, Φρειδερίκη, Ίνγκριτ Δανίας, Ελένη Ρουμανίας. Στην δεύτερη σειρά η Σοφία έχει συνεχώς γυρισμενο το πρόσωπό της για να μπορεί η κωφάλαλη θεία-Αλίκη να διαβάζει στα χείλια της. Ακολουθούν η Βενεδίκτη της Δανίας, η Ειρήνη, και η Μαργαρίτα των Βουρβώνων- Πάρμας. Η Ευγενία είναι στον γάμο μόνη της. Μετά από κάποια χρόνια σε διάσταση έχει χωρίσει και επίσημα από τον Μάϊο του 1965 και με τον δεύτερο σύζυγό της, τον πρίγκιπα Ραϋμόνδο ντέλλα Τόρρε ε Τάσσο, δούκα του Καστέλ Ντουΐνο. Άλλη απουσία από τον γάμο, είναι αυτή του αδερφού της, του πρίγκιπα Πέτρου. Ο Πέτρος είναι ο μόνος συγγενής της, όταν όμως η Τατιάνα και η Ευγενία αποφάσισαν να γίνει ο γάμος στην Αθήνα, γνώριζαν ότι ο Πέτρος δεν θα μπορούσε να είναι παρών. Ήταν πολύ πρόσφατη και οξεία η ρήξη του με τον Κωνσταντίνο. Ίσως ακόμη να ήθελαν να τονίσουν ότι το δίκαιο, οι συμπάθειες τους, οι προτιμήσεις τους ήταν με την πλευρά του Βασιλιά και όχι του Πέτρου.
Η πριγκίπισσα Μαρία Βοναπάρτη
Η πριγκίπισσα Ευγενία
Το μυστήριο τελείται με όλους τους τύπους και χωρίς τους φωτορεπόρτερς να ενοχλούν το ζευγάρι και τους προσκεκλημένους τους. Μπορούν να φωτογραφίζουν μόνο από ψηλά, από τον γυναικωνίτη. Η εκκλησία είναι ωραία στολισμένη με άφθονα λουλούδια. Όταν το μυστήριο τελειώνει, η Βασίλισσα Άννα-Μαρία βοηθά την Τατιάνα να ελευθερώσει το πέπλο της για να μπορέσουν να αποχωρήσουν.
Ζευγάρι πια, ξεκινούν μαζί για την καινούργια, κοινή τους ζωή. Εκείνος είναι 29 χρόνων, γιατρός-καρδιολόγος, γόνος ιατρικής οικογένειας του Παρισιού. Εκείνη είναι 27 χρόνων, σίγουρη για τα αισθήματά της, και αποφασισμένη να προσαρμοστεί γρήγορα στον καινούργιο τρόπο ζωής. Τα 50 χρόνια που πέρασαν από τότε θα αποδείξουν ότι είχαν δίκαιο, και έκαναν την σωστή επιλογή.
Χαμογελαστοί, ευτυχισμένοι στην είσοδο της εκκλησιάς του Αγίου Λουκά του Ευαγγελιστή.
Τελευταίες φωτογραφίες, οι νεόνυμφοι ανάμεσα στους Βασιλείς και τους άλλους προσκεκλημένους. Η Άννα-Μαρία φροντίζει το λεπτό πέπλο της Τατιάνας, να είναι ωραία στρωμένο στην ουρά του νυφικού ώστε να αναδεικνύεται σωστά και να προστατεύεται. Δίπλα της, η μητέρα του γαμπρού κυρία Ενρύ Φρυσσώ. Ο Κωνσταντίνος πιάνει την εξαδέρφη του από το χέρι. Φρειδερίκη, Ευγενία, τα δυο αδέρφια της Τατιάνας, Ειρήνη, Σοφία. Σε λίγο, όλοι θα αναχωρήσουν για τα Ανάκτορα Αθηνών, όπου οι Βασιλείς θα παραθέσουν γεύμα.
Αναχωρούν μαζί οι δύο «συμπεθέρες», η Βασίλισσα Ίνγκριτ της Δανίας και η Βασίλισσα-Μητέρα Φρειδερίκη. Δυστυχώς η φωτογραφία δεν είναι καθαρή, είναι όμως η μόνη που διαθέτω να απεικονίζεται η Βασίλισσα Ίνγκριτ.
Αριστερά η πάντα κομψή Βασίλισσα-Μητέρα Ελένη της Ρουμανίας, η μεγάλη αδερφή του Βασιλέως Παύλου, αμέσως μετά οι υπόλοιποι προσκεκλημένοι.
Αλίκη της Ελλάδος, Βενεδίκτη της Δανίας.
Γεώργιος Ράτζιβιλ (Porgie), Βενεδίκτη Δανίας, Μαργαρίτα Βουρβώνων-Πάρμας. Η Μαργαρίτα συνάντησε στην Αθήνα την «συμπεθέρα» της, την Ελένη της Ρουμανίας. Μην ξεχνάμε ότι η Ελένη είναι η μητέρα του Βασιλιά Μιχαήλ της Ρουμανίας, ενώ η Μαργαρίτα είναι η μητέρα της Βασίλισσας Άννας της Ρουμανίας, που γεννήθηκε πριγκίπισσα των Βουρβώνων-Πάρμας.
Βιβλιογραφία:
1.Πρίγκιψ Γεώργιος, Η Ζωή και το Έργον του. Ανδρέας Σκανδάμης.1955
2. Αλίκη, Πριγκίπισσα της Ελλάδος. Hugo Vickers. Eκδόσεις Φερενίκη.2006
3. «Πίσω από τον Βασιλέα». Άρθρο του Β. Λ. Καζαντζή στο Τεύχος 486 του Περιοδικού ΕΙΚΟΝΕΣ της 12ης Φεβρουαρίου 1965.
Φωτογραφίες από το προσωπικό αρχείο του κυρίου Παπακωνσταντίνου. Τον ευχαριστούμε θερμά για την πολύτιμη συνεργασία του.
Share On Facebook
Tweet It
