Αποκάλυψη βασιλικών αντικειμένων στους στάβλους του Γεωργίου Α΄στο Τατόι

 

Το Υπουργείο Πολιτισμού στις 12 Νοεμβρίου  έδωσε στην δημοσιότητα φωτογραφίες διαφόρων αντικειμένων που είχαν αποθηκευτεί στο  εσωτερικό των στάβλων του Γεωργίου Α΄. Εκεί είχαν αποθηκευτεί μετά το 1974,  όλα τα έπιπλα και αντικείμενα από το «Μον Ρεπό» της Κέρκυρας αλλά και των άλλων βασιλικών επαύλεων και ανακτόρων που διατηρούσε η Βασιλική Οικογένεια της Ελλάδος.

Oι φωτογραφίες  από το εσωτερικό του ανακτόρου «Μον Ρεπό» της Κέρκυρας είναι ελάχιστες. Αυτές που παρουσιάζουμε δημοσιεύτηκαν στο  περιοδικό «ΕΙΚΟΝΕΣ», τεύχος 409, Αύγουστος 1963.

Χιλιάδες κούτες, έκρυβαν στο εσωτερικό τους ιστορικά κειμήλια της νεότερης βασιλικής ιστορίας του τόπου. Οι φωτογραφίες μας δημιούργησαν άφατη θλίψη για τον τρόπο που ήσαν στοιβαγμένα τα έπιπλα, χωρίς καμία προστασία από την υγρασία, την σκόνη και την φυσική φθορά.

Πίσω από τα έπιπλα βρέθηκαν μερικές ακόμη ιστορικές άμαξες,  επιπλέον αυτών που βρέθηκαν φέτος τον Ιούνιο στον  ίδιο χώρο. Δηλαδή συνολικώς έχουν ανευρεθεί  οκτώ άμαξες και  τέσσερα φαετόνια (phaetons), είδος ελαφριάς άμαξας.

 

Χάρη στη χορηγία του ζεύγους Αθανάσιου και Μαρίνας Μαρτίνου, δημιουργήθηκε ο σωστός αποθηκευτικός χώρος,  όπου όλα αυτά τα ιστορικά αντικείμενα θα μεταφερθούν και θα συντηρηθούν όπως τους αξίζει.

 

Πολλά από τα χαλιά και τα εργόχειρα που στόλιζαν το ανάκτορο του Τατοΐου ήταν χειροποίητες δημιουργίες από άξιες  υφάντρες  και κεντήστρες της Βασιλικής Πρόνοιας.

Τα έπιπλα τα περισσότερα ήταν δημιουργίες των οίκων Σαρίδη και Βαράγκη. Οι εθνικές ενδυμασίες που τόσο άρεσαν στην βασίλισσα Φρειδερίκη να φορά – συνήθεια που συνέχισε και η βασίλισσα Άννα-Μαρία –  ήταν οι περισσότερες προσφορά του Λυκείου των Ελληνίδων.

 

Το νυφικό πέπλο της Φρειδερίκης ήταν κατασκευασμένο από  μετάξι σε ελληνικό υφαντουργείο, με περίτεχνο στόλισμα που απαίτησε πολλές ώρες χειροποίητης εργασίας.

Τα αντικείμενα λοιπόν αυτά   δεν αποτελούν μόνο μέρος της κινητής περιουσίας της πρώην βασιλικής οικογένειας, αλλά και κειμήλια ελληνικών βιοτεχνιών και εργαστηρίων, κατασκευασμένα  με μεγάλη  δεξιοτεχνία, υπομονή  και φροντίδα.

 

 

Μεταξύ των αντικειμένων που ήρθαν στο φως, μετά την πολύχρονη παραμονή τους στο σκοτάδι,  ήταν και μία σπάνια βασιλική φωτογραφία.

Αν και τα σημάδια της υγρασίας είναι εμφανή, η ίδια η φωτογραφία δεν έχει σοβαρές αλλοιώσεις, και άνετα διακρίνουμε μερικούς από τους υψηλούς βασιλικούς καλεσμένους στον πανηγυρικό εορτασμό, στο Εθνικό Θέατρο της Αθήνας, που παρέθεσε ο βασιλιάς Γεώργιος Β΄, την παραμονή των γάμων του αδερφού του, πρίγκιπος Παύλου, διαδόχου του ελληνικού θρόνου, με την πριγκίπισσα του Ανοβέρου Φρειδερίκη.

Είναι  μια πολύτιμη φωτογραφία  όπου απεικονίζονται πολλά μέλη της ελληνικής βασιλικής οικογένειας λίγα χρόνια πριν την έναρξη του Β΄Παγκοσμίου Πολέμου. Οι περισσότεροι  ζούσαν διάσπαρτοι σε διάφορες ευρωπαϊκές χώρες και σπανίως τους δινόταν η ευκαιρία να συγκεντρωθούν όλοι μαζί. Μία φωτογραφία κειμήλιο της παλιάς βασιλικής Ευρώπης, που πλέον έχει χαθεί η αίγλη της.

Αντιγράφουμε από το φύλλο της εφημερίδας «Πρωΐα» της 9-1-1938 την περιγραφή της δεξίωσης αυτής: «Χθες την εσπέραν εδόθη εις το Βασιλικόν Θέατρον η επίσημος εορτή επί τη τελέσει των γάμων της Α.Β. Υ. του Διαδόχου. Εις την αίθουσαν του θεάτρου, από της 9.30΄ήρχισαν προσερχόμενοι οι προσκεκλημένοι εν επισήμω περιβολή. Το κεντρικόν τμήμα του Α’ εξώστου είχε κρατηθή δια την Α.Μ. τον Βασιλέα και τους υψηλούς προσκεκλημένους Του. Εις το δεξιόν τμήμα του Α΄εξώστου έλαβον θέσιν τα μέλη του Υπουργικού Συμβουλίου μετά των κυριών των. Πρώτος δεξιά εκάθητο ο κ. Πρόεδρος της Κυβερνήσεως μετά της κ. Μεταξά. Το αριστερόν τμήμα του Α΄εξώστου διετέθη δια τους κ.κ. Πρεσβευτάς.

Την 10ην μ.μ. το θέατρον είχε πληρωθή ήδη και ο κόσμος ανέμενε την άφιξιν του Βασιλέως. Από της 10.15΄ήρχισαν καταφθάνοντες οι ξένοι πρίγκιπες μετά των ακολούθων των. Μετ’ αυτούς προσήλθον τα μέλη της Ελληνικής Βασιλικής Οικογενείας και την 10.30΄ακριβώς εισήλθεν η Α.Μ. ο Βασιλεύς συνοδεύων την Α.Β.Υ. την δούκισσαν της Βρουνσβίκης, μητέρα της υψηλής μνηστής. Η Α.Μ. ο Βασιλεύς εκάθισεν εις το αριστερόν κέντρον του εξώστου, έχων δεξιά του την Α.Β.Υ. την δούκισσαν της Βρουνσβίκης και αριστερά του την πριγκίπισσαν Όλγαν της Γιουγκοσλαβίας. Εις το δεξιό κέντρον του Α΄εξώστου εκάθισεν η Α.Β.Υ. ο Διάδοχος, έχων εις τα δεξιά του την υψηλήν Του μνηστήν, παρά την οποίαν εκάθητο ο πατήρ Της Α.Β.Υ. ο Δουξ της Βρουνσβίκης. Εν συνεχεία εις τον Α΄εξώστην εκάθητο η Α.Β.Υ. η Δούκισσα της Βάδης, παρ’ αυτήν δε η Α.Β.Υ. ο Δουξ του Κεντ. Πλησίον της Α.Β.Υ. της πριγκιπίσσης Όλγας εκάθητο ο Αντιβασιλεύς της Γιουγκοσλαβίας πρίγκιψ Παύλος και η Α.Β.Υ.  η Δούκισσα του Κεντ. Όπισθεν της Α.Μ. του Βασιλέως εκάθητο η Α.Β.Υ. η πριγκίπισσα Ελένη της Ρουμανίας, παρ’ αυτήν δε ο υιός της Μέγας Βοεβόδας Μιχαήλ και πλησίον αυτού η Α.Β.Υ. η πριγκίπισσα Ειρήνη. Όπισθεν του Διαδόχου εκάθηντο αι Α.Α Β.Β. Υ.Υ. οι πρίγκιπες Νικόλαος, Γεώργιος, Ανδρέας και Χριστόφορος μετά των υψηλών συζύγων των. Όλαι αι πριγκίπισσαι έφερον επί της κεφαλής διαδήματα και το παράσημον του Τάγματος των Βασιλισσών Όλγας και Σοφίας.

Η υψηλή μνηστή Α.Β.Υ. πριγκίπισσα Φρειδερίκη – Μαργαρίτα, έφερε αμφίεσιν ωραιοτάτου χρώματος κυανού ανοικτού. Το επί της κεφαλής της διάδημα απετελείτο από αδάμαντας, η κατασκευή του δε ήτο τόσον λεπτή ώστε να εναρμονίζεται προς το απέριττον της όλης εμφανίσεώς της. Καθ’ όλην την διάρκειαν της εσπερίδος τα βλέμματα των θεατών ήσαν συγκεντρωμένα επί της υψηλής μνηστής. Ιδιαιτέραν εντύπωσιν έκαμεν η απλή και απέριττος εμφάνισίς της, καθώς και το χαριέστατον ύφος της.

Μόλις εισήλθεν η Α.Μ. ο Βασιλεύς, η μουσική ανέκρουσε τον Εθνικόν Ύμνον και αμέσως ήρχισεν η εκτέλεσις του προγράμματος, το οποίον απετελείτο: 1ον) Από το «Αλληλούϊα» του Χέντελ, εκτελεσθέν υπό της Συμφωνικής Ορχήστρας του Ωδείου και της Χορωδίας Αθηνών. 2 ον) Εξετελέσθησαν τμήματα από τον «Ορφέα» του Γκλουκ υπό την διεύθυνσιν του Διευθυντού του Ωδείου Αθηνών κ. Οικονομίδου. Επηκολούθησε διάλειμμα, κατά το οποίον η Α.Μ. ο Βασιλεύς μετά της Βασιλικής Οικογενείας και των υψηλών προσκεκλημμένων του προσήλθον εις το «φουαγιέ» του θεάτρου, όπου υπήρχε πλουσιώτατον κυλικείον και όπου εδόθη ευκαιρία εις τους προσκεκλημένους να ίδουν εκ του πλησίον την Υψηλήν μνηστήν και τους ξένους πρίγκιπας. Το «φουαγιέ» ήτο ωραιότατα διακεκοσμημένον, ιδιαιτέραν δε εντύπωσιν έκαμεν άνθινος στέφανος με τα ελληνικά και τα χρώματα του Αννοβέρου.

Το δεύτερον μέρος του προγράμματος περιείχεν επιδείξεις ελληνικών χορών, με εθνικάς ενδυμασίας, οίτινες εχορεύθησαν υπό ομάδων του Λυκείου των Ελληνίδων. Εχορεύθη Καλαματιανός, Νησιώτικος, Σούστα, Πεντοζάλης και εις το τέλος ο Γέρανος του οποίου η εκτέλεσις ήτο η επιτυχεστέρα πασών προκαλέσας αρίστην εντύπωσιν και καταχειροκροτηθείς.

Μετά το κλείσιμον  της Αυλαίας, η μουσική έπαιξε και πάλιν τον Εθνικόν ύμνον, όλων των παρισταμένων ισταμένων ορθίων, και μετ΄αυτόν ανεχώρησεν η Α.Μ. ο Βασιλεύς υπό τας ζωηροτάτας ζητωκραυγάς των θεατών.

Κατά την έξοδόν του ο Βασιλεύς συνεχάρη τον Διευθυντήν του Βασιλικού Θεάτρου κ. Μπαστιάν, δια την επιτυχίαν της εορτής, απέμεινε δε εις αυτόν τον Ταξιάρχην του Φοινίκος.

Προ του θεάτρου και μέχρι της πλατείας της Ομονοίας είχε συγκεντρωθή άπειρον πλήθος κόσμου, το οποίον επευφήμησε ενθουσιωδώς την Α.Μ. τον Βασιλέα, τόσον κατά την μετάβασιν όσον και κατά την έξοδον. Επίσης το υψηλόν ζεύγος των μεμνηστευμένων απετέλεσεν αντικείμενον θερμοτάτων εκδηλώσεων εκ μέρους του συγκεντρωμένου πλήθους.»

Στην  εφημερίδα ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ,  με ίδια ημερομηνία (9-1-1938) ο αρθρογράφος μας ενημέρωνε με μερικές επιπλέον λεπτομέρειες. Αναφέρει μεταξύ άλλων: «(…) Η πλατεία ήτο υπερπλήρης από την εκλεκτοτέραν μερίδα της Αθηναϊκής κοινωνίας. Ακαδημαϊκοί, καθηγηταί, του Πανεπιστημίου, ανώτεροι δημόσιοι υπάλληλοι, ανώτατοι και ανώτεροι στρατιωτικοί, ναύαρχοι και αξιωματικοί της αεροπορίας μέχρι του βαθμού του επισμηναγού και πολλά επίλεκτα μέλη του γνωστοτέρου αθηναϊκού κόσμου.

Η πλατεία παρουσίαζεν επίσης, χάριν εις τα πολυτελείς αμφιέσεις και τας μεγάλας στολάς έκτακτον θέαμα. Το υπερώον ήτο κατάμεστον επίσης εκλεκτού κόσμου, εν επισήμω πάντοτε περιβολή, ο οποίος παρηκολούθει με εξαιρετικόν ενδιαφέρον ωραίαν μουσικήν και χορευτικήν επίδειξιν, η οποία ωργανώθη προς τιμήν των Υψηλών προσκεκλημένων. 

(…) Η Υψηλή Νύμφη έφερε αμφίεσιν μπλε λαμέ και εκοσμείτο με το διάδημα της αειμνήστου Βασιλίσσης Σοφίας. Η δε υψηλή μήτηρ της έφόρει επίσης μπλε λαμέ. Κατά την δεξίωσιν εθαυμάσθησαν αι αμφιέσεις των πριγκιπισσών. Ωραιοτάτη η πριγκήπισσα Ελένη με λευκή ολοκέντητη τουαλέττα με μαργαριτάρια. Επίσης γοητευτικωτάτη η πριγκήπισσα Μαρίνα με μπλε παγιετέ, η πριγκήπισσα Όλγα με ροζ μαργαριτάρια, η πριγκήπισσα Αλεξάνδρα με άσπρο ταφτά, (η κόρη του βασιλιά Αλέξανδρου και της Ασπασίας Μάνου), η πριγκίπισσα Φραγκίσκη  με τούλι κεντητό (σύζυγος του πρίγκιπα Χριστοφόρου), η πριγκίπισσα Μαρία Βοναπάρτη με κίτρινο φάϊγ. Η Α.Μ. ο Βασιλεύς έφερε στολήν ναυάρχου. Και ο Διάδοχος πλωτάρχου.

Μεταξύ των παραστάντων εις την ωραίαν εσπερίδα ήσαν και ο Δήμαρχος Αθηναίων κ. Πλυτάς, ο Ναύαρχος κ. Δούσμανης, ο κ. και η κ. Τσουδερού, ο Δοικητής της Εθνικής Τραπέζης κ. Δροσόπουλος, πολλοί αντιστράτηγοι και άλλοι ανώτεροι αξιωματικοί της ξηράς και της θαλάσσης.»

Σε αντίγραφο της ίδιας φωτογραφίας, διακρίνουμε στην πρώτη σειρά από αριστερά, την μεγάλη δούκισσα Αλεξάνδρα του Μεκλμβούργου, μία εκ των τριών αδερφών του πατέρα της πριγκίπισσας Φρειδερίκης. Ακολουθεί ο Γεώργιος, δούκας του Κεντ, σύζυγος της πριγκίπισσας Μαρίνας του Κεντ. Δίπλα του είναι η πριγκίπισσα Καρολίνα-Ματθίλδη της Δανίας. Έπεται ο  πατέρας της Φρειδερίκης,  Ερνέστος-Αύγουστος, δούκας του Μπρούνσβιγκ, ακολουθεί η πριγκίπισσα Φρειδερίκη και ο διάδοχος Παύλος. Μετά τον διάδρομο είναι  η μητέρα της Φρειδερίκης, Βικτώρια – Λουίζα, δούκισσα του Μπρούνσβιγκ, γεννημένη πριγκίπισσα της Πρωσίας και δίπλα της κάθεται ο βασιλιάς Γεώργιος Β΄. Ακολουθεί η πριγκίπισσα Μαρίνα (κόρη του Νικολάου και της Ελένης), δούκισσα του Κεντ, ο αντιβασιλέας Παύλος της Γιουγκοσλαβίας και η σύζυγός του Όλγα (αδερφή της Μαρίνας). Τελευταίος στην ίδια σειρά ο πρίγκιπας Κνουντ της Δανίας.

 Δεύτερη σειρά – από αριστερά,ο πρίγκιπας Αυγούστος-Γουλιέλμος της Πρωσίας, θείος της Φρειδερίκης από την πλευρά της μητέρας της, δίπλα του  η πριγκίπισσα Φραγκίσκη της Ορλεάνης και ο σύζυγός της βασιλόπαις Χριστόφορος (πέμπτος και τελευταίος γιος του Γεωργίου Α΄).  Ακολουθεί η  Πριγκίπισσα Μαρία (Βοναπάρτη) και ο πρίγκιπας Γεώργιος (δεύτερος γιος του βασιλέως Γεωργίου Α΄), η πριγκίπισσα Ελένη, γεννημένη μεγάλη δούκισσα της Ρωσίας, και ο σύζυγός τη πρίγκιπας Νικόλαος, ο οποίος μετά από ένα μήνα απεβίωσε (τρίτος γιος του Γεωργίου Α΄). Λίγο πιο μακριά (δεύτερη σειρά και πίσω από την Βικτώρια – Λουίζα του Ανοβέρου), είναι η πριγκίπισσα Ελένη (αδερφή του Γεωργίου Β΄), βασίλισσα μητέρα της Ρουμανίας και πρώην σύζυγος του Καρόλου της Ρουμανίας – που βασίλευε τότε στην  Ρουμανία – και δίπλα της ο γιος τους, Μέγας Βοεβόδας Μιχαήλ. Δίπλα στον Μιχαήλ, η πριγκίπισσα Ειρήνη, η οποία ήταν μέχρι τότε  η επίσημη συνοδός του αδερφού της, βασιλέως Γεωργίου Β΄ στην εκτέλεση των βασιλικών του καθηκόντων. Ακολουθεί ο πρίγκιπας Φίλιππος (σημερινός δούκας του Εδιμβούργου) και η πριγκίπισσα Αλεξάνδρα (κόρη του βασιλιά Αλέξανδρου και της Ασπασίας Μάνου). Η μητέρα της Αλεξάνδρας, πριγκίπισσα Ασπασία, δεν παρέστη στους γάμους γιατί δεν συμφώνησε με την θέση που της είχαν ορίσει στην διάρκεια των τελετών. Μετά την  Αλεξάνδρα είναι η πριγκίπισσα Μαρία, κόρη του βασιλιά Γεωργίου Α΄και μεγάλη δούκισσα της Ρωσίας μετά τον γάμο της. Δίπλα της ο πρίγκιπας Φίλιππος της Έσσης.

 Τρίτη σειρά – από αριστερά η μαργκραβίνη Θεοδώρα της Βάδης (κόρη του πρίγκιπος Ανδρέα) και ο σύζυγός της Μπέρτθολντ, μαργκράβος της Βάδης. Δίπλα του η χήρα μαργκραβίνη Μαρία-Λουίζα της Βάδης, γεννημένη πριγκίπισσα του Αννοβέρου, δεύτερη θεία της Φρειδερίκης από τον πατέρα της. Δίπλα της ο μεγάλος δούκας Δημήτριος της Ρωσίας, γιος της πριγκίπισσας Αλεξάνδρας της Ελλάδος και κόρης του βασιλιά Γεωργίου Α’ των Ελλήνων. Ακολουθεί η Πριγκίπισσα Όλγα του Αννοβέρου, τρίτη θεία της Φρειδερίκης. Η Όλγα δεν παντρεύτηκε ποτέ. Δίπλα της ο δούκας Κρίστιαν – Λούντβιγκ του Μεκλεμβούργου, ξάδερφος της Φρειδερίκης. Έμεινε δέκα χρόνια σε σοβιετικό στρατόπεδο συγκέντρωσης και απελευθερώθηκε χάρη στις ενέργειες της βασίλισσας Φρειδερίκης. Πρίγκιπας Ανδρέας (τέταρτος γιος του Γεωργίου Α΄). Μετά τον διάδρομο ο κόμης Κάρολος-Θεόδωρος Ταίρρινγκ-Ζέττενμπαχ, πριγκίπισσα Ελισάβετ(η τρίτη κόρη του βασιλόπαιδος Νικολάου), δίπλα του ο πρίγκιπας Όσκαρ της Πρωσίας, γιος του Κάιζερ και θείος της Φρειδερίκης από την πλευρά της μητέρα της.

Βλέπουμε λοιπόν πως κάθε αντικείμενο έχει την δική του ιστορική αξία, άγνωστη στους περισσότερους, αλλά ενδιαφέρουσα σε πολλούς.

Για τον λόγο αυτό είναι  αξιέπαινη η δυναμική παρέμβαση της Υπουργού Πολιτισμού κυρίας Λίνας Μενδώνη και των συνεργατών της, που μετά από αδράνεια δεκαετιών της Πολιτείας, φρόντισε για την διάσωση και την συντήρηση όλων αυτών των κειμηλίων. Αλλά είναι και μια ηθική δικαίωση του Συλλόγου Φίλων Τατοΐου,  και του  προέδρου του, Βασίλειου Κουτσαβλή, που με την υποστήριξη των μελών, συνέβαλε στην ενεργοποίηση της αρμοδίων  φορέων στην αντιμετώπιση όλων το θεμάτων που αφορούν το πρώην  βασιλικό κτήμα Τατοΐου.

Ευχόμαστε σε σύντομο χρονικό διάστημα να μπορέσουμε να θαυμάσουμε αυτά τα αντικείμενα από κοντά.

 

 

Κείμενο: Τέπη Πιστοφίδου.

Θερμά ευχαριστώ τον κύριο  Ιωάννη Καλλιανιώτη για την αποστολή του αντιγράφου της φωτογραφίας από το Εθνικό Θέατρο και την βοήθειά του στην ταυτοποίηση των προσώπων. Όπως και τον κύριο Νίκο Παπακωνσταντίνου για τις διορθώσεις και τις συμπληρωματικές του πληροφορίες για τα πρόσωπα της φωτογραφίας.

Το αντίγραφο της φωτογραφίας  από το Εθνικό Θέατρο είναι από το βιβλίο : Εθνικό Θέατρο, Τα πρώτα χρόνια, 1930-1941 Εκδόσεις ΕΛΙΑ και ΜΙΕΤ , 2013