Η ΔΕΚΕΛΕΙΑ

Κείμενο Walter Christmas

Eις δέκα μιλίων απόστασιν από της πρωτευούσης ευρίσκεται έν των ολιγίστων δασών της Αττικής. Ο ιδιοκτήτης του, στρατηγός Σούτσος, κατοικεί εκεί το θέρος εντός δύο μικρών οικημάτων. Το κτήμα τούτο, γνωστόν υπό το όνομα Τατόϊ, ηγοράσθη παρά του Βασιλέως, κατά δε τα πρώτα έτη του γάμου του, ο Βασιλεύς και η Βασίλισσα μετέβαινον όπως διέλθουν τους μήνας του θέρους εντός των δύο αυτών μικρών αγρεπαύλεων, αίτινες ομού είχον πέντε δωμάτια, μέχρις ου ωκοδομήθη μία εκτεταμένη, αλλ΄όχι και τόσον κομψή έπαυλις. Μικρόν κατά μικρόν προσετίθεντο εις το Βασιλικόν κτήμα νέα εδάφη, ούτως ώστε το κτήμα της Δεκελείας έχει σήμερον έκτασιν τριάκοντα περίπου τετραγωνικών χιλιομέτρων.

Το όλον κτήμα ήτο κατ΄ αρχάς μία σχεδόν βραχώδης έκτασις εκτεινομένη εκ των προπόδων του Πεντελικού μέχρι της βορειοτέρας άκρας του Πάρνηθος, όπου κείται η κλασσική Δεκέλεια. Αλλά το δάσος αυτό των αγρίων δρυών ήτο το καταφύγιον του Βασιλέως οσάκις ήθελε να αναπαυθή εκ των μόχθων της διοικήσεως και να λησμονήση επί τινα καιρόν τας ασχολίας της πολιτικής. Προ παντός, ήτο έν μέρος, όπου ηδύνατο να απομονωθή, να πλανάται ανά τα δάση και τας πεδιάδας του ως οιοσδήποτε μέγας γαιοκτήμων, ενδιαφερόμενος μόνον δια την δασονομίαν και γεωργίαν, σχεδιάζων νέας οδούς δια μέσου των δασών και άλλας τελειοποήσεις του κτήματός του.

O Βασιελύς Γεώργιος ανέθεσε την όλην εκτέλεσιν των επί του κτήματος της Δεκελείας σχεδίων του εις τον έμπειρον Δανόν δασοκόμον Μούντερ, άνθρωπον δραστήριον και πεπαιδευμένον. Ωραίοι δρόμοι εχαράχθησαν εντός του δάσους. Εις πολλά μέρη εφυτεύθησαν δένδρα, αλλά δέ μεταφυτεύθησαν, ούτως ώστε ηνοίχθησαν πεδιναί εκτάσεις προς καλλιέργειαν και σποράν. Μικρόν κατά μικρόν ολήκληρον το σχέδιον του Βασιλέως επραγματοποιήθη. Εισήχθη δηλαδή εις Δεκέλειαν το σύστημα της Δανικής καλλιεργείας με εκτάσεις προς καλλιέργειαν σίτου, με κτηνοτροφίαν, με καλλιεργείαν τριφυλλίου δια τα γαλακτοφόρα ζώα, και με ποίμνια Δανικών και Ελβετικών αγελάδων, αίτινες έβοσκον ήσυχοι εκεί  όπου πρό τινος ακόμη καιρού περιφέροντο λύκοι και αγριόχοιροι.

Πρακτικός και ευφυής ο Μούντερ ήτο επίσης καλός δασοκόμος, επιστάτης, μηχανικός, αλλά και συγχρόνως τόσον προληπτικός, όσον ουδείς άλλος. Όπως εκράτει τα βιβλία του και τους λογαριασμούς του, ούτω εκράτει και ημερολόγιον των ονείρων του τα οποία εσχολίαζε και εξήγει, επίστευε δε φανατικώς εις αυτά. Επίσης ήτο δεινός χειρομάντης, πολλάκις δε προέβλεπε το μέλλον εις τους χωρικούς και τους φίλους του εξετάζων την χείρά των.

Προ είκοσι ετών, όταν επεσκέφθην την Ελλάδα επί ενός Δανικού καταδρομικού, ο Μούνερ με εκάλεσεν εις θήραν λύκων εντός του κτήματος της Δεκελείας.

Οι λύκοι έχουν επιφέρει τρομεράς καταστροφάς εις τα ποίμνια του Βασιλέως. Λύκους δεν εφονεύσαμεν πολλούς, αλλά ικανοποιήθημεν διότι εγεμίσαμεν τους σάκκους μας με πολλούς τσαλαπετεινούς, ο δε καιρός ήτο αξαίσιος. Ουδέποτε θα λησμονήσω την ημέραν αυτήν. Ο Μούντερ ακριβώς τότε ανεκάλυψε τον τάφον του Σοφοκλέους.

Επί τρεις συνεχείς νύκτας έβλεπε το ίδιον όνειρον, το εξής : Εβάδιζε προς την πεδιάδα του Τατοΐου εκεί όπου ευρίσκεται σήμερον μικρός Βυζαντινός ναός. Αίφνης η άποψις των πέριξ μετεβάλλετο. Ο Μούντερ ευρίσκετο επί μεγάλης τινός οδού, δια της οποίας διήρχετο αρχαία Ελληνική νεκρική πομπή. Δύο σώματα ευρίσκοντο εντός θαυμασίου εκ μαρμάρου σαρκοφάγου. Ο Μούντερ εύρε το μέρος το οποίον έβλεπεν εις το ονειρόν του, έλαβε την άδειαν του Βασιλέως να σκάψη, ανεκάλυψε δε πράγματι ένα ευρύτατον χώρον ταφής, περιτειχισμένον με παχείς τοίχους και εντός αυτού πολλούς μαρμαρίνους σαρκοφάγους. Εντός του ωραιοτέρου εξ αυτών ευρίσκοντο δύο σκελετοί, ενός ηλικιωμένου και ενός παιδιού.

Η ανακάλυψις επροξένησε συγκίνησιν εις τον αρχιολογικόν κόσμον. Πολλοί σοφοί καθηγηταί ετάχθησαν με την γνώμην του Μούντερ, άλλοι επ΄ουδενί λόγω ηθέλησαν να παραδεχθώσιν ότι επρόκειτο περί του τάφου του Σοφοκλέους. Ο Βασιλεύς Γεώργιος, όστις ήτο δυνατός εις τα αρχαιολογικά ζητήματα, ήτο μεταξύ εκείνων οίτινες αμφέβαλλον. Μεταξύ των άλλων επιχειρημάτων ανέφερε και το χωρίον του Παυσανίου, εις το οποίον περιγράφει ούτος το μέρος εις το οποίον ετάφη ο Σοφοκλής και το οποίον είναι κατά πολύν διάφορον εκείνου το οποίον εύρεν ο Μούντερ. Ο Παυσανίας μας λέγει ότι η περικεφαλαία του Σοφοκλέους και το ξίφος του και άλλα πολύτιμα αντικείμενα είχον τοποθετηθή εντός του σαρκοφάγου, όστις άλλως τε περιείχεν έν μόνον σώμα. Τα αντικείμενα ταύτα δεν ευρέθησαν εντός του τάφου , όστις άλλως τε ευρέθη ανέπαφος, περιείχε δε επί πλέον και άλλο σώμα. Εξ άλλου η κεφαλή του Σοφοκλέους περιγράφεται παρά των κλασικών συγγραφέων ως ακανόνιστος και με πολύν ανεπτυγμένον κρανίον. Η κεφαλή φυλάσσεται εις το Μουσείον το οποίον ιδρύθη εντός ενός των πύργων του Τατοΐου. Ομολογώ ότι ουδέποτε είδον τόσον ασύμμετρον καφαλήν και συγχρόνως τόσον ανεπτυγμένον κρανίον. Έχει δίκαιον ο Μούντερ;

Κατά την πρώτην μου διαμονήν εις Αθήνας, όταν ήμουν ακόμη δεκατετραετές παιδίον, ενθυμούμαι μίαν εκδρομήν της Αυλής εξ΄ Αθηνών εις Δεκέλειαν.Το γεγονός αυτό νομίζω ότι δεικνύει κάλλιον παντός άλλου την μεταβολήν, ήτις επήλθε κατά τα τελευταία τριάκοντα πέντε έτη.

Υ.Γ. Ο  Δανός Walter Christmas (1861-1924) γνώρισε τον Βασιλέα Γεώργιο Α΄ το 1875 σε ηλικία 14 ετών. Υπηρετούσε ως δόκιμος του Πολεμικού Ναυτικού της Δανίας στην κορβέτα «Δαγμάρ». Το 1895 κατετάγει στο ελληνικό Πολεμικό Ναυτικό και έλαβε μέρος στον πόλεμο εναντίον των Τούρκων το 1897. Ανεχώρησε από την Ελλάδα την ίδια χρονιά. Το 1913 εκδόθηκε η βιογραφία που έγραψε για τον Γεώργιο Α΄ στην αγγλική γλώσσα. Στα ελληνικά  δημοσιεύτηκε από τις εκδόσεις «Ατλαντίς» το 1914 , στην Νέα Υόρκη. Από το βιβλίο αυτό αντιγράψαμε και την περιγραφή του κτήματος του Γεωργίου Α΄στο Τατόι.

Φωτογραφίες : Ανδρέας Μέγκος.