Του Νίκου Παπακωνσταντίνου
Αυξημένη κινητικότητα στον de László Catalogue Raisonné !
Μετά το όμορφο πορτραίτο της Βασίλισσας Όλγας σε λευκό πένθος, μπορούμε να απολαύσουμε υπέροχες φωτογραφίες δύο πορτραίτων του Βασιλέως Κωνσταντίνου και τριών πορτραίτων του Βασιλέως Γεωργίου Β′ ! Όλα υπάρχουν, τίποτα δεν χάθηκε όπως φοβόμασταν για χρόνια!
Να λοιπόν, σε πρόσφατη έγχρωμη φωτογράφηση, το πορτραίτο του Βασιλέως Κωνσταντίνου, που τα ίχνη του χάθηκαν, τουλάχιστον για τους πολλούς, το 1932, με τον θάνατο της Βασίλισσας Σοφίας. Είναι το πορτραίτο που έχω στην κατοχή μου την φωτογραφία του, παραγγελία σε φωτογράφο της Φλωρεντίας της Βασίλισσας Σοφίας για να την προσφέρει σε μερικούς πιστούς.
Είναι study portrait, λάδι σε καμβά. Ο Βασιλεύς είναι ζωγραφισμένος το μισό σώμα, στα τρία τέταρτα στραμμένος προς τα δεξιά και φορά στρατιωτική στολή. Κάτω και αριστερά φέρει την υπογραφή του ζωγράφου, P A László και Athens 1914 V.I. (δήλ. Πρωτομαγιά 1914). Οι διαστάσεις του είναι 100cmX70,1cm.
Παρ’ όλο που είναι study portrait, έχει υψηλή τελειοποίηση. Αυτό μας οδηγεί στην βεβαιότητα ότι πρόκειται για μία παραγγελία από κάποιον και όχι για ένα δώρο του László. Σε ένα σημείο στο πίσω μέρος του καμβά φέρει ακόμα και σήμερα την προσωπική σφραγίδα της Βασίλισσας Σοφίας. Θα πρέπει να ζωγραφίστηκε γι’ αυτήν, να ήταν μία παραγγελία της.
Μετά τον θάνατό της το κληροδότησε ή στον γιο της Γεώργιο Β′ ή στον γιο της Παύλο. Έτσι το πορτραίτο αυτό επέστρεψε στην Ελλάδα το 1935, και παρέμεινε εδώ και στόλιζε μία από τις βασιλικές κατοικίες. Είναι ένα από τα πορτραίτα του Κωνσταντίνου, της καταγραφής της χούντας του 1973, πορτραίτα χωρίς διαστάσεις και όνομα ζωγράφου. Σήμερα είναι καταγεγραμμένο ότι ανήκει σε Ιδιωτική Συλλογή. Η ταυτόχρονη όμως εμφάνισή του με το πορτραίτο της Όλγας και δύο από τα πορτραίτα του Γεωργίου Β′, και η φωτογράφηση όλων από τον ίδιο φωτογράφο του Λονδίνου, μας κάνει να πιστεύουμε ότι ανήκει στον Βασιλιά Κωνσταντίνο. Θα πρέπει να ήταν ανάμεσα στα αντικείμενα της ιδιοκτησίας του για τα οποία εξασφάλισε άδεια και τα εξήγαγε τον Φεβρουάριο του 1991.
Δεν σας κρύβω ότι είμαι πολύ υπερήφανος γιατί ακόμα και σήμερα που το πορτραίτο αυτό βρέθηκε και φωτογραφήθηκε κατά τον καλύτερο τρόπο, η δική μου ασπρόμαυρη φωτογραφία εξακολουθεί να δημοσιεύεται στον Catalogue Raisonné και να συμπληρώνει το ιστορικό του πορτραίτου. Η απόδοσή του από τον φωτογράφο είναι καταπληκτική. Η φωτογραφία αυτή ήταν παραγγελία, από την Βασίλισσα Σοφία, στον φωτογράφο Giacomo Brogi της Φλωρεντίας, πριν από 90 χρόνια.
Τον Οκτώβριο του 2016 στο άρθρο μου στα Royal Chronicles έγραφα :
«Είναι παράτολμο να ευχηθούμε να ξαναδούμε κάποια μέρα το χαμένο πορτραίτο του Κωνσταντίνου; Ας κάνουμε την ευχή κι ας ελπίζουμε.»
Η ευχή μας πραγματοποιήθηκε!
Και να το πορτραίτο του Βασιλέως Κωνσταντίνου, κι αυτό του 1914 όπως και τα άλλα δύο, το λιγότερο γνωστό απ’ όλα. Είναι study portrait, λάδι σε σανίδα. Ο Βασιλιάς είναι ζωγραφισμένος κεφάλι και ώμοι, γυρισμένος προς τ’ αριστερά στα τρία τέταρτα και φορά στρατιωτικό σακάκι με χρυσές επωμίδες. Στον λαιμό φέρει τον Ταξιάρχη του Αριστείου Ανδρείας. Κάτω και δεξιά φέρει την υπογραφή του ζωγράφου, P. A. László και Athen (sic) 1914. IV. 21.(δηλ. 21 Απριλίου 1914) Οι διαστάσεις του είναι 75cmX50cm, αρκετά μικρό σε μέγεθος.
Δεν έχει την τελειοποίηση του προηγούμενου πορτραίτου και από τον Catalogue Raisonné θεωρούν ότι δεν πρόκειται για παραγγελία κάποιου, αλλά για δώρο του László στον Βασιλέα Κωνσταντίνο. Είναι καταγεγραμμένο ότι σήμερα ανήκει σε Ιδιωτική Συλλογή. Χωρίς να υπάρχει επίσημη επιβεβαίωση, από μία σειρά ενδείξεων, θεωρώ ότι ανήκει στον εγγονό του Κωνσταντίνου, τον μοναχογιό της πριγκίπισσας Ειρήνης, τον δούκα Αμενταίο της Αόστης.
Μετά την πώληση του Il Borro, του μεσαιωνικού φέουδου που του ανήκε, ο Αμενταίο κατοικεί στην έπαυλη San Rocco στο Castiglion Fibocchi της Τοσκάνης. Στις επανειλημμένες κρούσεις από τον Catalogue Raisonné να φωτογραφηθεί το πορτραίτο της μητέρας του από τον László, έδειχνε διστακτικός να δεχθεί, κυρίως για λόγους ασφάλειας. Στο παρελθόν είχε ποζάρει πολλές φορές υπερήφανος μπρος στο πορτραίτο της μητέρας του.
Τον Νοέμβριο του 2016 μόνος του έκανε γνωστό ότι έχει στην ιδιοκτησία του και το πορτραίτο αυτό του παππού του Βασιλέως Κωνσταντίνου. Έστειλε μάλιστα και την φωτογραφία του πορτραίτου σε ερασιτεχνική λήψη. Παρ’ όλα αυτά συνέχισε να είναι επιφυλακτικός και να αρνείται τα δύο πορτραίτα να φωτογραφηθούν, να καταγραφούν και να δημοσιευτούν στον Catalogue Raisonné. Τελικά πρέπει να πείσθηκε. Πριν μία εβδομάδα δημοσιεύτηκε το πορτραίτο της πριγκίπισσας Ειρήνης, φωτογραφημένο από τον φωτογράφο Claudio Giusti, και την ίδια μέρα δημοσιεύτηκε το πορτραίτο του Βασιλέως Κωνσταντίνου, φωτογραφημένο από τον ίδιο φωτογράφο. Και τα δύο πορτραίτα αναφέρεται ότι ανήκουν σε Ιδιωτική Συλλογή, πουθενά δεν αναφέρεται ο δούκας της Αόστης σαν ιδιοκτήτης.
Μάρτιος 1964. Ο Αμενταίο εξέρχεται από την Μητρόπολη Αθηνών την παραμονή της κηδείας και της ταφής του θείου του Βασιλέως Παύλου, μετά την επιμνημόσυνη δέηση που εψάλη. Μαζί του η θεία του πριγκίπισσα Αικατερίνη και ο πρίγκιπας Πέτρος.
Ο δούκας της Αόστης στο σπίτι του στο Castiglion Fibocchi.
Οι φωτογραφίες του πρώτου πορτραίτου του Βασιλέως Κωνσταντίνου και του πορτραίτου με το κάδρο του είναι του Matthew Hollow, copyright de László Foundation.
Οι φωτογραφίες του δεύτερου πορτραίτου του Βασιλέως Κωνσταντίνου και του πορτραίτου με το κάδρο του είναι του Claudio Giusti, copyright de László Foundation.
Ευχαριστούμε θερμά τον κύριο Παπακωνσταντίνου για την συνεργασία.
Share On Facebook
Tweet It
