Ο βασιλιάς Παύλος και οι δύο αδερφές του

Στις 18 Οκτωβρίου 1952 ο βασιλιάς Παύλος έχοντας τελικό προορισμό την Ζυρίχη, έκανε μία στάση στην Φλωρεντία, για να επισκεφτεί τις δύο αδερφές του, την  Ελένη, βασίλισσα μητέρα της Ρουμανίας,  και την Ειρήνη, χήρα δούκισσα της Αόστης.

Η βασίλισσα Φρειδερίκη είχε αναχωρήσει αεροπορικώς με τις κόρες της,  πριγκίπισσες Σοφία και Ειρήνη, στις 28 Σεπτεμβρίου 1952 από την Αθήνα για Ζυρίχη, με τελικό προορισμό την Γερμανία. Σκοπός του ταξιδιού τους ήταν η εγγραφή των δύο πριγκιπισσών,  στις σχολές Schloss Salem και  Schloss Hohenfels στη Βάδη.

Στη σχολή Schloss Hohenfels θα φοιτούσε ως εσωτερική μαθήτρια η πριγκίπισσα Ειρήνη που ήταν τότε δέκα ετών, ενώ στη σχολή Schloss Salem θα φοιτούσε ως εξωτερική μαθήτρια η πριγκίπισσα Σοφία που ήταν σχεδόν δεκατεσσάρων ετών. Στην διάρκεια της φοίτησής της η Σοφία θα διέμενε στον πύργο του μαγκραβίνου της Βάδης, Μπέρτoλντ. Ο Μπέρτολντ είχε παντρευτεί την πριγκίπισσα Θεοδώρα, δεύτερη κόρη του πρίγκιπα Ανδρέα και της πριγκίπισσας Αλίκης του Μπάττενμπεργκ. Τον συνέδεαν όμως και συγγενικοί δεσμοί απ’ ευθείας με την βασίλισσα Φρειδερίκη, μέσω της μητέρας του, πριγκίπισσας Μαρίας Λουίζας του Ανοβέρου, που ήταν θεία της Φρειδερίκης από την πλευρά του πατέρα της (αδερφή του).

Ο Ερνέστος Αύγουςτος Γ΄του Ανοβέρου, πατέρας της βασίλισσας Φρειδερίκης

Ο πρίγκιπας Ερνέστος Αύγουστος δούκας του Μπρούνσβικ, εκείνο το διάστημα  ήταν ασθενής και η κόρη, η βασίλισσα Φρειδερίκη, είχε την ευκαιρία να τον επισκεφτεί στο Grünau της Αυστρίας όπου κατοικούσε τότε η οικογένεια του Ανοβέρου. Λίγους μήνες αργότερα, στις 30 Ιανουαρίου 1953 ο πατέρας της απεβίωσε. Γνωρίζοντας πως ο θάνατός του ήταν επικείμενος φρόντισε τα κληρονομικά του ζητήματα, έδωσε τις τελευταίες οδηγίες στην σύζυγο και τα παιδιά του, αποχαιρέτησε τους στενούς του φίλους, και ευχαρίστησε γραπτώς αυτούς που βρισκόντουσαν μακριά και του είχαν συμπαρασταθεί στην διάρκεια του βίου του. «Μέχρι την τελευταία μου πνοή θα παραμείνω ευγνώμων στον αντιβασιλέα πρίγκιπα του οίκου των Βίττελσμπαχ» έγραφε στην κύκνειο επιστολή του προς έναν άλλον αξιολογότατο Γερμανό πρίγκιπα, τον Ρούπρεχτ της Βαυαρίας.
Δυστυχώς οι δύο επόμενοι διάδοχοι του Οίκου του Ανοβέρου δεν ήσαν ισάξιοί του. Ασταθείς χαρακτήρες, εθισμένοι στο αλκοόλ, αμαύρωσαν την ένδοξη ιστορία του Οίκου τους….

 

Πάνω φωτογραφία: Στην κηδεία του δούκα Ερνέστου Αυγούστου Γ΄, που ήταν ο πατέρας της βασίλισσας Φρειδερίκης,  παρέστη μόνο ο βασιλιάς Παύλος. Toν διακρίνουμε στο κέντρο της φωτογραφίας, δίπλα στην σύζυγο του εκλιπόντος (δεξιά του Παύλου στη φωτογραφία) πριγκίπισσα Βικτώρια  Λουίζα, δούκισσα του Μπρούνσβικ. H τελετή της κηδείας έγινε στο κάστρο του Marienburg. (c) φωτογραφία Alamy stock photos

 

Ο Παύλος ήταν πολύ δεμένος  με τις αδερφές του, τις πριγκίπισσες Ελένη, Ειρήνη και Αικατερίνη. Η Αικατερίνη μετά τον γάμο της, κατοικούσε μονίμως στην Αγγλία, ενώ οι πριγκίπισσες Ελένη και Ειρήνη το 1952 διατηρούσαν γειτονικές επαύλεις στην κωμόπολη  Fiesole, λίγο πιο έξω από την Φλωρεντία.

Πάνω φωτογραφία: Η πριγκίπισσα Αικατερίνη με το Άγγλο σύζυγό της Ρίτσαρντ Μπράντραμ . Έζησε μια διακριτική ζωή στην Αγγλία και ίσως ήταν η πιο ευτυχισμένη κόρη των βασιλέων Κωνσταντίνου Α΄και Σοφίας.

Η μητέρα τους, μετά τον θάνατο του βασιλέως Κωνσταντίνου Α’ στο Παλέρμο τον Ιανουάριο του 1923, εγκαταστάθηκε μονίμως στην Villa Spoleto, στην Via Bolognese 42 στην Φλωρεντία. H βασίλισσα Σοφία στην πόλη αυτή ήταν πολύ λαοφιλής. Οι κάτοικοι την χαιρετούσαν εγκαρδίως όταν την συναντούσαν στους δρόμους και της άρεσε πολύ να συνομιλεί μαζί τους. Μαζί της διέμεναν  οι πριγκίπισσες Ειρήνη και Αικατερίνη. Ο διάδοχος Παύλος κατοικούσε στην Αγγλία, αλλά επισκεπτόταν πολύ συχνά την μητέρα του. Ο  βασιλιάς Γεώργιος Β΄ και η πριγκίπισσα  Ελένη διέμεναν, μέχρι τον θάνατό της το 1932, στην Ρουμανία. Όπως και ο Παύλος την επισκεπτόντουσαν  στην Φλωρεντία όταν οι υποχρεώσεις τους, τους το επέτρεπαν. Η Σοφία  προτιμούσε να ενοικιάζει την έπαυλή της στην Φλωρεντία, ελπίζοντας πως η διαμονή της εκεί είναι παροδική, μέχρι την επίσημη επιστροφή της με τα παιδιά της στην Ελλάδα. Δυστυχώς η μοίρα είχε άλλα σχέδια και θα ήταν η δεύτερη βασίλισσα της δυναστείας του Γεωργίου Α΄που θα πέθαινε στην εξορία, όπως η βασίλισσα Όλγα το 1926. Η Ελλάδα είναι η μοναδική χώρα στην Ευρώπη, της οποίας οι  τέσσερις  συνεχόμενες βασίλισσές της, Αμαλία, Όλγα, Σοφία, Φρειδερίκη, πέθαναν στην εξορία. Η βασίλισσα Ελισάβετ, σύζυγος του βασιλιά Γεωργίου Β΄, όταν  αντιλήφθηκε στα μέσα του 1935 πως η παλινόρθωση της Βασιλείας στην Ελλάδα ήταν επικείμενη, φρόντισε για την έγκαιρη έκδοση του διαζυγίου τους στην Ρουμανία, ώστε μην είναι υποχρεωμένη να τον ακολουθήσει  στην Ελλάδα. Οπότε ο θάνατός της στις Κάννες το 1956  δεν έχει ιστορική σχέση με την βασιλική οικογένεια της Ελλάδας.

Στην διάρκεια μιας επίσκεψης της Ελένης στην μητέρα της στην Φλωρεντία, κάνοντας μητέρα και κόρη μία βόλτα στην κωμόπολη του Fiesole, η Σοφία  έδειξε στην Ελένη μια έπαυλη που της άρεσε πολύ, και της εξομολογήθηκε πως αν οι περιστάσεις της ζωής ήταν διαφορετικές θα επιθυμούσε πολύ  να την αγοράσει. Εκείνη της εποχή ιδιοκτήτης της ήταν ένας Αμερικάνος.

 O Κάρολος που είχε χωρίσει από την Ελένη από το 1928, επέστρεψε το 1930 στη Ρουμανία και ανακηρύχθηκε  βασιλιάς.  Μετά την οριστική αναχώρηση της Ελένης το 1932 από την Ρουμανία,  ο Κάρολος δεν επιθυμούσε  να έχει στην κατοχή της ουδεμία προσωπική  ιδιοκτησία στη χώρα του. Αποφάσισε  να  πουλήσει την έπαυλη της Ελένης στην Κωστάντζα και μία άλλη που είχε κοντά στο Βουκουρέστι, την οποία είχε αγοράσει με χρήματα που της είχε διαθέσει ο πατέρας της, βασιλιάς Κωνσταντίνος Α΄. Της έθεσε δε τον όρο, για να της παραδώσει τα χρήματα από τις πωλήσεις αυτές,  ν’ αγοράσει  η πριγκίπισσα ένα ακίνητο στο εξωτερικό.  Η έπαυλη που άρεσε στην μητέρα της, βασίλισσα Σοφία, στο Fiesole της Φλωρεντίας, ήταν προς πώληση. Την αγόρασε με τα χρήματα αυτά. Μέχρι να ολοκληρωθούν οι εργασίες της ανακαίνισης της νέας της κατοικίας στην Φλωρεντία, διέμενε μαζί με τις αδερφές της στην Villa Spoleto .(1)

Ο διάδοχος  Παύλος  με την αδερφή του πριγκίπισσα Ειρήνη

Μετά την αποπεράτωση των ανακαινίσεων, εγκαταστάθηκε την άνοιξη του 1934 . Tην ονόμασε «Villa Sparta» προς τιμήν του πατέρα της, που όσο ήταν διάδοχος του ελληνικού θρόνου έφερε τον τίτλο του δούκα της Σπάρτης.  Στην νέα της κατοικία εγκαταστάθηκαν και οι δύο αδερφές της, πριγκίπισσες Ειρήνη και Αικατερίνη και ο αδερφός της πρίγκιπας Παύλος. Εκτός από τα αδέρφια της, μαζί με την Ελένη διέμενε η αγαπημένη της καμαριέρα, η Ρόζα. Η Ρόζα, είχε φθάσει δεκαπεντάχρονο κοριτσόπουλο με καταγωγή από την Άνδρο, στο παλάτι των βασιλέων  Κωνσταντίνου A΄ και της Σοφίας, την εποχή που η Ελένη ήταν ακόμα παιδί. Παρέμεινε στην υπηρεσία της Ελένης και την ακολούθησε πιστά και σιωπηλά σε όλη την διάρκεια του βίου της. Επίσης  στην έπαυλη της πριγκίπισσας Ελένης, διέμενε και η πιο πιστή  κυρία επί των Τιμών της βασίλισσας Σοφίας, η Αγγελική Κοντοσταύλου. Ήταν στην υπηρεσία της βασίλισσας  από το 1893 μέχρι τον θάνατό της (της βασίλισσας Σοφίας), στις 13 Ιανουαρίου 1932.  Η αφοσίωσή της στην βασίλισσα Σοφία ήταν μοναδική. Το βράδυ που εξέπνευσε η βασίλισσα Σοφία,  ήσαν παρόντα τα πέντε παιδιά της και η  Αγγελική Κοντοσταύλου.  Συνέστησαν στην Αγγελική Κοντοσταύλου, την αγαπημένη τους «Μέσσυ», να πάει να αναπαυθεί για λίγες ώρες. «Εγώ θα παραμείνω, τους απάντησε. Είναι η τελευταία μου υπηρεσία προς την Βασίλισσά μου».(2)

Η πριγκίπισσα Μαρία (κόρη του βασιλέως Γεωργίου Α’) ζούσε και αυτή στην Ιταλία, αλλά στην Ρώμη με τον δεύτερο σύζυγό της Περικλή Ιωαννίδη. Υπήρξε ένα μεγάλο στήριγμα για την Ελένη εκείνη την περίοδο. Διέμενε για μεγάλα χρονικά διαστήματα μαζί της στην Villa Sparta για να την εμψυχώνει. «Αν αρχίσεις να λυπάσαι τον εαυτό σου Ελένη, της έλεγε, θα καταστρέψεις για πάντα την ζωή σου».

Πολύ κοντά στην έπαυλη της Ελένης, ήταν η σχολή που φοιτούσε η πριγκίπισσα Φρειδερίκη του Ανοβέρου. Επισκεπτόταν συχνά τις πριγκίπισσες Ελένη,  Ειρήνη και Αικατερίνη, γιατί τις συνέδεαν στενοί συγγενικοί δεσμοί. Εκεί δημιουργήθηκε το τρυφερό ειδύλλιο μεταξύ του αδερφού τους  Παύλου και της νεαρής πριγκίπισσας Φρειδερίκης, που κατέληξε στους  λαμπερούς  γάμους τους, που τελέστηκαν στην Αθήνα στις 9 Ιανουαρίου  1938.

H Villa Sparta

Το 1952 ο πρώην σύζυγος της Ελένης, βασιλιάς Κάρολος της Ρουμανίας,  ζούσε στο Εστορίλ της Πορτογαλίας με την σύζυγό του Μάγδα Λουπέσκου, την οποία είχε παντρευτεί με πολιτικό γάμο στο Ρίο ντε Τζανέιρο της Βραζιλίας το 1947, και έφερε έκτοτε τον τίτλο «πριγκίπισσα Έλενα»!  Η ελληνική εφημερίδα «Ελληνικόν Αίμα» ανέφερε σε άρθρο της τον Ιούλιο του 1947:  «Αι Αρχαί της Βραζιλίας αμφισβητούν το κύρος της δραματικής πενταλέπτου τελετής η οποία εγένετο εντός του ξενοδοχείου «Κοπακαμπάνα» του Ρίου Ιανεΐρου, καθ’ ην ο τέως Βασιλεύς της Ρουμανίας Κάρολος έλαβεν ως σύζυγόν του μιαν γυναίκα η οποία επί 25 περίπου έτη εχαρακτηρίζετο ως φίλη του. Η ως άνω τελετή η οποία προσέθεσεν εν άλλο, το τελευταίον ίσως κεφάλαιον εις μίαν από τας γνωστοτέρας ερωτικάς ιστορίας του τρέχοντος αιώνος, εγένετο την 4ην Ιουλίου, όταν οι ιατροί είχον ειδοποιήσει τον Κάρολον ότι η κυρία Λουπέσκο απέθνησκεν εκ λευχαιμίας. Μετά την τελετήν η κυρία Λουπέσκο έδειξε σημεία καλυτερεύσεως και την 18ην Ιουλίου ανηγγέλθη ότι αύτη είναι οριστικώς εκτός κινδύνου(!). »(3) Ο Κάρολος πριν αναχωρήσει από την Ρουμανία στις 6 Σεπτεμβρίου 1940, είχε προνοήσει πολύ καλά το οικονομικό του μέλλον. Μετά από σύντομες διαμονές στην Ισπανία, Πορτογαλία και Κούβα, όπου τους απαγορεύτηκε η είσοδος στις ΗΠΑ, εγκαταστάθηκαν στο Μεξικό όπου  αγόρασαν ένα ράντζο. Το 1944 μετακόμισαν στην Βραζιλία. Όταν αφίχθησαν στο ξενοδοχείο Rio’s Cοpacabana Palace Hotel είχαν μαζί τους 67 βαλίτσες, 40 μπαούλα, 2 αυτοκίνητα, 6 σκυλιά και κοσμήματα ανυπολόγιστης αξίας.

 

Πάνω φωτογραφία: Ο Βασιλιάς Κάρολος με την τρίτη σύζυγό του Μάγδα Λουπέσκου. Η πρώτη σύζυγός του ήταν η Ιωάννα (Ζιζί) Λαμπρινού, την οποία παντρεύτηκε στην Οδησσό τον Αύγουστο του 1918.  Ο γάμος τους ακυρώθηκε επισήμως το 1920. Απέκτησαν έναν γιο τον Μιρτσέα Λαμπρίνο στις 8 Ιανουαρίου 1920. Στις 10 Μαρτίου 1921 τέλεσε δυναστικό γάμο με την πριγκίπισσα Ελένη της Ελλάδος στην Αθήνα. Απέκτησαν στις 25 Οκτωβρίου 1921 τον πρίγκιπα  Μιχαήλ. Ενώ ήταν παντρεμένος   με την πριγκίπισσα Ελένη σύναψε ερωτική σχέση με την Ρουμάνα ηθοποιό Μirella Marcovici και απέκτησε έναν ακόμη γιο, τον Μirel Marcovici στις 12 Φεβρουαρίου 1923.  Με την πριγκίπισσα Ελένη χώρισαν επισήμως το 1928 και ενώ είχε συνδεθεί με την Μάγδα Λουπέσκου η οποία τον ακολούθησε μετά το 1940 στην εξορία. Παντρεύτηκαν με πολιτικό γάμο στην Βραζιλία στις 4 Ιουλίου 1947 και με  θρησκευτικό στην Πορτογαλία στις 18 Αυγούστου 1949. Σε αντίθεση με τον γιο του  πρίγκιπα Μιχαήλ που απέκτησε μόνο κόρες, ο Κάρολος απέκτησε μόνο γιους από τους οποίους μόνο τον πρίγκιπα Μιχαήλ γνώρισε, και αυτόν για λίγα χρόνια. Στην κηδεία του όταν πέθανε στο Εστορίλ της Πορτογαλίας στις 4 Απριλίου 1953, ο Μιχαήλ δεν παρέστη.

 

Ο γιος του Καρόλου, βασιλιάς  Μιχαήλ, όταν αναγκάστηκε να παραιτηθεί από τον θρόνο της Ρουμανίας στις 30 Δεκεμβρίου 1947, η κομμουνιστική κυβέρνηση απαίτησε εντός 48 ωρών να έχει αναχωρήσει μαζί με την μητέρα του από την Ρουμανία. Στις 3 Ιανουαρίου 1948, πριν επιβιβαστεί στο τραίνο  μαζί με την  βασίλισσα μητέρα  Ελένη, υποβλήθηκαν και οι δύο σε εξονυχιστικό έλεγχο. Τους επετράπη να πάρουν μαζί τους ένα αυτοκίνητο, ένα μικρό ποσό χρημάτων και λίγα ενδύματα. Ευτυχώς η Ελένη  είχε προνοήσει να μεταφέρει στην Ιταλία,  δύο πολύτιμους πίνακες του Έλ Γκρέκο, τα  κοσμήματά της, και διατηρούσε την Villa Sparta με όλα τα έπιπλά της, τα οικογενειακά της κειμήλια και τα οικογενειακά πορτραίτα του ζωγράφου Λασζλό.

Η πριγκίπισσα Ειρήνη το 1952 κατοικούσε στην Villa  San Domenico που βρισκόταν και αυτή στην κωμόπολη  Fiesole της Φλωρεντίας και ήταν σε κοντινή απόσταση από την Villa Sparta της αδερφής της. Ήταν χήρα από το 1948. Ο σύζυγός της Αίμονε, τέταρτος δούκας της Αόστης,  είχε καταφύγει από το 1946 μόνος του στην Αργεντινή  όπου και πέθανε δύο χρόνια αργότερα. 

Παραθέτω πάλι την φωτογραφία για να μην ανατρέχει ο αναγνώστης στην αρχή του άρθρου.

Αν παρατηρήσουμε λίγο πιο προσεκτικά την φωτογραφία του βασιλιά Παύλου με τις δύο αδερφές του, θα διακρίνουμε μια εκπληκτική ομοιότητα μεταξύ των δύο πριγκιπισσών. Ίδια κόμμωση, όμοια σκουλαρίκια  με πέρλες , περιδέραια με δύο σειρές μαργαριτάρια, και παλτό στο ίδιο στυλ. Κρατάν την τσάντα τους με τον ίδιο τρόπο και τα γάντια τους επίσης, αν και αυτό ήταν μέρος του βασιλικού πρωτοκόλλου. Από πολύ νέες είχαν την συνήθεια να ντύνονται πανομοιότυπα. Όμως αντικειμενικά η Ελένη υπήρξε πιο κομψή από την αδερφή της, Ειρήνη.

 

 

Πάνω φωτογραφία: Η πριγκίπισσα Ελένη και η πριγκίπισσα Ειρήνη στην Ρουμανία.

 Πάνω φωτογραφία: H πριγκίπισσα Ειρήνη (δεξιά) και η πριγκίπισσα Ελένη της Ρουμανίας στους γάμους της ξαδέρφης τους, πριγκίπισσας Μαρίνας με τον δούκα Γεώργιο του Κεντ στις 20 Νοεμβρίου 1934. Η Ειρήνη ήταν παράνυφος. (C)  Alamy stock photos

Πάνω φωτογραφία: Oι δύο αδερφές, Ειρήνη (δεξιά) και Ελένη καθώς αναχωρούν από το ξενοδοχείο «Claridge’s» του Λονδίνου για να μεταβούν στην δεξίωση που εδόθη στις 17 Νοεμβρίου 1947  για τους γάμους της  διαδόχου Ελισάβετ με τον Φίλιππο Μαουντμπάττεν (είχε παραιτηθεί από τον τίτλο του πρίγκιπος της Ελλάδος και της Δανίας).  H βασίλισσα μητέρα Ελένη φέρει το διάδημα που της έκανε δώρο η πεθερά της, βασίλισσα Μαρία της Ρουμανίας στους γάμους της με τον τότε διάδοχο της Ρουμανίας Κάρολο (The romanian greek key tiara). Ανήκε αρχικώς στην αδερφή της βασίλισσας Μαρίας, μεγάλη δούκισσα Βικτωρία Φεοντόροβνα της Ρωσίας. Η αδερφή της Ελένης, πριγκίπισσα Ειρήνη, φέρει το διάδημα της μητέρας τους, βασίλισσας Σοφίας. Αποτελείτο μόνο από μεγάλα διαμάντια διαφορετικών μεγεθών παλιάς κοπής. Το φορούσε πολύ συχνά η βασίλισσα Σοφία, και ήταν ένα από τα πιο αγαπημένα της. Τα διαδήματα αυτά έφεραν και οι δύο πριγκίπισσες την ημέρα των γάμων τους. Το διάδημα της πριγκίπισσας Ελένης παραμένει στην κατοχή της βασιλικής οικογένειας της Ρουμανίας, ενώ το διάδημα της πριγκίπισσας Ειρήνης έχει πουληθεί.

 

Πάνω φωτογραφία: Ο βασιλιάς Κωνσταντίνος Α΄καθιστός στην καρέκλα. Πρώτος αριστερά της φωτογραφίας καθισμένος στο έδαφος, ο διάδοχος Γεώργιος. Δεξιά στην φωτογραφία, καθισμένη στο έδαφος η πριγκίπισσα Ελένη. Πίσω από τον διάδοχο Γεώργιο, η σύζυγός του, πριγκίπισσα Ελισάβετ της Ρουμανίας. Δίπλα της η βασίλισσα Σοφία. Μετά την βασίλισσα είναι η πριγκίπισσα Ειρήνη. Φωτογραφία: Eurohistory.com

Οι πριγκίπισσες Ελένη και Ειρήνη ήσαν οι μεγαλύτερες κόρες του βασιλιά Κωνσταντίνου Α΄και της βασίλισσας Σοφίας. Μέλη μιας ενωμένης οικογένειας έξι παιδιών, μεγαλωμένα με αυστηρές αρχές, πέρασαν τα παιδικά τους χρόνια ανέμελα στην Αθήνα, κάνοντας συχνές επισκέψεις στους συγγενείς τους στην Αγγλία και Γερμανία. Η Ελένη ήταν το τρίτο παιδί και η πρώτη κόρη του τότε διαδοχικού  ζεύγους  Κωνσταντίνου και Σοφίας. Γεννήθηκε το στις 2 Μαΐου 1896  μετά από έναν δύσκολο τοκετό της μητέρας της. Η Αγγελική Κοντοσταύλου  ανέφερε το 1947  για την πριγκίπισσα Ελένη: «Σπανίως ο Θεός επροίκισε πλάσμα του με τόσα δώρα, όσα έδωσεν εις την αγγελόμορφον μικράν πριγκίπισσαν. Η καλλονή της, η χάρις της, η παροιμιώδης καλωσύνη της καρδιάς της, την έκαμαν όχι μόνον την λατρευτήν κόρην των γονέων της, αλλά και την αγαπημένην όλων όσοι την εγνώριζαν. Δυστυχώς η ζωή της δεν υπήρξεν ευτυχής μετά τον γάμον της και την εξ Ελλάδος αναχώρησίν της. Σήμερον είναι Βασιλομήτωρ της Ρουμανίας. Την λατρεύουν και εκεί και την θεωρούν αγίαν. Με θερμήν αγάπην οσάκις έλθη εις Αθήνας, επαναβλέπει τους ενταύθα γνωστούς και αγαπητούς της, και τρέφει δια την Ελλάδα θερμήν αγάπην και με ενδιαφέρον και πατριωτισμόν παρακολουθεί τα τύχας της, κατά την δύσκολον και περίπλοκον αυτήν στιγμήν και καμπήν της εθνικής μας υποστάσεως.» 

Η Ειρήνη γεννήθηκε στις 13 Φεβρουαρίου 1904 και ήταν το πέμπτο παιδί και δεύτερη θυγατέρα του τότε διαδοχικού ζεύγους. Η Αγγελική Κοντοσταύλου ανέφερε το 1947  για την πριγκίπισσα Ειρήνη: «Γλυκυτάτη ύπαρξις, συμπαθής εις όλους, συνεπλήρωσε την οικογενειακήν ευδαιμονίαν του Διαδοχικού ζεύγους. Ελατρεύετο από τα αδέρφια της, και η μεγαλυτέρα αδελφή της, η πριγκίπισσα Ελένη, υπήρξεν η αχώριστος σύντροφός της. Η ψυχική επικοινωνία των δύο αδερφών ήτο στενωτάτη και την διατήρησαν  αναλλοίωτον παρ’ όλας τας διακυμάνσεις τας οποίας η ζωή έφερεν εις εκάστην εξ’ αυτών.»

Πάνω Φωτογραφία: Η βασίλισσα Σοφία με τις τρεις κόρες της στην εξορία. Στον τοίχο ακουμπισμένη η πριγκίπισσα Ειρήνη, καθιστή προφίλ η πριγκίπισσα Ελένη και στο πεζούλι του παραθύρου η πριγκίπισσα  Αικατερίνη. Μια φωτογραφία που αποπνέει όλη την μελαγχολία που βίωσε η βασιλική οικογένεια  τα χρόνια της εξορίας της.

Δυστυχώς και οι δύο αδερφές έμελε να γνωρίσουν όλα τα δυσάρεστα γεγονότα της βασιλικής οικογένειας της Ελλάδος που διαδραματίστηκαν στην διάρκεια του εικοστού αιώνα. Η απρόσμενη  δολοφονία του παππού τους, βασιλέως Γεωργίου Α΄ το 1913, ήταν το πρώτο σοβαρό γεγονός που άλλαξε την ανέμελη ζωή τους. Ακολούθησε η ενθρόνιση  του πατέρα τους βασιλέως Κωνσταντίνου Α΄ μετά τα νικηφόρα αποτελέσματα ως Στρατάρχης των Βαλκανικών Πολέμων. Ύστερα ήρθε η   δίνη  του διχασμού και τέλος οι  δύο  κοντινές εξορίες στην Ελβετία και την Ιταλία. Ο απρόσμενος θάνατος  του Αλέξανδρου το 1920 τις συγκλόνισε, ιδιαιτέρως  την Ελένη που ήταν πολύ συνδεδεμένη μαζί του και ήταν αυτή που τον είχε στηρίξει στις πρώτες του κρυφές συναντήσεις με την όμορφη Ασπασία Μάνου. Σε σύντομο χρονικό διάστημα ο  θάνατος θα τις αποχωρήσει για πάντα  από τον αγαπημένο τους  πατέρα, βασιλιά Κωνσταντίνο Α΄, τον  Ιανουάριο του 1923  στο Παλέρμο της Ιταλίας. Τρία χρόνια αργότερα (1926) στην Ρώμη θα πεθάνει  η αγαπημένη τους γιαγιά, η «amama» όπως την αποκαλούσαν τα εγγόνια της, η βασίλισσα Όλγα. Τέλος  μετά από ολιγόμηνη σοβαρή ασθένεια θα αποχωριστούν και την μητέρα τους το 1932.  Τότε οι δύο αδέρφια τους, ο βασιλιάς Γεώργιος Β’ και ο διάδοχος Παύλος, θα γίνουν οι προστάτες τους.  Ο βασιλιάς Γεώργιος Β΄ήταν από παιδί  κλειστός χαρακτήρας που δεν εκδήλωνε εύκολα τα συναισθήματά του. Ο αποτυχημένος γάμος του με την πριγκίπισσα Ελισάβετ της Ρουμανίας και οι υποχρεώσεις του ως έκπτωτου βασιλιά στην διάρκεια της δεύτερης εξορίας του, δεν του άφηναν πολλά χρονικά περιθώρια για να είναι κοντά στις αδερφές του όπως  ο διάδοχος Παύλος. Οι ψυχικοί δεσμοί τους με τον εξωστρεφή και  εκδηλωτικό Παύλο ήταν πιο έντονοι.

Πάνω φωτογραφία: Ο διάδοχος του ρουμανικού θρόνου Κάρολος και η σύζυγός του  πριγκίπισσα Ελένη, στην Ρουμανία μετά τον γάμος τους που τελέστηκε στην Αθήνα. Φωτογραφία Eurohistory.com

Προς το τέλος της πρώτης εξορίας τους στην Ελβετία, η πριγκίπισσα Ελένη αρραβωνιάστηκε τον διάδοχο του ρουμανικού θρόνου, πρίγκιπα Κάρολο. Μετά τον γάμο της τον Μάρτιο 1921 στην Αθήνα, η Ελένη  εγκαταστάθηκε με τον σύζυγό της, στην νέα της πατρίδα.  Στο ταξίδι της με πλοίο προς την Ρουμανία, εκτός από την κυρία επί των Τιμών της βασίλισσας Σοφίας, Α. Καλίνσκη, την συνόδευσε και ο γυναικολόγος της μητέρας της, Κωνσταντίνος Λούρος, ο οποίος αναφέρει στο αυτοβιογραφικό του  βιβλίο «Περασμένα Χρόνια»: «Στο ταξίδι αυτό, αν και ήταν μια εξαιρετική απόλαυσι, δεν μου έλειπε και κάποια ανησυχία. Έβλεπα την  πριγκίπισσα μελαγχολική, που άφηνε, όπως μου έλεγε, τους αγαπημένους της γονείς και την ωραία της πατρίδα. Εκεί στο πλοίο, σ΄ένα μπάγκο που καθόμαστε, προσπαθούσα να την ενθαρρύνω. Της έλεγα ότι θα ήταν ευτυχισμένη στη θετή της πατρίδα και συχνά θα ήρχετο να βλέπει και τους γονείς της.
Και όμως, πολλές φορές την έβλεπα να με κοιτάζει αφηρημένη με το χαριτωμένο παιδικό της χαμόγελο, σαν να μου έλεγε: «Δεν αισθάνομαι ότι θα είμαι ευτυχισμένη!» 
Διαβάζοντας αυτή την μαρτυρία του Κωνσταντίνου Λούρου μας ξαφνιάζει η απουσία οποιασδήποτε αναφοράς  στον σύζυγο της πριγκίπισσας Ελένης, πρίγκιπα Κάρολο ή κάποια περιγραφή μιας ευτυχισμένης στιγμής μεταξύ των νεονύμφων.

Πάνω φωτογραφία:   Φωτογραφία από το ταξίδι της μετάβασης την πριγκίπισσας Ελένης με βαπόρι από την Ελλάδα προς την Ρουμανία. Από αριστερά: Κωνσταντίνος Λούρος, πριγκίπισσα Ελένη της Ρουμανίας και δίπλα της η κυρία επί των τιμών Α. Καλίνσκη.  Απουσιάζει ο σύζυγος της Ελένης, διάδοχος Κάρολος. Οι ιστορικοί αναφέρουν πως στο ταξίδι προς την Ρουμανία η Ελένη συνοδευόταν από τον σύζυγό της. Τόσο από το κείμενο του Λούρου όσο και από την φωτογραφία δεν γίνεται αντιληπτή η παρουσία του.

Πάνω φωτογραφία: Από αριστερά στην φωτογραφία, η πριγκίπισσα Μαρία της Ρουμανίας (μέλλουσα βασίλισσα της Γιουγκοσλαβίας), αδερφή του διαδόχου Καρόλου, η πριγκίπισσα Ελένη της Ρουμανίας και η αδερφή της, πριγκίπισσα Ειρήνη της Ελλάδος στην Ρουμανία. Φέρουν παραδοσιακές στολές της χώρας. Φωτογραφία Eurohistory.com

Στην Ρουμανία την επισκεπτόταν πολύ συχνά η πριγκίπισσα Ειρήνη όπου διέμενε μεγάλα χρονικά διαστήματα με την αδερφή της. Η πεθερά της πριγκίπισσας Ελένης, βασίλισσα Μαρία της Ρουμανίας, αποκαλούσε της Ειρήνη «σκιά της Ελένης». Εκείνο το διάστημα κυκλοφόρησαν φήμες για αρραβώνες της Ειρήνης με τον αδερφό του διαδόχου Καρόλου, πρίγκιπα Νικόλαο. Ποτέ δεν έγινε επισημοποίηση αυτού του ειδυλλίου, αν και ελέχθη πως η ρουμανική κυβέρνηση δεν επιθυμούσε την τέλεση ενός τρίτου γάμου μεταξύ μελών των βασιλικών οικογενειών Ελλάδος και Ρουμανίας.

Όταν πέθανε ο βασιλιάς Κωνσταντίνος Α΄στις 11 Ιανουαρίου 1923, η δεύτερη δούκισσα της Αόστης Ελένη, γεννημένη πριγκίπισσα  της Ορλεάνης,  προσήλθε στο Παλέρμο για να συμπαρασταθεί στο πένθος της βασίλισσας Σοφίας και των παιδιών της. Η δούκισσα της Αόστης προσκάλεσε την Σοφία και την βασιλική οικογένεια να περάσουν μερικές ημέρες στο παλάτι της «Capodimonte» στη Νεάπολη. Πράγματι μετά την τέλεση της κηδείας του Βασιλέως Κωνσταντίνου Α΄στην εκκλησία των Αγίων Πέτρου και Παύλου στην Νεάπολη, η βασίλισσα Σοφία που ήταν απίστευτα καταβεβλημένη από τον θάνατο του συζύγου της, αποδέχτηκε την πρόσκληση της δούκισσας και παρέμεινε 15 ημέρες φιλοξενούμενη στο παλάτι  της.

Το 1927 ανακοινώθηκαν επισήμως από τον βασιλιά Γεώργιο Β΄οι αρραβώνες της  Ειρήνης με τον πρίγκιπα Christian of Schaumburg -Lippe. Η μητέρα του Κρίστιαν ήταν η πριγκίπισσα Λουίζα της Δανίας, ανιψιά του βασιλέως Γεωργίου Α΄των Ελλήνων. Ο γάμος τους δεν τελέστηκε ποτέ αφού οι αρραβώνες τους διαλύθηκαν χωρίς επίσημη ανακοίνωση.

Στις 11 Φεβρουαρίου 1929, ο πρίγκιπας Χριστόφορος τέλεσε στο Παλέρμο της Ιταλίας τους δεύτερους γάμους του με την πριγκίπισσα Φραγκίσκη της Ορλεάνης. Η αδερφή της Φραγκίσκης, η πριγκίπισσα Άννα της Ορλεάνης είχε παντρευτεί από το 1927 τον πρίγκιπα Αμαντέο, τρίτο δούκα της Αόστης. Ο Χριστόφορος και η Φραγκίσκη εγκαταστάθηκαν στην Ρώμη. Όταν η  Ειρήνη πήγαινε στην Ρώμη για τους επισκεφτεί, συναντούσε συχνά στην έπαυλή τους και μέλη της οικογένειας της Αόστης, τα οποία γνώριζε πολύ καλά. Ο αδερφός του Αμαντέο, Αίμονε, δούκας του Σπολέτο, ήταν ένας όμορφος, ψηλός πρίγκιπας, που με το ιταλικό του ταμπεραμέντο γοήτευε πολλές γυναίκες.

Πάνω φωτογραφία: Ο πρίγκιπας Αίμονε, δούκας του Σπολέτο και από το 1943 τέταρτος δούκας της Αόστης. (1900-1948).  Σύζυγος της πριγκίπισσας Ειρήνης από το 1939.

Μετά την επάνοδο του Βασιλιά Γεωργίου Β’ στην Ελλάδα το 1935, η Ελένη αποχωρίστηκε τα αδέρφια της, Παύλο, Ειρήνη και Αικατερίνη που επαναπατρίστηκαν και αυτοί στην Ελλάδα. Η Ελένη αποφάσισε να παραμείνει στην Φλωρεντία, αναμένοντας με αγωνία τις δύο ετήσιες  ολιγόχρονες  επισκέψεις που επέτρεπε ο βασιλιάς Κάρολος να πραγματοποιεί ο γιος τους Μιχαήλ στην Φλωρεντία, φυσικά πάντα με συνοδεία Ρουμάνων υπασπιστών,  για  να  δίνουν στον Κάρολο λεπτομερή αναφορά των κινήσεων μητέρας και γιου.

Πάνω φωτογραφία: Η πριγκίπισσα Ειρήνη κατά της άφιξή της στο αεροδρόμιο της Ρώμης, την υποδέχονται ο πρίγκιπας Χριστόφορος (με το καπέλο και τα γυαλιά) η αδερφή του πριγκίπισσα Μαρία (μπροστά από τον Χριστόφορο, με τα μαύρα ενδύματα) και η πριγκίπισσα Μαρία της Σαβοΐας, η νεότερη κόρη του βασιλιά Βίκτωρ Εμμανουήλ Γ΄της Ιταλίας. Τελικός προορισμός της Ειρήνης ήταν η Φλωρεντία όπου θα διέμενε στην Villa Sparta της αδερφής της  Ελένης.  Φωτογραφία: eurohistory.com.

Μετά την επάνοδό της  το 1935 στην Ελλάδα, η  Ειρήνη δεν ξέχασε την Ελένη στην Ιταλία. Έκανε συχνά ταξίδια για να την επισκέπτεται στην Φλωρεντία. Ως αδερφή εν ενεργεία βασιλέως, στο αεροδρόμιο της Ρώμης, της γινόταν πάντα  επίσημη υποδοχή  από την βασιλική οικογένεια της Ιταλίας. Διένυε πλέον την τρίτη δεκαετία της ζωή της, αλλά ακόμα δεν είχε παντρευτεί.

Η ανακοίνωση των αρραβώνων της με τον πρίγκιπα Αίμονε της Σαβοΐας, δούκα του Σπολέτο, γέμισε χαρά όλα τα μέλη της οικογένειάς της. Οι αρραβώνες της θα είχαν αναγγελθεί πολύ νωρίτερα αν η μητέρα του Αίμονε, η  χήρα δούκισσα της Αόστης Ελένη,  δεν πρόβαλε σοβαρές αντιρρήσεις για τον γάμο αυτό.  Δεν ενέκρινε την Ειρήνη ως σύζυγο του γιου της Αίμονε, γιατί ήταν ανιψιά  του Γερμανού αυτοκράτορα Γουλιέλμου Β΄!

Ο γάμος τους ήταν εξαιρετικός ως προς τους δυναστικούς κανόνες των βασιλικών οικογενειών. Όμως ο Αίμονε δεν σταμάτησε τις εργένικες συνήθειές του.  Το 1941  διορίστηκε από τον Μουσολίνι βασιλιάς της Κροατίας. Ο δούκας του Ακουαρόνε ανέφερε πως έψαχνε πολλές ώρες να βρει τον Αίμονε να του ανακοινώσει το νέο. Τελικά  μετά από πολλές ώρες τον βρήκε σε ένα ξενοδοχείο του Μιλάνου μαζί με μια ωραία  γυναικεία παρουσία. Σε μια άλλη πολύωρη αναζήτησή του, βρέθηκε να διασκεδάζει σ’ ένα κακόφημο εστιατόριο του οποίου ο ιδιοκτήτης μπαινόβγαινε στις φυλακές.

Όταν πληροφόρησαν την Ειρήνη το 1942 πως ο άνδρας της διατηρούσε εξωσυζυγικό δεσμό με την αδερφή ενός πάμπλουτου Ιταλοβραζιλιάνου επιχειρηματία, αυτή τους απάντησε πως η μόνη πραγματική αντίζηλός της ήταν η καριέρα του Αίμονε στο Βασιλικό Ναυτικό….

Στην διάρκεια του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου οι δύο αδερφές χώρισαν. Η Ελένη επέστρεψε το 1940 στην Ρουμανία, όπου  τον Σεπτέμβριο του ίδιου έτους ο γιος της Μιχαήλ ανακηρύχθηκε  για δεύτερη φορά βασιλιάς  σε ηλικία  19 ετών. Η  Ελένη επισήμως  ήταν η βασίλισσα μητέρα της Ρουμανίας αλλά  για τον ρουμανικό λαό ήταν η αγαπημένη του βασίλισσα.  Μετά  την πολυετή απαξιωτική συμπεριφορά που είχε υποστεί  από  τον πρώην σύζυγό της, βασιλιά Κάρολο, απολάμβανε πλέον την απόλυτη ηθική της δικαίωση.

Στις 3 Μαρτίου 1942, ο Αμαντέο, τρίτος δούκας της Αόστης πέθανε στο Ναϊρόμπι της Κένυας όπου κρατείτο από τους Άγγλους ως αιχμάλωτος πολέμου. Μη έχοντας άρρενες απογόνους, παρά μόνο δύο θυγατέρες, ο αδερφός του Αίμονε έγινε ο τέταρτος δούκας της Αόστης.  Η Ειρήνη στις 27 Σεπτεμβρίου  1943,  έφερε στον κόσμο στην Villa Cisterna στην Φλωρεντία,  εν μέσω βομβαρδισμών, το μοναδικό της παιδί, τον πρίγκιπα Αμαντέο. Ο σύζυγός της είχε καταφύγει στο Μπρίντιζι όπου βρισκόταν ο βασιλιάς Βίκτωρ Εμμανουήλ Γ΄, και πληροφορήθηκε την γέννηση του γιου τους δύο μήνες αργότερα.

Toν Σεπτέμβριο του 1943 η Ειρήνη επικοινώνησε τηλεφωνικώς για τελευταία φορά με την αδερφή της Ελένη. Για τα επόμενα τρία χρόνια οι δύο αδερφές δεν θα είχαν πλέον ουδεμία επικοινωνία.

Η Ειρήνη από τον Ιούλιο  του 1944 μέχρι τον Μάιο του 1945  θα είναι  όμηρος των Γερμανών και θα ζήσει μαζί με τον γιο της, κάτω από αυστηρή επιτήρηση,  σ’ ένα ξενοδοχείο στο Hirschegg της Αυστρίας. Είχε εκδοθεί επίσημη εντολή για την εκτέλεση μητέρας και γιου, αλλά χωρίς να προσδιοριστεί η ημερομηνία. Ζώντας καθημερινώς με την αγωνία μιας επικείμενης εκτέλεσής τους, η Ειρήνη  σκεφτόταν πως θα κατορθώσει ο γιος της όταν εκτελείτο να μην πονέσει πολύ…. Τους απελευθέρωσαν οι Γάλλοι  στις αρχές Μαΐου του 1945. Λίγα χιλιόμετρα πιο πίσω πορευόντουσαν οι Ρώσοι. Αν είχαν φτάσει  πριν τους Γάλλους, σίγουρα θα είχαν εκτελέσει αμέσως την Ειρήνη και τον γιο της Αμαντέο, γιατί ήσαν στενοί συγγενείς του τελευταίου  τσάρου της Ρωσίας  Νικολάου Β΄.(4) Μετά από την επιστροφή της στην Ιταλία το Μάιο  του 1945, η Ειρήνη  ξανάσμιξε με τον σύζυγό της στην Νεάπολη, όπου αυτός είδε τον γιο τους για πρώτη φορά.  Η επανασύνδεσή τους διήρκεσε περίπου  ένα χρόνο.  Τον Ιούνιο του 1946 αναγκάστηκαν πάλι να πάρουν τον δρόμο της εξορίας. Τότε οι δρόμοι τους χώρισαν.  Η Ειρήνη παρέμεινε με τον γιο της στην  Ελβετία, ενώ ο Αίμονε επέλεξε να μεταβεί στην Λατινική Αμερική.

Στα τέλη Μαρτίου 1947 η Ελένη επισκέφτηκε την Ειρήνη στην Ελβετία, όπου ξαφνικά την 1 Απριλίου 1947,  πληροφορήθηκαν τον απρόσμενο θάνατο του αδερφού τους, βασιλέως Γεωργίου Β΄. Έφυγαν εσπευσμένως  για την  Αθήνα ώστε  να παραστούν στην κηδεία του. Ο θάνατός του, τους στοίχισε πολύ.  Όταν ήσαν νέες, η Ελένη μαζί  με τον αδερφό της  Γεώργιο εξασκούσε  το αγαπημένο της άθλημα, την ιππασία, ενώ μαζί του η Ειρήνη έκανε ανέμελες βόλτες στους δρόμους της Φλωρεντίας και του Λονδίνου στην διάρκεια της δεύτερης εξορίας τους.

Όταν χώρισε η Ελένη το Κάρολο, ο Γεώργιος είχε διαπραγματευθεί  τους όρους του διαζυγίου της, ώστε να είναι ευνοϊκοί για την αδερφή του. Πλέον οι δύο αδερφές θα είχαν  την προστασία μόνο του Παύλου, που στις ιδιωτικές οικογενειακές συγκεντρώσεις, η Ελένη συνέχιζε να τον φωνάζει «Παυλάκι». Ο βασιλιάς Παύλος  παρ’ όλο το πένθος αποφάσισε να μην  αναβληθούν οι προγραμματισμένοι γάμοι  της αδερφής τους, πριγκίπισσας Αικατερίνης με   τον Άγγλο Ταγματάρχη Ρίτσαρντ Μπράντραμ  που τελέστηκαν στις 21 Απριλίου 1947 στα ανάκτορα των Αθηνών με κουμπάρο τον βασιλιά Παύλο. Είχε αρχικώς οριστεί κουμπάρος τους  να είναι ο βασιλιάς Γεώργιος Β’ . Δεν πρόλαβε…

Ο πρίγκιπας Φίλιππος στην διάρκεια καλοκαιρινών διακοπών του στην Ρουμανία μαζί με τον πρίγκιπα Μιχαήλ. Φωτογραφία Eurohistory.com

Tον Νοέμβριο του 1947  οι δύο αδερφές,  θα μεταβούν στους γάμους του ξαδέρφου τους, πρίγκιπα Φιλίππου της Ελλάδος με την διάδοχο του  Βρετανικού θρόνου πριγκίπισσα Ελισάβετ. Ο πρίγκιπας Φίλιππος συνδεόταν με την Ειρήνη και την Ελένη  από την παιδική του ηλικία γιατί περνούσε ένα μεγάλο μέρος των καλοκαιρινών διακοπών του στην Ρουμανία, κάνοντας στενή παρέα με τον συνομήλικό του πρίγκιπα Μιχαήλ, ενώ τον  χειμώνα στο νηπιαγωγείο όπου φοιτούσε στο Παρίσι, είχε μια άλλη συμμαθήτρια και  καλή του φίλη, την πριγκίπισσα Άννα των Βουρβόνων – Πάρμα. Η Άννα ήταν επίσης  καλεσμένη στους γάμους του. Εκεί πλέχτηκε το ειδύλλιο μεταξύ του βασιλιά Μιχαήλ και της πριγκίπισσας Άννας,  που χαροποίησε ιδιαίτερα την βασίλισσα μητέρα Ελένη.

Πάνω φωτογραφία: Ο πρίγκιπας Φίλιππος της Ελλάδος δεύτερος από αριστερά,  και η πριγκίπισσα Άννα των Βουρβόνων Πάρμα,  πρώτη από δεξιά,  συμμαθητές στο νηπιαγωγείο όπου φοιτούσαν στο Παρίσι.

Ο σύζυγος της Ειρήνης, Αίμονε, μετά από μία σύντομη διαμονή στην Βραζιλία, εγκαταστάθηκε τελικώς στην Αργεντινή όπου σκόπευε να δημιουργήσει μια φάρμα. Η υγεία του όμως δεν του επέτρεψε να πραγματοποιήσει τα σχέδια του. Υπέφερε από σοβαρές κρίσεις άσθματος λόγω της φυματίωσης από την οποία έπασχε. Τελικά πέθανε από  έμφραγμα του μυοκαρδίου στις 29 Ιανουαρίου 1948 στο ξενοδοχείο Plaza του Μπουένος Άιρες στην αγκαλιά μιας ακόμη ανεπίσημης αγαπημένης. Το μοναδικό μέλος της βασιλικής οικογένειας που θα παραστεί στην κηδεία του, είναι η μεγάλη δούκισσα Μαρία Πάβλοβνα της Ρωσίας, που και αυτή ζούσε  εκείνη την εποχή στην Αργεντινή. Η Μαρία ήταν πρώτη ξαδέρφη με την Ειρήνη. Η μητέρα της Μαρίας, πριγκίπισσα Αλεξάνδρα, ήταν αδερφή  του βασιλέως Κωνσταντίνου Α΄των Ελλήνων. Η Ειρήνη βρισκόταν στο Νταβός της Ελβετίας παρέα με την αδερφή της Ελένη,  η οποία λίγες μέρες νωρίτερα είχε αναγκαστεί να εγκαταλείψει την Ρουμανία. Πληροφορήθηκε τον θάνατο του συζύγου της, Αίμονε, από ένα μέλος του προσωπικού,  που το άκουσε από το ραδιόφωνο.

Πάνω φωτογραφία: Η μεγάλη δούκισσα Μαρία της Ρωσίας (1890-1958) την εποχή που ζούσε στην Αργεντινή. Μητέρα της ήταν η αδικοχαμένη πριγκίπισσα Αλεξάνδρα της Ελλάδος και πατέρας της ο μεγάλος δούκας Παύλος  Αλεξάνδροβιτς της Ρωσίας.  Η Μαρία έγραψε δύο αυτοβιογραφικά βιβλία μεγάλου ενδιαφέροντος. Ασχολήθηκε με την μόδα,την φωτογραφία και την δημοσιογραφία.

Από τον Ιούνιο του 1948 που της Ειρήνης της επιτρέπεται η επιστροφή και η επανεγκατάστασή της στην Ιταλία,  οι δύο αδερφές θα ζήσουν αχώριστες. Επειδή η επίσημη κατοικία της Ειρήνης η Villa Cisterna είχε υποστεί σοβαρές καταστροφές από τους βομβαρδισμούς στο Πόλεμο, θα βρει καταφύγιο με τον γιο της, στη Villa Sparta της αδερφής της. Θα συγκατοικήσουν μέχρι τις αρχές του 1950, όπου η Ειρήνη θα εγκατασταθεί στην Villa San Domenico στο Fiesole της Φλωρεντίας, πολύ κοντά στην έπαυλη της Ελένης.

Πάνω φωτογραφία: Ο βασιλιάς Μιχαήλ και η πριγκίπισσα Άννα των Βουρβόνων Πάρμα την ημέρα των γάμων τους. Το νυφικό ήταν του γαλλικού οίκου Jacques Fath. To ίδιο νυφικό φόρεσε και η πρωτότοκη κόρη τους, πριγκίπισσα Μαργαρίτα στους γάμους της στις 21 Σεπτεμβρίου 1996.

Στις 10 Ιουνίου 1948 τελέστηκαν στην Αθήνα και οι γάμοι του γιου της Ελένης, βασιλέως  Μιχαήλ με την πριγκίπισσα  Άννα των Βουρβόνων – Πάρμα. Ο βασιλιάς Παύλος ήταν ακόμη μια φορά ένα πολύτιμο στήριγμα της αγαπημένης του αδερφής.  Η μέλλουσα σύζυγος του βασιλιά Μιχαήλ, η πριγκίπισσα Άννα ήταν καθολική. Το σύνταγμα της Ρουμανίας απαγόρευε στα  τέκνα του εκάστοτε βασιλιά της χώρας να ασπαστούν άλλη θρησκεία εκτός του ορθοδόξου δόγματος. Ο Πάπας Πίος XII για το λόγο αυτό δεν έδωσε την άδειά του, για την τέλεση  των γάμων του Μιχαήλ και της Άννας. Τότε οι γονείς της Άννας ανακοίνωσαν, ακολουθώντας την επιθυμία του αρχηγού του Οίκου των Βουρβόνων – Πάρμα, πως δεν θα παραστούν στους γάμους. Ο βασιλιάς Παύλος με την βασίλισσα Φρειδερίκη προσφέρθηκαν να οργανώσουν και να τελέσουν τους γάμους  του Μιχαήλ και της Άννας σύμφωνα με το ορθόδοξο δόγμα στα ανάκτορα των Αθηνών. Μετά τον μήνα του μέλιτος  οι νεόνυμφοι εγκαταστάθηκαν και αυτοί στην Villa Sparta. Η ωραία αυτή έπαυλη, γέμισε και πάλι  με πολλά και ευτυχισμένα συγγενικά άτομα, όπως  τα παλαιότερα χρόνια.

Η πριγκίπισσα Ειρήνη, τέταρτη δούκισσα της Αόστης σε μεγαλύτερη ηλικία.

Η Ελένη και η Ειρήνη έζησαν  πολύ συνδεδεμένες μεταξύ τους  και αντιμετώπισαν τις δυσκολίες της ζωής  με μεγάλη αξιοπρέπεια. Η  Ειρήνη αναγκάστηκε να πουλήσει προσωπικά της  κοσμήματα για να κατορθώσει να μεγαλώσει χωρίς στερήσεις το μοναδικό της παιδί,  όσο ζούσαν  εξόριστοι στην Ελβετία.

Πάνω φωτογραφία: Φλωρεντία Απρίλιος 1951. Ο Φίλιππος, δούκας του Εδιμβούργου προφίλ πρώτος αριστερά στην φωτογραφία.  Ακουμπισμένοι στο τοιχίο, από αριστερά, ο βασιλιάς Μιχαήλ και η σύζυγός του βασίλισσα Άννα, η Ειρήνη, δούκισσα της Αόστης, η Ελένη, βασίλισσα μητέρα της Ρουμανίας, και με την πλάτη γυρισμένη, η πριγκίπισσα διάδοχος Ελισάβετ. (c) photo Corriere della Sera

Τον Απρίλιο του  1951, οι δύο αδερφές Ελένη και Ειρήνη,  υποδέχτηκαν τον πρώτο τους ξάδερφο, Φίλιππο, δούκα του Εδιμβούργου και την σύζυγό του   πριγκίπισσα Ελισάβετ στη Φλωρεντία, στην διάρκεια επίσημης επίσκεψής τους στην Ιταλία. Οι δύο παιδικοί φίλοι, ο Φίλιππος και ο Μιχαήλ, ώριμοι άνδρες πια και οικογενειάρχες, θυμήθηκαν τις παλιές ωραίες στιγμές των παιδικών τους χρόνων.

Η πριγκίπισσα Ελένη,  βασίλισσα μητέρα  της Ρουμανίας, με τον αδερφό της βασιλιά Παύλο στην διάρκεια επίσημης τελετής . Φωτογραφία Eurohistory.com

 

Η πριγκίπισσα Ειρήνη, δούκισσα της Αόστης με τον γιο της Αμαντέο, πέμπτο δούκα της Αόστης το 1963.

Οι δύο πριγκίπισσες  και μετά το  1952 συνέχισαν να είναι παρούσες   σε διάφορες εκδηλώσεις  και τελετές της Αυλής των Αθηνών. Το 1962  παρέστησαν στους γάμους της πριγκίπισσας Σοφίας με τον ινφάντη Δον Χουαν Κάρλος, πρίγκιπα των Αστουριών.  Στους γάμους αυτούς ο γιος της Ειρήνης, ο Αμαντέο γνώρισε την μέλλουσα σύζυγό του, την κόρη του Ερρίκου, κόμη των Παρισίων, την πριγκίπισσα Κλωντ της Ορλεάνης. Οι γάμοι τους τελέστηκαν δύο χρόνια αργότερα στην Πορτογαλία.

Πάνω  και κάτω φωτογραφία: Στις 22 Ιουλίου 1964 τελέστηκαν οι γάμοι του Αμαντέο, 5ου δούκα της Αόστης, γιου της πριγκίπισσας Ειρήνης της Ελλάδος, με την πριγκίπισσα Κλωντ της Ορλεάνης, ένατο παιδί και πέμπτη κόρη του Ερρίκου, κόμητος των Παρισίων. Ήσαν και οι δύο  είκοσι ετών. Η τελετή έγινε στο μικρό χωριό Σίντρα της Πορτογαλίας. Ήσαν παρόντες τέσσερις βασιλείς, Ισπανίας, Πορτογαλίας, Ιταλίας, Βουλγαρίας, 13 πριγκίπισσες, 12 πρίγκιπες και πολλοί άλλοι ευγενείς. Το νυφικό της πριγκίπισσας Κλωντ ήταν δημιουργία του παρισινού οίκου Μπαλμαίν, φτιαγμένο από μετάξι της Λυών, ολοκέντητο με γαλλικά κρίνα και κόμβους της Σαβοΐας, που το μοτίβο τους βρίσκουμε στο κάτω μέρος του διαδήματός της, που ήταν το επίσημο διάδημα του Οίκου της Αόστης. Ο Αμαντέο φοιτούσε τότε στην Ναυτική Ακαδημία του Λιβόρνου. Ο γάμος τους ήταν από τις   πιο ευτυχισμένες στιγμές της πριγκίπισσας Ειρήνης. Απέκτησαν τρία παιδιά, ένα γιο και δύο κόρες. Όταν χώρισαν το 1976, η πριγκίπισσα Ειρήνη είχε πεθάνει.

 

Η πριγκίπισσα Ελένη θα είναι μαζί  με την βασίλισσα Φρειδερίκη και τον διάδοχο Κωνσταντίνο εντός του αυτοκινήτου με το οποίο θα πραγματοποιήσει ο βασιλιάς Παύλος την τελευταία του δημόσια έξοδο.  Λίγες ημέρες αργότερα  θα τον αποχωριζόταν για πάντα.

Πάνω φωτογραφία: Ο βασιλιάς Παύλος και η αδερφή του Ελένη, βασίλισσα μητέρα της Ρουμανίας, κατά την διάρκεια της τελευταίας δημόσιας εξόδου του Παύλου στις 13 Φεβρουαρίου 1964.(c) φωτογραφίας: Βασίλης Καραμανώλης – περιοδικό ΕΙΚΟΝΕΣ

 

Πάνω φωτογραφία: Το 1968 διοργανώθηκε στην Φλωρεντία Έκθεση ελληνικής χειροτεχνίας και είχε την ευκαιρία  ο βασιλιάς Κωνσταντίνος Β΄ να  συναντήσει τις θείες του. Από αριστερά στην φωτογραφία, η βασίλισσα μητέρα Φρειδερίκη, η βασίλισσα Άννα-Μαρία, η πριγκίπισσα Ειρήνη, ο βασιλιάς Κωνσταντίνος Β΄, πίσω του η θεία του, Ειρήνη, δούκισσα της Αόστης, ο διευθυντής του ελληνικού περιπτέρου και η δεύτερη θεία του βασιλιά , Ελένη της Ρουμανίας.

Όταν πέθανε η Ειρήνη στις 15 Απριλίου 1974  η Ελένη έμεινε με τις αναμνήσεις της. Ο γιος της βασιλιάς Μιχαήλ με την οικογένειά του διέμενε μονίμως στην Ελβετία. Ο ανιψιός της, βασιλιάς Κωνσταντίνος Β΄με την οικογένειά του ζούσε και αυτός εξόριστος στην Ιταλία και τον συναντούσαν όποτε τους δινόταν η ευκαιρία.  Μαζί με την αδερφή της Αικατερίνη, ήταν τα μόνα παιδιά του Βασιλέως Κωνσταντίνου Α΄ που ζούσαν όταν πραγματοποιήθηκε το δημοψήφισμα της  8ης  Δεκεμβρίου 1974.

Πάνω φωτογραφία: Η Ελένη της Ρουμανίας (αριστερά) με την πρώτη της εξαδέλφη, Όλγα της Γιουγκοσλαβίας στην Villa Sparta. Είναι ντυμένες στα μαύρα λόγω του πρόσφατου θανάτου της αδερφής της Ελένης,  Ειρήνης.

Κάποια μέρα δέχτηκε την επίσκεψη του συγγραφέα και δημοσιογράφου Robert Golden στην Villa Sparta. Toν υποδέχτηκε ντυμένη στα μαύρα λόγω του πρόσφατου θανάτου της αγαπημένης της αδερφής… Ακόμη και η αγαπημένη της Ρόζα, που ήταν στην υπηρεσία της πάνω από πενήντα χρόνια, είχε και αυτή πεθάνει. Οι οικονομικές δυσκολίες που αντιμετώπιζε την είχαν αναγκάσει  να απασχολεί ελάχιστο προσωπικό στην έπαυλή της. Στην διάρκεια ενός απλού  γεύματος που παρέθεσε στον Robert Golden, η Ελένη πληροφορήθηκε πως ο επόμενος σταθμός του ταξιδιού του ήταν ή Αθήνα. «Σας παρακαλώ  του είπε με συγκινημένη φωνή, μπορώ να σας δώσω μερικά λουλούδια απ’ τον κήπο μου για να τα τοποθετήσετε στους τάφους των γονιών μου μου στο Τατόι;» Όταν την πληροφόρησε πως πραγματοποίησε την επιθυμία της του είπε: «Σας ευχαριστώ πολύ, τώρα θα αισθάνονται ίσως εκεί που βρίσκονται, πως δεν τους έχω ξεχάσει».

 Στις 28 Νοεμβρίου 1982, πέθανε και η ίδια στην Λωζάνη όπου είχε εγκατασταθεί.  Είχε πουλήσει την Villa Sparta που της ήταν πλέον πολύ δύσκολο  να συντηρήσει, όπως και τους δύο πίνακες του Ελ Γκρέκο. Με αυτά τα χρήματα κατόρθωσε να χρηματοδοτήσει τις σπουδές των μεγαλύτερων εγγονών της.

Με τον θάνατό της έκλεισε το κεφάλαιο των δύο αγαπημένων αδελφών που υπήρξαν από τις πλέον διακριτικές πριγκίπισσες της εποχής τους και οι αγαπημένες αδερφές του βασιλέως Παύλου.  Δυστυχώς ο έγγαμος βίος τους  δεν ήταν ευτυχισμένος όπως του αδερφού τους. Είχαν όμως την αμέριστη ηθική στήριξή του σε όλη την διάρκεια της ενήλικης ζωής του.

---

(1) Συνήθως αναφέρεται πως η βασίλισσα Σοφία έζησε στην Φλωρεντία στην Villa Bobolina, την οποία αγόρασε κατόπιν η κόρη της Ελένη και την ονόμασε Villa Sparta. Τόσο η Αγγελική Κοντοσταύλου στο άρθρο της , όσο και η Χριστίνη Κωστή Κριεζή, κυρία επί των Τιμών της βασίλισσας Όλγας, στο βιβλίο της «Αναμνήσεις εκ της Αυλής του Γεωργίου Α΄»,  αναφέρουν πως ζούσε στην Villa Spoleto στην οδό Bolognese 42, στην Φλωρεντία. O Arthur Gould Lee στην βιογραφία του για την πριγκίπισσα Ελένη,  βασίλισσα μητέρα της Ρουμανίας, στις σελίδες  155 και 156 αναφέρει για την βόλτα που έκαναν μητέρα και κόρη όπου η βασίλισσα Σοφία εκδήλωσε τον θαυμασμό της για την Villa Sparta. Στην σελίδα  169 μας πληροφορεί για την αγορά της έπαυλης από την πριγκίπισσα Ελένη και την οριστική εγκατάστασή της σ’ αυτήν την άνοιξη του 1934.

 

 

(2) Η Αγγελική Κοντοσταύλου παρέμεινε στην Φλωρεντία με τις τρεις κόρες  της βασίλισσας Σοφίας -Ειρήνη και Αικατερίνη και Ελένη – μετά τον θάνατο της το 1932. Επέστρεψε στην Ελλάδα μετά της παλινόρθωση της Βασιλείας. Έγινε Μεγάλη Κυρία των Τιμών μετά τους γάμους του διαδόχου Παύλου με την πριγκίπισσα Φρειδερίκη του Ανοβέρου. Θέση που κατείχε μέχρι τον θάνατό της το 1947. Η φωτογραφία της είναι από το αρχείο της Αμαρυλλίδος Μαρκεζίνη, στην οποία η Αγγελική Κοντοσταύλου άφησε το αρχείο της. Δυστυχώς δεν άφησε ουδεμία γραπτή κατάθεση σε βιβλίο στο οποίο να αναφέρει τις αναμνήσεις της   από την υπηρεσία της στην βασιλική οικογένεια, όπως έκανε η Ιουλία Καρόλου για την βασίλισσα Όλγα.  Πρόσφατα ανακάλυψα στην εφημερίδα «Ελληνικόν Αίμα» ένα άρθρο της με τίτλο «50 χρόνια εις στην υπηρεσία της Βασιλικής Οικογένειας».  Η Αγγελική Κοντοσταύλου αφηγήθηκε τις αναμνήσεις της  στην Ιουλία Καρόλου, η οποία τις μετέφερε γραπτώς στο άρθρο αυτό.

(3) Οι ημερομηνίες του πολιτικού γάμου του βασιλιά Καρόλου και την Μάγδας Λουπέσκου διαφέρουν σε πολλές ιστορικές πηγές, όπως και άλλες ημερομηνίες της ιδιωτικής του ζωής.΄

(4) Ιστορικές πληροφορίες που έχουν ειπωθεί σε συνέντευξη του γιου της πριγκίπισσας Ειρήνης, Αμαντέο της Αόστης.

Κείμενο και έρευνα: Τέπη Πιστοφίδου

Ευχαριστώ θερμά την κυρία Αλεξάνδρα Βοβολίνη, δραστήρια εκδότρια – διευθύντρια των Εκδόσεων Κέρκυρα και του  περιοδικού «Οικονομική Επιθεώρηση», που ανταποκρίθηκε άμεσα στο αίτημά μου να μελετήσω τα αρχεία της Εφημερίδος «Ελληνικόν Αίμα», της οποίας εκδότης ήταν ο πατέρας της Κωνσταντίνος Βοβολίνης. Η αστική της ευγένεια και η  ατμόσφαιρα των γραφείων της,  που είχαν παντού πανέμορφα ίχνη  της παλιάς Αθήνας, κατέστησαν την επίσκεψή μου μια υπέροχη εμπειρία.

 

Ευχαριστώ πολύ τον κύριο Arturo Beéche που μου επέτρεψε  να δημοσιεύσω φωτογραφίες από το  αρχείο  των εκδόσεων Εurohistoy.com

Βιβλιογραφία: 1) Ηelen, Queen Mother of Romania, by Arthur Gould Lee, Εκδόσεις Faber  and Faber, London

2) Περασμένα Χρόνια, Κωνσταντίνου Λούρου, Ιδιωτική Έκδοση, Αθήνα 1958

3) Michael of Romania, The King and the country, Ivor Porter, Sutton Publishing, 2005

4) European Royal History, Τεύχη Φεβρουαρίου 2005, Φεβρουαρίου  2007, Φεβρουαρίου  2008.  Περιέχουν άρθρα σχετικά

με την πριγκίπισσα Ειρήνη της Ελλάδος,  δούκισσα της Αόστης.

5) Royalty Digest, Vol 14, 2005.

6) Eφημερίδα «Ελληνικόν Αίμα» φύλλα  Ιουλίου  και Αυγούστου 1947, άρθρο «50 χρόνια εις στην υπηρεσία της Βασιλικής Οικογένειας»

της Αγγελικής Κοντοσταύλου (σε 40 συνέχειες).

7)H.M. King Michael I of Romania A Tribute, Eurohistory.com and Rosvall Royal Books.

8) The Kaiser’s Daughter, Memoirs of H.R.H. Viktoria Luise, W.H.Allen -London 1977.

9)Συνέντευξη του Αμαντέο, δούκα της Αόστης τον Σεπτέμβριο 2016

στην  Corriere.it