Του Νίκου Παπακωνσταντίνου
Τον Σεπτέμβριο του 1924 στο Παρίσι, εκτός από το πορτραίτο που παράγγειλε και αγόρασε η Ελισάβετ, ο Laszlo ζωγράφισε και το παραπάνω πορτραίτο της Βασίλισσας. Το χαρακτηρίζει study portrait, είναι λάδι σε καμβά, σε διαστάσεις 82.5 Χ 61 cm.
Ο Laszlo ζωγράφισε το πορτραίτο αυτό για δική του ευχαρίστηση, η Ελισάβετ δεν το απέκτησε ποτέ. Ήταν ιδιοκτησία του ζωγράφου μέχρι τον θάνατό του στα 1937, μετά κληρονομήθηκε από μέλος της οικογένειάς του. Στα 1989 κάηκε σε πυρκαγιά που προκλήθηκε στο σπίτι του εγγονού Laszlo και στην οποία κάηκαν και μερικά ακόμη έργα. Κρίμα, για μένα το πορτραίτο αυτό απέδιδε κατά τον καλύτερο τρόπο και χωρίς πολλές ωραιοποιήσεις την εφήμερη Βασίλισσα της Ελλάδος!
Ιδού και το τρίτο πορτραίτο του Σεπτεμβρίου του 1924! Ένα πορτραίτο που μας αποκαλύπτει το μυστικό της Ελισάβετ! Η Βασίλισσα είχε χάσει τα μαλλιά της τα χρόνια εκείνα.
Η Ελισάβετ χρειάστηκε πολύ χρόνο για να αναρρώσει και να δυναμώσει σωματικά, τότε όμως έπεσε σε βαριά κατάθλιψη. Άρχισε να χάνει τα μαλλιά της. Ήταν μια κλασσική περίπτωση γυροειδούς αλωπεκίας από το στρες! Προσπάθησε και μάλλον κατάφερε να κρύψει το πρόβλημα της, μέχρις ότου ο Laszlo με τα μολύβια του, με γρήγορες κινήσεις, χωρίς η ίδια να αντιληφθεί τίποτα, έδειξε πόσο γυμνό από μαλλιά ήταν το κεφάλι της Βασίλισσας. Βέβαια το σκίτσο αυτό το κράτησε μυστικό, έγινε μόνο για να θυμάται ο ίδιος πως ήταν πραγματικά το μοντέλο του. Η μόδα της εποχής βοήθησε την Ελισάβετ, ας δούμε σε μερικές φωτογραφίες πως το κατάφερε.
Καλοκαίρι 1922, στην Ρουμανία όπου πήγε για να αναρρώσει. Δείχνει φοβισμένη. Είναι σε κατάθλιψη, δεν ξέρει πως να χειριστεί την ζωή της. Τα μαλλιά της έχουν αρχίσει να πέφτουν, καταφέρνει όμως ακόμη να κρύψει το πρόβλημά της.
15 Οκτωβρίου 1922, για την Στέψη των γονιών της Φερδινάνδου και Μαρίας. Η ίδια είχε γίνει Βασίλισσα στις 27 Σεπτεμβρίου, μόνο δεκαεννέα μέρες πριν, μετά την κατάρρευση του μετώπου στην Μικρά Ασία, την καταστροφή της Σμύρνης, την Επανάσταση και την δραματική παραίτηση του Βασιλέως Κωνσταντίνου. Πόσο όμως ήταν υπερήφανη για τους γονείς της που διπλασιάσαν την Ρουμανία και πόσο ήθελε να μοιραστεί μαζί τους αυτή την μέρα δόξας, αυτή που έζησε κοντά τους τις μέρες της ήττας, της ταπείνωσης, της αγωνίας, στο τελευταίο ελεύθερο κομμάτι της πατρίδας της, στο Ιάσιο! Φορά διάδημα …δανεισμένο από την μητέρα της, την διαμαντένια και με μαργαριτάρια τιάρα τουCartier. Στηρίζει το διάδημα σ’ ένα τουρμπάν από μπροκάρ και κρύβει για άλλη μια φορά το πρόβλημα της αλωπεκίας της που συνεχώς χειροτερεύει.
1923. Στο Τατόϊ, δείχνει ίσως λίγο καλύτερα.
1923. Η επίσημη φωτογραφία της καινούργιας Βασίλισσας της Ελλάδος. Φορά τον Μεγαλόσταυρο του Σωτήρος και στηρίζει το διάδημα της σε μια πλατιά ταινία από ύφασμα. Τα έντονα μάτια της κοιτάζουν φοβισμένα. Είναι φυλακισμένη σ’ ένα γάμο που δεν θέλει, σε μία χώρα που δεν αγαπά, από μια Επαναστατική Επιτροπή που ελέγχει τα πάντα και βάζει παντού περιορισμούς!
1924. Φωτογραφία του πρώτου έτους της εξορίας, ίσως και της εποχής που η Ελισάβετ πόζαρε στον Laszlo για τα πορτραίτα της.
Μόλις το έργο τελείωσε αναχώρησε για τις Ηνωμένες Πολιτείες. Εκτέθηκε σε γκαλερί της Νέας Υόρκης, μετά της Ουάσινγκτον και τους πρώτους μήνες του 1926 στη Βαλτιμόρη. Τον Ιούνιο του 1927 εκτέθηκε στη French Gallery, μετά στο Μπρίστολ (1927-28), στη Biennale d’ arte di Venezia (1928), στο Λονδίνο (1929), στο Παρίσι (1931), στη Βουδαπέστη (1937), στο Δουβλίνο (1959-60).
Η φωτογραφία είναι από την έκθεση του 1927 στη French Gallery. Στο κέντρο δεσπόζει το πορτραίτο του Βασιλιά Αλφόνσου ΙΓ’ της Ισπανίας. Αριστερά το πορτραίτο της Ελισάβετ, δεξιά της Βασίλισσας Βικτωρίας-Ευγενίας της Ισπανίας. (Πρόκειται για τον παππού και την γιαγιά του Χουάν-Κάρλος). Οι δύο άλλοι πίνακες δεξιά και αριστερά είναι τα πορτραίτα των θυγατέρων του βασιλικού ζεύγους: η ινφάντα Μαρία-Χριστίνα και η ινφάντα Βεατρίκη.
Ο βασιλόπαις Νικόλαος χρησιμοποίησε την φωτογραφία του πορτραίτου αυτού για την εικονογράφηση, το 1926, του αυτοβιογραφικού του βιβλίου «Τα πενήντα χρόνια της ζωής μου».
Ποιος όμως ήταν ο Alexandru Scanavi; Ανήκε στην οικογένεια Σκαναβή της Χίου.
Το οικόσημο της οικογένειας Σκαναβή.
Πολλά χρόνια πριν οι πρόγονοι του είχαν φύγει από το νησί και είχαν εγκατασταθεί στην Κωνσταντινούπολη όπου εργάστηκαν επιδέξια σαν διαχειριστές της περιουσίας των σουλτάνων. Ο Αλέξανδρος Σκαναβής ανήκε στον κλάδο της οικογένειας που είχε μετοικήσει από την Κωνσταντινούπολη στη Ρωσία. Με την μπολσεβικική επανάσταση κατέφυγαν στο Βουκουρέστι. Ο Βασιλιάς Γεώργιος προσέλαβε τον ελληνικής καταγωγής ικανό γνώστη των οικονομικών για διαχειριστή της περιουσίας του και της περιουσίας της συζύγου του. Η Ελισάβετ δημιούργησε ερωτική σχέση με τον διαχειριστή της, παρ’ όλο που ο Alexandru ήταν νυμφευμένος και οικογενειάρχης. Γράφει ο Παναγιώτης Πιπινέλης: «Η αποξένωσις μεταξύ των συζύγων είχε πλέον προχωρήσει πολύ και πολλά περιστατικά είχον τελείως καταστρέψει πάσαν ελπίδα να αναθάλη το παλαιόν ειδύλλιον.» Ήταν μετά τα Χριστούγεννα του 1932 που ο Βασιλιάς είπε «Ας φύγωμεν απ’εδώ!» και έφυγε από το Βουκουρέστι για να μην επιστρέψει ποτέ ξανά.
Σινάια, 1933. Η Βασίλισσα Μαρία με όλα της τα παιδιά και τους δυο γαμπρούς της. Από αριστερά, Ιλεάνα, Μαρία, Νικόλαος, Βασιλιάς Καρόλ, Βασιλιάς Αλέξανδρος της Γιουγκοσλαβίας με την σύζυγό του Μαρία, διάδοχος Μιχαήλ, Άντον της Αυστρίας και τελευταία δεξιά η Ελισάβετ. Ο Βασιλιάς Γεώργιος απουσιάζει. Δεν έρχεται πια στην Ρουμανία. Εδώ πολλά πράγματα τον στενοχωρούν και τον μειώνουν. Ο γάμος τους ουσιαστικά έχει λήξει.
Η Ελισάβετ την εποχή εκείνη έγραφε σε φίλη της, «είμαι μια πραγματικά ευτυχισμένη γυναίκα». Ο Βασιλιάς Καρόλ αντιμετώπιζε τον Scanavi σαν πραγματικό γαμπρό του, ο Scanavi του έδινε οικονομικές συμβουλές και χρησιμοποιούσε την εύνοια του Βασιλιά για τα συμφέροντα τα δικά του και της Ελισάβετ. Κατάφερε να αυξήσει σημαντικά την προσωπική περιουσία της Βασίλισσας, αλλά και να αποκτήσει και ο ίδιος μια μεγάλη περιουσία. Μετά τον πόλεμο και πριν από την αναχώρησή τους από την Ρουμανία, με τα ρωσικά που γνώριζε σαν μητρική του γλώσσα, έκανε όλες τις συνεννοήσεις και τις διαπραγματεύσεις με τους σοβιετικούς. Στις 12 Ιανουαρίου 1948, στο τραίνο που απομάκρυνε την Ελισάβετ για πάντα από την Ρουμανία ήταν και ο Scanavi, η σύζυγος του και τα παιδιά του. Στην Ελβετία χώρισαν και ο καθ’ ένας πήρε τον δρόμο του. Αυτός με την οικογένειά του κι αυτή σε καινούργια προσπάθεια αναζήτησης της ευτυχίας…
Την επόμενη φορά θα ασχοληθούμε με το υπέροχο πορτραίτο της Ελένης της Ρουμανίας.
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ.
Ευχαριστούμε θερμά τον κύριο Παπακωνσταντίνου για την άριστη συνεργασία του. Φωτογραφίες από το προσωπικό αρχείο του κυρίου Παπακωνσταντίνου.
Share On Facebook
Tweet It
